Powiat zwinogródzki

Powiat zwinogródzki – jednostka podziału administracyjnego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów; był przedmiotem sporu granicznego pomiędzy województwem bracławskim i kijowskim.

W 1570 roku komisarze opisali granicę powiatu jako obejmującą prawe dorzecze rzeki Roś, aż do ujścia jej do Dniepru i wzdłuż Dniepru do granicy Rzeczypospolitej. W 2 poł. XVII wieku województwo kijowskie wszczęło ponownie konflikt o wschodnią część powiatu obejmującą miejscowości Śmiła, Koszowata, Czehryń, Czerkasy. Komisja wyznaczona przez Sejm w 1755 roku potwierdziła granicę z 1570 roku, lecz zgodnie z dekretem Trybunału w Radomiu z 1749 roku nakazała przekazywać podatki z powiatu co drugi rok do każdego z województw. Sejm w 1791 roku potwierdził przynależność powiatu do województwa bracławskiego.

Województwo bracławskie miało dwóch senatorów większych: wojewodę i kasztelana bracławskich: posłów na sejm wybierało sześciu, to jest po dwóch z powiatu, utrzymując nominalnie, choć nie faktycznie, istnienie powiatu zwinogrodzkiego.

Po rozbiorze Polski powiat w guberni kijowskiej, z siedzibą w Zwinogródce.

Wzmianka słownikowa z 1905[edytuj | edytuj kod]

Zwinogródzki powiat, utworzony w 1798 r. z ekaterynopolskiego, położony w południowej części gub. kijowskiej, graniczy na płn. z pow. taraszczańskim i kaniowskim, na wschód z czerkaskim i czehryńskim, na płd. rz. Wyś oddziela go od powiatu nowomirhorodzkiego guberni chersońskiej, na zachód zaś z pow. kaniowskim i zajmuje (podług pomiarów wojenno-topograficznych) 60 mil al. 2904 w. kw., t. j. 300956 dzies.^[1]