Pomoc:Odmiana francuskich imion i nazwisk

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz poniżej nawigacji.

Na tej stronie przedstawiona jest odmiana francuskich imion i nazwisk, zgodna z zasadami pisowni i interpunkcji, opracowanymi przez prof. Edwarda Polańskiego. W przypadku części imion i nazwisk przedstawione tam zasady były zbyt ogólne lub nieprzystające do wszystkich przypadków, stąd wykorzystane zostały także opinie innych językoznawców, głównie z poradni językowej PWN.

Generalne zasady: jeśli tylko jest to możliwe, wszystkie imiona i nazwiska obce należy odmieniać. W przypadku języka francuskiego do ustalenia prawidłowego sposobu odmiany imion i nazwisk niezbędna jest znajomość nie tylko ich pisowni, ale również wymowy!

Imiona[edytuj | edytuj kod]

Żeńskie
  • zakończone na -a – odmienne, zapis bez apostrofu (Anna, Anny);
  • pozostałe – nieodmienne (Catherine, Jacqueline, Madelaine).
Męskie
  • zakończone w wymowie i piśmie na tę samą spółgłoskę – odmienne, zapis bez apostrofu (Michel, Michela, Michelem);
    • UWAGA: w przypadku imion zakończonych na -x mamy: Félix, Féliksa albo Félixa, z Féliksem albo Félixem, o Féliksie albo Félixie;
  • zakończone w wymowie i piśmie na różne spółgłoski – odmienne, zapis z apostrofem (Charles, Charles’a, Charles’em, Charles’u; Yves, Yves’a, Yves’em, o Yves’ie);
  • zakończone w wymowie na spółgłoskę, w piśmie na samogłoskę – odmienne, zapis z apostrofem (Pierre, Pierre’a, Pierre’em; Gustave, Gustave’a, z Gustave’em);
  • zakończone w wymowie i piśmie na samogłoskę:
    • -é – nieodmienne albo odmienne, zapis bez apostrofu (André, Andrégo, o Andrém; René, Renégo, o Reném);
    • -i – odmienne, zapis bez apostrofu (Henri, Henriemu, Henrim);
    • UWAGA: w przypadku imienia Guy niejednoznaczność; Jan Grzenia uznał, że w wymowie jest ono nieodmienne, ale możliwe jest jego odmienianie w piśmie (Guya, Guyowi), choć lepiej tego unikać[1];
  • zakończone w wymowie na samogłoskę, w piśmie na spółgłoskę – odmienne lub nieodmienne (Louis, Louisa, Louisowi albo nieodmienne; ALE: François zawsze nieodmienne).
Imiona wieloczłonowe
  • w przypadku szeregu imion oddzielonych w piśmie spacją (tj. bez łącznika) odmienne wszystkie, zgodnie z powyższymi zasadami (Jean Pierre, Jeana Pierre’a);
  • w przypadku tzw. imion złożonych (zapisywanych z łącznikiem) odmieniać można bądź obydwa człony, bądź tylko drugi (Jean-Pierre, Jeana-Pierre’a lub Jean-Pierre’a)[2]; niektórzy językoznawcy polecają to drugie rozwiązanie[3].

Nazwiska[edytuj | edytuj kod]

