Przytulia właściwa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przytulia właściwa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Rodzaj

przytulia

Gatunek

przytulia właściwa

Nazwa systematyczna
Galium verum L.
Sp. pl. 1:107. 1753

Przytulia właściwa[3] (Galium verum L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny marzanowatych. Znany też jako przytulia żółta[4]. Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Afryce Północnej[5]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Kwiatostan

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga
Wzniesiona lub pokładająca się, o wysokości do 1 m, niemal obła, krótko owłosiona. Roślina pod ziemią posiada trwałe kłącze wytwarzające rozłogi.
Liście
Ulistnienie okółkowe, w okółku 8-12 liści. Liście o szerokości 1-2 mm, ostro zakończone, równowąskie lub lancetowate, przeważnie podwinięte. Mają jeden tylko nerw główny, są całobrzegie, jaśniejsze i kutnerowate na spodniej stronie.
Kwiaty
Zebrane w wydłużone i gęsto owłosione kwiatostany wyrastające po dwa z okółków liści. Kwiaty promieniste, małe, pachnące miodem, na szypułkach o długości 3-4 mm, poziomo odstających. Korona zrosłopłatkowa o średnicy 2-3 mm, krótkiej rurce, złożona z 4 żółtych płatków. Wewnątrz niej 4 przyrośnięte do niej pręciki i 1 słupek z dolną zalążnią i dwoma szyjkami o główkowatych znamionach. Roślina miododajna, nektar znajduje się na dnie kwiatowym.
Owoc
Rozłupnia rozpadająca się na dwa nagie i gładkie orzeszki.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedprątne, kwitną od lipca do września, zapylane są przez drobne muchówki. Siedlisko: suche łąki, miedze, zarośla. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Trifolio-Geranietea[6]. Jest jedną z roślin żywicielskich gąsienic motyla zmrocznika pazika i wielu gatunków zawisaków.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Dawniej stosowana wymiennie zamiast podpuszczki przy produkcji serów podpuszczkowych[7]. Obecnie wciąż wykorzystywana przy wyrobie angielskiego sera Gloucester.

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Tworzy mieszańce z przytulią białą, p. leśną i p. siną[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
  3. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  4. Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 427. ISBN 83-01-00129-1.
  5. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  6. Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4
  7. Moszyński Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. t. I, 1929-1939 ISBN 978-83-61889-12-0
  8. Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.