Prawosławne seminarium duchowne w Chełmie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dawna kaplica św. Leoncjusza Rostowskiego w kompleksie zabudowań seminarium, dziś część budynku I Liceum Ogólnokształcącego w Chełmie
Ikonostas w szkolnej cerkwi św. Leoncjusza
Aula seminaryjna

Prawosławne seminarium duchowne w Chełmieprawosławne seminarium duchowne działające w latach 1875–1915 w Chełmie.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Seminarium duchowne zostało otwarte w 1875 z inicjatywy arcybiskupa chełmskiego i warszawskiego Leoncjusza. Jego powstanie miało miejsce w roku ostatecznej kasaty ostatniej unickiej administratury w Imperium Rosyjskim – diecezji chełmskiej[1] i wpisywało się w antyunickie i rusyfikacyjne działania arcybiskupa na ziemiach zaboru rosyjskiego[2]. Szkoła zajęła obiekty po seminarium unickim[2]. Już w roku następnym seminarium ukończył pierwszy rocznik absolwentów w liczbie 28 osób[3]. Za prawidłowe funkcjonowanie placówki odpowiedzialny był biskup lubelski, wikariusz eparchii chełmsko-warszawskiej[4].

Już siedem lat po otwarciu szkoły arcybiskup Leoncjusz zdecydował o wzniesieniu nowej siedziby seminarium. Grunt pod budowę (działka o powierzchni 6,5 ha) wykupiono w 1882 od mieszczan Kiwińskiego i Skibińskiego oraz rodziny Czaplińców[5]. Prace budowlane zakończono we wrześniu 1890. W seminarium mieszkało i kształciło się 300 alumnów, którzy mieli następnie działać na terytorium ziemi chełmskiej i uczestniczyć w umacnianiu prawosławia w regionie, co było zarazem elementem akcji rusyfikacyjnej prowadzonej przez carat[5]. Budynek seminarium był obiektem nowoczesnym: zainstalowano w nim kanalizację, wodę bieżącą i centralne ogrzewanie. Wychowankowie szkoły zamieszkiwali na trzecim piętrze, drugie zajmowały sale lekcyjne i biblioteka, pierwsze zaś aula i gabinet rektora. W tylnej części obiektu zlokalizowano kaplicę św. Leoncjusza[5].

Kształcenie w chełmskim seminarium trwało sześć lat[4]. Do 1882 w kadrze pedagogicznej szkoły dominowali duchowni przybyli przed 1875 z Galicji, byli unici, którzy przyjęli prawosławie w czasie likwidacji diecezji chełmskiej. Następnie do Chełma zaczęli przyjeżdżać wykładowcy narodowości rosyjskiej, którzy ostatecznie zdominowali kadrę szkoły[6].

Słuchacze chełmskiego seminarium pochodzili z zachodnich guberni Imperium Rosyjskiego (ziemie ukraińskie i białoruskie) i po ukończeniu szkoły z reguły podejmowali pracę duszpasterską w miejscu pochodzenia, rzadziej w eparchii chełmsko-warszawskiej, a następnie chełmskiej[6].

W 1914, po wybuchu I wojny światowej, w budynku seminarium rozmieszczono rosyjski szpital wojskowy. W czerwcu roku następnego prawosławne duchowieństwo Chełma, w tym personel szkoły, opuściło miasto – w obliczu ryzyka zajęcia miasta przez Austriaków z Chełma wyjechała nie tylko rosyjska administracja, ale też biskup chełmski Anastazy razem z konsystorzem[7]. Wykładowcy i uczniowie szkoły zostali przyjęci w monasterze Zaikonospasskim w Moskwie[7].

Po zakończeniu działań wojennych seminarium nie wznowiło działalności[5]. Kontynuatorem prac szkoły było po I wojnie światowej seminarium prawosławne w Krzemieńcu[8]

Prawosławne seminarium duchowne zostało na nowo otwarte w Chełmie w 1943, dzięki staraniom arcybiskupa chełmskiego i podlaskiego Hilariona (Ohijenki) i przy wsparciu niemieckich władz okupacyjnych. Działało do 1944, przyjmując wyłącznie kandydatów narodowości ukraińskiej[9].

