Przewodniczący ZHP

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przewodniczący ZHP
Stanowisko
Państwo

 Polska

Data utworzenia

1919

Pierwszy Przewodniczący

Tadeusz Strumiłło

Długość kadencji

4 lat

Obecny Przewodniczący

Krzysztof Pater

Obecny od

21 maja 2022

Siedziba

budynek Głównej Kwatery ZHP

Strona internetowa

Przewodniczący ZHP – najwyższa funkcja w Związku Harcerstwa Polskiego.

W latach 1919-1950 Przewodniczący ZHP stał na czele Naczelnictwa ZHP, które łączyło:

  • Organizację Harcerzy (z Naczelnikiem Harcerzy i Główną Kwaterą Harcerzy),
  • Organizację Harcerek (z Naczelniczką Harcerek i Główną Kwaterą Harcerek),
  • Organizację Przyjaciół Harcerstwa.

Po latach stalinowskich, na Krajowym Zjeździe Działaczy Harcerskich w 1956 w Łodzi, nie przywrócono odrębnej Organizacji Harcerzy i odrębnej Organizacji Harcerek. Nie przywrócono również funkcji Przewodniczącego ZHP, która łączyła pion męski i żeński w harcerstwie, wybrano natomiast Prezydium Naczelnej Rady Harcerskiej. W latach 1958-1964 najwyższą funkcją w ZHP był Naczelnik Harcerstwa, a następnie w latach 1964-1990 Naczelnik ZHP. Funkcję Przewodniczącego ZHP przywrócono w 1990. Przewodniczący wybierany jest na 4-letnią kadencję przez Zjazd ZHP, a w trakcie kadencji przez Radę Naczelną ZHP.

Kompetencje Przewodniczącego ZHP[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący ZHP:

Przewodniczący wykonuje swoje zadania przy pomocy wiceprzewodniczących ZHP.

Przewodniczący ZHP przed II wojną światową[edytuj | edytuj kod]

Lp. Przewodniczący   Objęcie
stanowiska
Opuszczenie
stanowiska
Wiceprzewodniczący
1 dr Tadeusz Strumiłło 11 czerwca 1919 3 lipca 1920
2 gen. broni Józef Haller 3 lipca 1920 4 lutego 1923 dr hm. Tadeusz Strumiłło[1][2] 3 VII-31 XII 1920 i od 1 X 1921
ks. hm. Jan Mauersberger[2] 3 VII 1920
phm. Piotr Olewiński[1][3] 2 I-VI 1921
3 ks. hm. Jan Mauersberger 7 kwietnia 1923 10 listopada 1923 gen. Aleksander Osiński[4] 7 IV 1923
hm. Stanisław Sedlaczek[4] 7 IV 1923
4 dr hm. Tadeusz Strumiłło 10 listopada 1923 19 kwietnia 1925 ks. hm. Jan Mauersberger[5] 10 XI 1923-27 IV 1924
gen. Aleksander Osiński[6] 27 IV 1924
hm. Stanisław Sedlaczek[6] 27 IV 1924
hm. Maria Wocalewska[6] 27 IV 1924
5 Roman Bniński 19 kwietnia 1925 12 kwietnia 1926 hm. Stanisław Sedlaczek[7] 19 IV 1925
hm. Maria Wocalewska[7] 19 IV 1925
gen. Aleksander Osiński[8] 25 V 1925
6 Józef Konstanty Karśnicki 12 kwietnia 1926 24 kwietnia 1927 hm. Helena Śliwowska z d. Gepner; 2°- Helena Grażyńska[9] 12 IV 1926
Mirosław Sawicki (adwokat)[9] 12 IV 1926
7 ks. hm. RP Jan Mauersberger 24 kwietnia 1927 29 grudnia 1929 hm. Helena Śliwowska[10] 25 IV 1927
Mirosław Sawicki[10] 25 IV 1927
8 Władysław Sołtan 29 grudnia 1929 2 lutego 1931 Mirosław Sawicki[11] 15 IV 1928
hm. Maria Uklejska[11] 15 IV 1928
hm.RP Helena Śliwowska[12] 29 XII 1929
hm. Antoni Olbromski[12] 29 XII 1929
9 dr Michał Grażyński 2 lutego 1931 1 września 1939 hm. RP Helena Śliwowska[13][14][15][16][17] 2 II 1931-23 V 1936
Tadeusz Kamieński[13] 2 II 1931-1 IV 1932
hm. Marian Wierzbiański[18] 26 V - 1 XI 1936
ks. hm. RP Jan Mauersberger[14][15][16][17][18][19] 2 IV 1932-IX 1939
Wanda Opęchowska[19] 1 XI 1936-IX 1939
gen. bryg. dr Józef Zając[19] 21 V-IX 1939

Przewodniczący ZHP w czasie II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]

Na emigracji[edytuj | edytuj kod]

