Poncz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Waza z ponczem

Poncz (ang. punch) – mieszany napój alkoholowy, najczęściej aromatyczny (korzenny), przygotowywany naraz dla większej liczby osób i do rozlewania podawany w wazie.

Może być mrożony lub gorący, często przygotowywany bywał na noc sylwestrową, podawany uroczyście o północy. Pochodzi z Indii, gdzie „pancza” oznaczało liczbę 5, gdyż składał się tam z tylu elementów (herbata, cukier, arak, cytryny, wino lub woda). Przez Anglików sprowadzony pod koniec XVI wieku do Europy, gdzie w ciągu XVIII i XIX stulecia rozpowszechnił się tak, iż serwowano go nawet do śniadań. Popularny nie tylko w krajach zachodnioeuropejskich (zwłaszcza w Wielkiej Brytanii i Szwecji), lecz także w Polsce i Rosji, ceniony również przez wojskowych. Mickiewicz w Panu Tadeuszu ironizuje, że carscy oficerowie „Płut i Rykow tak żwawo zaczęli się zwijać, tak łakomie zajadać i gęsto zapijać, że w pół godziny zjedli dwadzieścia trzy zrazy i wychylili ponczu ogromne pół wazy” (ks. IX, w. 250-253)[1].

Pierwotnie przygotowywano go z następujących składników: araku (rumu), herbaty, cukru, cytryny i dowolnego owocu oraz wina z przyprawami korzennymi[2]. Jeden z literackich opisów przyrządzania ponczu w XVIII wieku obrazowo podaje, jak „w wazie już powoli zbierały się wytłoczyny pomarańcz, kupy cukru, lał się w nią burgund i szampan. Wszczął się spór o ilość stosunkową jamajki[3]. W gotowym napoju zawartość alkoholu wynosiła od 12 do 20 procent[4], dla widowiskowego efektu często zapalano go przy słabym oświetleniu.

Chłodzony latem poncz zimny dopełniano wodą sodową, szampanem, kostkami lodu itp., co sprawiało, że w istocie był to poprzednik dzisiejszych koktajli[5].

Dziś najczęściej sporządza się go z herbaty, cukru, przypraw, owoców, soków owocowych oraz alkoholu (rumu lub wódki), a czasem – z samego rumu i soku[potrzebny przypis].

Określeniem tym oznacza się również roztwór lub syrop z dodatkiem alkoholu, używany do nasączania ciast[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Maciej E. Halbański: Leksykon sztuki kulinarnej. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, 1987, s. 144.
  2. Słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: PWN, 1991, s. 682; M. Arcta Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wyd. S. Arcta, 1947, s. 266.
  3. J.I. Kraszewski: Sto Diabłów. Warszawa: LSW, 1967, s. 38.
  4. Wielka encyklopedia PWN. T. 22. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 48-49.
  5. Małgorzata Szubert: Leksykon rzeczy minionych i przemijających. Warszawa: Wydawnictwo Muza, 2004, s. 212.
  6. Hasło «poncz» w: Słownik języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2012-06-17].