Kadra zarządzająca placówką[edytuj | edytuj kod]

Rektorzy[edytuj | edytuj kod]

Inspektorzy[18][edytuj | edytuj kod]

Związani z seminarium[edytuj | edytuj kod]

Wykładowcy[edytuj | edytuj kod]

Absolwenci[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. W. Osadczy: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 358–359. ISBN 978-83-227-2672-3.
  2. a b Leontij (Lebiedinskij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  3. a b Wypuskniki Chołmskoj duchownoj sieminarii 1876–1910, 1912, 1913 gg.. petergen.com. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  4. a b c d e K. Latawiec: W służbie imperium... Struktura społeczno-zawodowa ludności rosyjskiej na terenie guberni lubelskiej w latach 1864–1915. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 235–237. ISBN 978-83-227-2698-3.
  5. a b c d P. Kiernikowski: Gimnazjum nr 2 im. ks. Zygfryda Berezeckiego w Chełmie (1999–2010). Chełm: Gimnazjum nr 2 w Chełmie, 2010, s. 15–18. ISBN 83-923117-0-1.
  6. a b K. Latawiec: W służbie imperium... Struktura społeczno-zawodowa ludności rosyjskiej na terenie guberni lubelskiej w latach 1864–1915. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 238–240. ISBN 978-83-227-2698-3.
  7. a b c d e На манівцях російської ортодоксальної ідеології: архімандрит Смарагд (Латишенков) [online], old.cerkva.info [dostęp 2019-06-23].
  8. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 512. ISBN 83-60456-02-X.
  9. S. Dudra: Metropolita Dionizy (Waledyński) 1876–1960. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2010, s. 84–85. ISBN 978-83-603-11-34-9.
  10. Giedieon. pravenc.ru. [dostęp 2011-09-30]. (ros.).
  11. a b Klimient (Wiernikowskij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  12. M. Wostryszew: Patriarch Tichon. Moskwa: Mołodaja gwardija, 1997, s. 14–18. ISBN 5-235-02292-0.
  13. Jewłogij (Gieorgijewski). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  14. a b Dionisij (Waledinskij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  15. a b Warłaam (Nowgorodskij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-23]. (ros.).
  16. Sierafim (Ostroumow). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  17. a b c J. Makar, Chełmszczyzna w latach okupacji niemieckiej [w:] Polska-Ukraina: Trudne pytania. Materiały XI międzynarodowego seminarium historycznego "Stosunki polsko-ukraińskie w latach II wojny światowej" Warszawa 26–28 kwietnia 2005, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej-KARTA-Wołyński Uniwersytet Państwowy im. Łesi Ukrainki, Warszawa 2006, ISBN 83-88288-49-4, t. X, s. 215
  18. Zakres obowiązków odpowiadający zadaniom zastępcy rektora ds. studenckich, inspektor był ponadto odpowiedzialny za nadzór nad zachowaniem i moralną postawą seminarzystów.
  19. Vladimir (Sokolovsky-Avtonomov). oca.org. [dostęp 2011-09-18]. (ang.).
  20. Sierafim (Mieszczeriakow). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  21. Jepiskop Arsienij – 1911–1911 gg.. astrsobor.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  22. Swiaszczennomuczennik Wieniamin, mitropolit pietrogradskij. arh-eparchia.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  23. Siewastijan (Wiesti). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-12-30]. (ros.).
  24. Jelewfierij (Bogojawlenskij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  25. Antonij (Chrapowickij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  26. Antonin (Granowskij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  27. Памяти Михаила Петровича Кобрина
  28. Daniił (Troickij). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  29. Priepodobnyj Sofronij, archimandrit Swiatogorskij. orthodox.donbass.com. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-07)]. (ros.).
  30. Amwrosij (Gudko Wasilij). [dostęp 2011-09-18]. (ros.).
  31. Jepiskop Fławian (Dmitrijuk). ekaterinburg-eparhia.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  32. Иннокентий (Сокаль). [dostęp 2012-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-21)].
  33. Митрополит Ириней
  34. Благочиннический Округ Пограничных Церквей Варшавской Епархии.
  35. a b c J. Charkiewicz: Męczennicy XX wieku. Martyrologia Prawosławia w Polsce w biografiach świętych. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2008. ISBN 978-83-60311-11-0.
  36. Makarij (Oksijuk). ortho-rus.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
  37. Nieofit (Osipow Nikołaj Aleksandrowicz). [dostęp 2011-09-19]. (ros.).