Psychosomatyka

Psychosomatyka – całościowe ujmowanie problemów człowieka chorego. Termin wprowadził do medycyny w 1818 roku J.Ch. Heinroth.

Psychosomatyka zajmuje się rozpatrywaniem zależności psychosomatycznych, czyli dotyczących wpływu czynników psychicznych na organizm człowieka. Badania w modelu patogenetycznym poszukują czynników natury psychicznej w powstawaniu chorób somatycznych i wpływających na ich przebieg.

Czynniki takie to:

• Osobowość
  • Właściwości osobowości przedchorobowej osób, u których w ciągu pięciu lat rozwinęła się choroba wieńcowa (badania podłużne):
    • Większa skłonność do przeżywania napięć emocjonalnych
    • Silna potrzeba niezależności
    • Podejrzliwość w stosunku do ludzi
• Środowisko i czynniki sytuacyjne
  • Wysiłek adaptacyjny - spowodowany przez zmiany życiowe wysiłek psychofizyczny, który może prowadzić do powstania choroby, wskutek kumulacji zmian i przeciążenia procesu adaptacyjnego.
• Stres
  • Teoria R. Lazarusa i S. Folkman, według której Stres to określona relacja (ang. relationship) między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi.

Określenie „zaburzenia psychosomatyczne“ funkcjonuje w nauce od niedawna, gdyż dopiero od 1922, jednak już Platon w dziele Parmenides twierdził: „leczenie wielu chorób, nie jest znane lekarzom Hellady, gdyż nie baczą oni na całość, którą także studiować należy, albowiem nie może być zdrowa część, kiedy niedomaga całość“.

Teorie psychosomatyki

Podział główny:

• Teorie zakładające swoistość etiologii – zostały ukształtowane pod wpływem freudowskiej psychoanalizy. Zakładają, iż schorzenia somatyczne muszą mieć odpowiednią dla siebie przyczynę.
• Teorie zakładające nieswoistość etiologii – ukształtowane głównie pod wpływem koncepcji stresu H. Salyego, zakładające, że każdy czynnik stresowy, może doprowadzić do zmian organicznych.

Wyznawcami teorii swoistości etiologii byli: Freud, Ferenczi, Jelliffe, Deutsch. Wszyscy oni, jak cały nurt psychoanalityczny w tamtych czasach, twierdzili, że zaburzenia fizjologiczne są wyrazem stłumionych, podświadomych pragnień. Freud podawał za przykład konwersję histeryczną.

Choroby psychosomatyczne

• Choroba wrzodowa układu pokarmowego
• Choroby układu krążenia
• Otyłość o podłożu psychosomatycznym
• Zaburzenia oddychania (duszności, astma)
• Zaburzenia snu
• Migreny
• Zaburzenia łaknienia
• Zaburzenia układu moczowo-płciowego o podłożu psychosomatycznym
• Zaburzenia wegetatywne

Klasyfikacja chorób psychosomatycznych według Manfreda Bleulera

• Choroby organiczne
  • nadciśnienie tętnicze
  • choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
  • wrzodziejące zapalenie jelita grubego
  • choroba niedokrwienna serca
  • reumatoidalne zapalenie stawów
• Zaburzenia funkcjonalne
  • przewlekłe zaparcia
  • moczenie mimowolne
  • zaburzenia seksualne
  • tiki nerwowe
• Pośrednie zaburzenia psychosomatyczne
  • otyłość
  • uzależnienia
  • samouszkodzenia
  • samobójstwa

Klasyfikacja chorób psychosomatycznych według Engela:

• Zaburzenia psychogenne
  • objawy konwersyjne
  • reakcje hipochondryczne
  • reakcje na zaburzenia psychopatologiczne
• Zaburzenia psychofizjologiczne
  • objawy fizjologiczne towarzyszące emocjom i stanom afektywnym
  • zaburzenia organiczne nasilane przez stres

Zobacz też

• medycyna psychosomatyczna
• niezróżnicowane zaburzenia somatyczne (psychosomatyczne)
• przegląd zastosowań hathajogi w medycynie zachodniej

Bibliografia

• Jan Tylka: Psychosomatyka (2000)
• A.H. Chapman: Leczenie zaburzeń emocjonalnych (1973)

Linki zewnętrzne

• Choroby psychosomatyczne; Choroba z głowy. Co tak naprawdę wiadomo o związku zdrowia ze stanem naszej duszy? Medycyna psychosomatyczna – jak to się zaczęło?, Stanisław Porczyk, Polityka 17 lutego 2010