Przerąb

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przerąb
wieś
Ilustracja
Kościół rzymskokatolicki pw. św. Rozalii z Palermo w Przerębie
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

radomszczański

Gmina

Masłowice

Liczba ludności (2011)

318

Strefa numeracyjna

44

Kod pocztowy

97-515[2]

Tablice rejestracyjne

ERA

SIMC

0545774

Położenie na mapie gminy Masłowice
Mapa konturowa gminy Masłowice, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Przerąb”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Przerąb”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Przerąb”
Położenie na mapie powiatu radomszczańskiego
Mapa konturowa powiatu radomszczańskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Przerąb”
Ziemia51°08′45″N 19°43′11″E/51,145833 19,719722[1]
Fragment zabudowy wsi

Przerąbwieś (dawniej miasto) w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Masłowice.

Przerąb uzyskał lokację miejską przed 1791 rokiem, zdegradowany przed 1830 rokiem[3]. Do 1954 roku istniała gmina Przerąb. W latach 1975–1998 miejscowość gminna, administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Przerąb w stosunku do sąsiednich wsi jest położona w dolinie. Wieś graniczy z następującymi miejscowościami:

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Przerąb[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
1040852 Piła część wsi

Historia i zabytki[edytuj | edytuj kod]

Posąg Świętego Jana Nepomucena z 1777 roku

Około 1000 roku powstała mała osada, która po około 200 latach otrzymała prawa miejskie, by w późniejszym czasie je utracić. Wieś i dobra przerębskie (majątek) były własnością od XVI wieku szlacheckiej rodziny Przerębskich herbu Nowina. Około roku 1700 w Przerębie był rozwinięty handel kupiecki, a miejscowość posiadała targ okresowy raz do roku. Targ odbył się rzekomo tylko 2 razy ze względu na to, że miejscowość była położona niezbyt korzystnie. W latach 1780-1794 Przerąb posiadał prawa miejskie. Miasto miało w tym czasie zaledwie 170 mieszkańców.

We wsi znajduje się zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Rozalii z Palermo. Kościół ten był wcześniej magazynem zbożowym. Dopiero po II wojnie światowej został wyświęcony i ksiądz ze wsi Rzejowice przyjeżdżał raz na dwa tygodnie odprawiać mszę. Potem, gdy jeszcze nie wybudowano przykościelnej plebanii, ksiądz wynajmował mieszkanie u swoich parafian. Obok kościoła wznosi się dzwonnica z zabytkowym dzwonem. Do kościoła należy również cmentarz leżący na obrzeżach wsi Wola Przerębska.

W Przerąbie znajduje się zabytkowy posąg Świętego Jana Nepomucena z 1777 roku.

26 września 1944 roku grupa wypadowa 3 Brygady Armii Ludowej im. gen. Bema pod dowództwem Stanisława Koseli ps. "Zimny" zniszczyła w miejscowości okupacyjny urząd gminny paląc listy podatkowe i kontyngentowe[6].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[7] na listę zabytków wpisany jest obiekt:

  • ruiny zamku, nr rej.: 10/46 z 29.05.1946

Komunikacja i transport[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się końcowa i początkowa stacja autobusów PKS z Radomska.

Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]

Co roku, 11 sierpnia przez tę wieś i okolice przechodzi Warszawska Akademicka Pielgrzymka Metropolitalna i tu też nocuje.

Strój ludowy[edytuj | edytuj kod]

Strój ludowy kobiety to przepaska pięciokolorowa (ciemnozielony, fioletowy, żółty, czerwony, jasnozielony), fioletowa spódnica, biała koszula. Mężczyzny - biała koszula, brązowe spodnie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111045
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1042 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 62-63.
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. GUS. Rejestr TERYT
  6. Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 323
  7. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]