Po przegranej kampanii wrześniowej 1939 na uchodźstwie znalazło się dużo starszyzny harcerskiej, wśród niej członkowie naczelnych władz harcerskich, włącznie z przewodniczącym ZHP dr. Michałem Grażyńskim, który z Rumunii przybył do Paryża 9 października 1939. Tego samego dnia Grażyński utworzył Naczelny Komitet Wykonawczy ZHP, w skład którego (oprócz Grażyńskiego) weszli: wiceprzewodniczący ZHP gen. bryg. dr Józef Zając, hm. Maria Kapiszewska oraz komisarz międzynarodowy ZHP hm. Henryk Kapiszewski. Komitet, będąc reprezentacją ZHP, miał działać eksterytorialnie, podobnie jak Rząd Rzeczypospolitej. Powstanie Komitetu prezydent RP Władysław Raczkiewicz zaakceptował już 13 października 1939, gdy otrzymał pisemną wiadomość od Grażyńskiego. Komitet został w listopadzie 1939 uznany przez Światowe Biuro Skautowe za reprezentację ZHP. W ciągu pierwszych kilkunastu tygodni działalności Komitet uzyskał bardzo wiele dla harcerstwa polskiego zarówno w kraju, jak i na obczyźnie.

Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii, 22 grudnia 1940 w Perth z udziałem 36 instruktorów harcerskich odbyła się konferencja, na której wybrano 19 instruktorów (włącznie z Olgą Małkowską) jako kandydatów na członków Tymczasowego Komitetu ZHP. Dwa dni później w posiadłości Castlemains koło Douglas na wyspie Man odbyło się zebranie 15 członków starszyzny z hm. Michałem Grażyńskim, ukonstytuował się Komitet Harcerski w Wielkiej Brytanii z siedzibą w Castlemains, spośród instruktorów wybranych na konferencji w Perth. Powstanie Komitetu było ważnym krokiem, gdyż w Wielkiej Brytanii rozwinęła się działalność drużyn harcerzy i harcerek, kręgów starszoharcerskich w wojsku.

Hm. Michał Grażyński wkrótce jako człowiek byłego reżimu sanacyjnego został przez rząd RP pozbawiony funkcji przewodniczącego ZHP, a następnie zesłany do Rothesay na wyspę Bute u wybrzeży Szkocji, gdzie umieszczano przeciwników rządu, wyższych oficerów bez przydziału itp. Grażyński zachował jednak tak wielki autorytet, że nikt inny nie podjął się objęcia funkcji przewodniczącego ZHP. Zwłaszcza że w kraju funkcję p.o. Przewodniczącego ZHP pełnił ks. hm. RP Jan Mauersberger, a następnie Tadeusz Kupczyński. W związku z tym kierowanie Komitetem przejęła hm. Olga Małkowska.

21 sierpnia 1942 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przyjęło listę członków Komitetu przesłaną przez Małkowską, zatwierdzając zakres działania i skład Komitetu jako Tymczasowego Komitetu Harcerskiego. Uznanie rządowe dla Komitetu umożliwiło uzyskanie subwencji na prowadzenie biur i działalności harcerskiej na terenie Wielkiej Brytanii. Dlatego też odbyte 16 stycznia 1943 w Londynie posiedzenie Komitetu zdecydowało się przenieść swoją siedzibę z Castlemains do Londynu. Uchwalono również regulamin wewnętrzny Komitetu. Gdy na początku kwietnia 1943 ppor. hm. Kazimierza Sabbata, będącego członkiem Komitetu, przeniesiono służbowo do Londynu, przewodnicząca Małkowska przybywająca w Castlemains zdecydowała, że Sabbat jako wiceprzewodniczący Komitetu będzie ją w zastępstwie reprezentował w Londynie. Zdecydowano się również zmienić nazwę Tymczasowy Komitet Harcerski na Komitet Naczelny ZHP na Czas Wojny. Organem wykonawczym Komitetu stało się biuro harcerskie w Londynie na czele z Sabbatem, który praktycznie był szefem harcerstwa polskiego czasu wojny poza granicami kraju, gdyż przewodnicząca Małkowska przebywała na stałe w Castlemains.

W okupowanej Polsce (konspiracyjne struktury ZHP: Szare Szeregi oraz Związek Koniczyn/Bądź Gotów)[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący ZHP po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]

dr hm. Aleksander Kamiński
prof. zw. dr hab. hm. Maria Hrabowska
hm. Andrzej Borodzik
prof. zw. dr hab. hm. Adam Massalski

Przewodniczący ZHP (1945-1950)[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący Naczelnej Rady Harcerskiej[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący ZHP (od 1990)[edytuj | edytuj kod]