Nazwiska zakończone w piśmie na spółgłoskę
  • wymawianą – odmienne, zapis bez apostrofu (Pasteur, Pasteura, z Pasteurem, o Pasteurze);
    • UWAGA: w wypadku nazwisk zakończonych na wymawiane -c lub -q mamy w narzędniku stosujemy zapis przez "k": M. Mauriac, D. Mauriaca, N. z Mauriakiem, Msc. o Mauriacu; M. Toulouse-Lautrec, D. Toulouse-Lautreca, N. z Toulouse-Lautrekiem, Msc. o Toulouse-Lautrecu[4]; M. Houellebecq, D. Houellebecqa, N. z Houellebekiem, Msc. o Houellebecqu[5];
  • niewymawianą – odmienne, zapis bez apostrofu (Degas, Degasa, z Degasem, o Degasie; Dumas, Dumasa, z Dumasem, o Dumasie – wówczas niema spółgłoska jest wymawiana);
    • ALE: w wypadku nazwisk zakończonych na niewymawiane -s lub -x, znajdujące się po dźwięku [e] (a więc np. Beaumarchais, Rabelais) – z apostrofem (Beaumarchais, Beaumarchais’go, o Beaumarchais’m; Chavannes’a, Chavannes’owi, z Chavannes’em, o Chavannie);
    • ALE: w wypadku nazwisk zakończonych na niewymawiane -s lub -x, znajdujące się po -o, -oi, -au, -ou – nieodmienne (Giraudoux, Delacroix, Laclos, Dubois);
    • -an, -am, -in, -im, -on, -om – zapis bez apostrofu (Lupin, Lupina, Lupinowi, z Lupinem, o Lupinie)[6]; dotyczy to również nazwisk typu Mitterrand (Mitterrand, Mitterranda, z Mitterrandem, o Mitterrandzie), aczkolwiek można spotkać się również z opinią, że tego typu nazwiska mogą być nieodmienne (a więc: Blanc, Blanca, Blankiem albo nieodmienne)[7];
    • -ault – nieodmienne lub odmienne, zapis wówczas bez apostrofu (Géricault, Géricaulta, z Géricaultem, o Géricaulcie)[8].
Nazwiska zakończone w piśmie na samogłoskę
  • -e nieme – odmienne, zapis z apostrofem (Larousse, Larousse’a, Larousse’owi, z Larousse’em);
  • -a wymawiane – odmienne, zapis bez apostrofu (Zola, Zoli, z Zolą, o Zoli; Broca, Broki[9]).
  • -é, -ée, -ai, -eu – odmienne, zapis bez apostrofu (Mérimée, Mériméego, Mériméem);
  • -i – odmienne, zapis bez apostrofu (Hunri, Hunriemu)[10];
  • -o, -oi, -au, -ou, -ua – nieodmienne (Despiau, Pompidou, Pasqua)[11];
  • -y po spółgłosce – odmienne, zapis bez apostrofu w narzędniku i miejscowniku, w pozostałych z apostrofem (Henry, Henry’ego, Henry’emu, z, o Henrym)[6];
  • -y po samogłosce – odmienne, zapis bez apostrofu (Gray, Graya, z Grayem, o Grayu);
Uwagi i wyjątki
  • W przypadku, gdy końcowy dźwięk się zmienia podczas odmiany, także pisownie się zmienia (Barthes, o Barcie, Ingres, o Ingrze, Chavannes, o Chavannie).
  • Sarkozy – ze względu na węgierskie pochodzenie można by odmieniać bez apostrofu we wszystkich przypadkach[12].
  • Deschamps – nieodmienne lub odmienne (Deschampsa, Deschampsowi, Deschampsie, Deschampsem)[13].
  • Nazwiska dwuczłonowe – nie istnieje sztywna zasada, przeważnie odmieniany jest tylko drugi człon (np.: Gay-Lussac, Gay-Lussaca, Gay-Lussakiem[4]; Lévi-Strauss, Lévi-Straussa, Lévi-Straussie[4]; Saint-Exupéry, Saint-Exupéry’ego, Saint-Exupérym[4]; Toulouse-Lautrec, Toulouse-Lautreca, Toulouse-Lautrecu[4]), jednak istnieją także przypadki, gdy odmieniany jest pierwszy człon nazwiska (np. Joliot-Curie, Joliota-Curie, Joliocie-Curie[4]).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ J. Grzenia: Guy. poradnia.pwn.pl, 2003-01-29. [dostęp 2011-10-27].
  2. ↑ J. Grzenia: Imiona dwuczłonowe. poradnia.pwn.pl. [dostęp 2011-10-27].
  3. ↑ M. Bańko: Odmiana imion i nazwisk francuskich. poradnia.pwn.pl. [dostęp 2011-10-27].
  4. ↑ a b c d e f Jan Grzenia, Słownik nazw własnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
  5. ↑ J. Grzenia: Houellebecq. sjp.pwn.pl, 2011-03-30. [dostęp 2016-06-23].
  6. ↑ a b J. Grzenia: Różności onomastyczne. poradnia.pwn.pl, 2010-05-11. [dostęp 2011-10-27].
  7. ↑ M. D.: Archiwum Poradni Językowej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Dział nazwy własne, odmiana. poradnia-jezykowa.uni.wroc.pl, 2011-05-10. [dostęp 2011-10-27].
  8. ↑ J. Grzenia: Théodore Géricault. poradnia.pwn.pl, 2006-11-13. [dostęp 2011-10-27].
  9. ↑ J. Grzenia: Pole Broki. poradnia.pwn.pl, 2005-10-24. [dostęp 2011-10-27].
  10. ↑ M. Bańko: Odmiana imion i nazwisk francuskich. poradnia.pwn.pl, 2001-07-16. [dostęp 2011-10-27].
  11. ↑ J. Grzenia: Charles Pasqua. poradnia.pwn.pl, 2007-03-30. [dostęp 2011-10-27].
  12. ↑ J. Grzenia: Sarkozy. poradnia.pwn.pl, 2007-05-10. [dostęp 2011-10-27].
  13. ↑ J. Grzenia: Deschamps. poradnia.pwn.pl, 2003-02-05. [dostęp 2011-10-27].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomoc:Odmiana_francuskich_imion_i_nazwisk&oldid=69157642”