Przęstka
 Przęstka pospolita | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
przęstka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Hippuris L. Sp. Pl. 4. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Przęstka (Hippuris L.) – rodzaj roślin należących do rodziny babkowatych (w dawniejszych systemach wyodrębniany w rodzinę przęstkowatych (Hippuridaceae Link). Obejmuje w zależności od ujęcia, albo pojedynczy, kosmopolityczny gatunek przęstka pospolita (Hippuris vulgaris)[4] lub dwa (także Hippuris tetraphylla L.f.)[5][6]. W Polsce rośnie jeden gatunek – przęstka pospolita[7]. Rośliny te występują w wodach słodkich. Nie mają większego znaczenia ekonomicznego, ale młode pędy spożywane są jako warzywo przez Inuitów[4]. Charakterystyczny pokrój tych roślin jest powtarzany w świecie roślin przez wiele niespokrewnionych rodzajów (np. nadwodnik Elatine, rotala Rotala i Pogogyne)[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Nagie byliny o płożących kłączach. Łodygi pływające lub prosto wznoszące się nad powierzchnią wody[8].
- Liście
- Wyrastające w okółkach, równowąskie do jajowatych, całobrzegie[8]. U H. vulgaris w jednym okółku wyrasta 8 wąskich i zaostrzonych liści, u H. tetraphylla 4 krótkie i tępe[9].
- Kwiaty
- Jedno- lub obupłciowe, drobne, siedzące w kątach górnych liści. Okwiat zredukowany do rąbka na szczycie zalążni, która jest dolna i jednokomorowa. Szyjka słupka jest nitkowata, z brodawkowatym znamieniem na jej dolnej stronie. Pręcik pojedynczy[8] z fioletowymi, z czasem brązowiejącymi pylnikami[9].
- Owoce
- Drobne niełupki[8] jednonasienne, barwy brązowej, długie do 2 mm i szerokie do 1,2 mm[9].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na specyficzną budowę rodzaj wyodrębniany był w odrębną rodzinę Hippuridaceae. Bywał też łączony z siostrzanym rodzajem – rzęślą (Callitriche) w rodzinę Callitrichaceae[8]. Na przełomie XX i XXI wieku po uwzględnieniu odkryć o relacjach filogenetycznych opartych na badaniach molekularnych połączono te dwa rodzaje w plemię Callitricheae[10] w obrębie rodziny babkowatych Plantaginaceae sensu lato[2][8].
- Wykaz gatunków[5]
- Hippuris tetraphylla L. f.
- Hippuris vulgaris L. – przęstka pospolita
Oba gatunki tu zaliczane tworzą mieszańca – H. ×lanceolata Retz.[9]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-29] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 441, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Hippuris. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Hippuris Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 99, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f Jiarui Chen, Michele Funston: Hippuridaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-24].
- ↑ a b c d S.G. Aiken, M.J. Dallwitz, L.L. Consaul, C.L. McJannet, R.L. Boles, G.W. Argus, J.M. Gillett, P.J. Scott, R. Elven, M.C. LeBlanc, L.J. Gillespie, A.K. Brysting, H. Solstad, J.G. Harris: Hippuris L.. [w:] Flora of the Canadian Arctic Archipelago [on-line]. NRC Research Press, National Research Council of Canada. [dostęp 2022-01-06].
- ↑ Genus: Hippuris L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-29]. (ang.).