  • hm. Stefan Mirowski (grudzień 1990 – 13 lipca 1996)
  • prof. zw. dr hab. hm. Maria Hrabowska (1996–2001)
  • prof. zw. dr hab. hm. Wojciech Katner (2001 – 2 grudnia 2005)[24]
    • hm. Jacek Smura (2001 – 2 grudnia 2005) – wiceprzewodniczący
    • hm. Wanda Czarnota (2001 – 2 grudnia 2005) – wiceprzewodnicząca
  • hm. Andrzej Borodzik (3 grudnia 2005 – 9 września 2007)[25]
    • hm. Mariusz Jachta (4 grudnia 2005 – 9 września 2007) – wiceprzewodniczący
    • hm. Anna Kirkiewicz (4 grudnia 2005 – 9 września 2007) – wiceprzewodnicząca
    • hm. Rafał Klepacz (4 grudnia 2005 – 9 września 2007) – wiceprzewodniczący
  • prof. zw. dr hab. hm. Adam Massalski (9 września 2007 – 4 grudnia 2009)[26]
    • hm. Anna Kirkiewicz (9 września 2007 – 4 grudnia 2009) – wiceprzewodnicząca
    • hm. Andrzej Starski (9 września 2007 – 4 grudnia 2009) – wiceprzewodniczący
    • hm. Maciej Szafrański (9 września 2007 – 4 grudnia 2009) – wiceprzewodniczący
  • prof. zw. dr hab. hm. Adam Massalski (ponownie, 5 grudnia 2009 – 6 grudnia 2013)[27]
    • hm. Rafał M. Socha (5 grudnia 2009 – 6 grudnia 2013) – wiceprzewodniczący
    • hm. Dariusz Supeł (5 grudnia 2009 – 6 grudnia 2013) – wiceprzewodniczący
  • hm. Dariusz Supeł (6 grudnia 2013 – 8 grudnia 2017)[28]
  • hm. Dariusz Supeł (9 grudnia 2017 – 20 maja 2022)
    • hm. Dorota Całka (9 grudnia 2017 – 20 maja 2022) – wiceprzewodnicząca
    • hm. Joanna Struś-Prokop (9 grudnia 2017 – 20 maja 2022) – wiceprzewodnicząca
    • hm. Jacek Kaflowski (9 grudnia 2017 – 20 maja 2022) – wiceprzewodniczący
  • hm. Krzysztof Pater (od 21 maja 2022)[29]
    • hm. Aleksandra Gawlikowska-Sroka (od 21 maja 2022) - wiceprzewodnicząca
    • hm. Tomasz Huk (od 21 maja 2022) - wiceprzewodniczący

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b phm. Okólnik NZHP z 15 XII 1920
  2. a b hm. Uchwała NRH z VI 1922
  3. II Sprawozdanie NRH (1 I-1 IX 1921)
  4. a b Rozkaz NZHP L 11 z 1 V 1923
  5. List okólny NZHP L 9 z 10 XI 1923
  6. a b c List okólny NZHP L 5 z 2 V 1924
  7. a b List okólny NZHP L 4 z 24 IV 1925
  8. List okólny NZHP L 5 z 9 VI 1925
  9. a b Rozkaz NZHP L 12 z 28 IV 1926
  10. a b Rozkaz NZHP L 13 z 28 IV 1927
  11. a b Rozkaz NZHP L 13 z 30 IV 1928
  12. a b [Rozkaz NZHP L 2 z 9 I 1930
  13. a b Rozkaz L 2 z 10 II 1931
  14. a b Rozkaz L 6 z 10 IV 1932
  15. a b Rozkaz L 10 z 24 IV 1933
  16. a b Rozkaz L 8 z 15 V 1934
  17. a b Rozkaz L 10 z 26 V 1935
  18. a b Rozkaz NZHP L 11 z 26 V 1936
  19. a b c Rozkaz L 9 z 22 V 1939
  20. Załącznik nr 2 do Rozkazu NZHP L 2 z 24 V 1945
  21. Wiadomości Urzędowe Nr 1 z czerwca 1945, s. 3
  22. a b c d e Rozkaz NZHP L 2 z 24 V 1945
  23. a b c d Rozkaz NZHP L 1 z 15 II 1949
  24. Rozkaz Naczelnika ZHP L. 12/2001 z dnia 20 grudnia 2001 r. w: Wiadomości Urzędowe ZHP, nr 7, grudzień 2001, poz. 16 (dostęp: 9 stycznia 2010).
  25. Rozkaz Naczelnika ZHP L. 11/2005 z dnia 20 grudnia 2005 r. (dostęp: 9 stycznia 2010).
  26. Rozkaz Naczelnika ZHP L. 11/2007 z dnia 8 października 2007 r. (dostęp: 9 stycznia 2010).
  27. Rozkaz Naczelnika ZHP L. 16/2009 z dnia 14 grudnia 2009 r. (dostęp: 9 stycznia 2010).
  28. Nowa Główna Kwatera ZHP i wiceprzewodniczący ZHP, „Związek Harcerstwa Polskiego” [dostęp 2017-12-09].
  29. Związek Harcerstwa Polskiego wybrał nowe władze [online], Związek Harcerstwa Polskiego [dostęp 2022-05-22] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]