Pszczolinka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pszczolinka
Andrena[1]
Fabricius, 1775
Ilustracja
Pszczolinka ruda
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

trzonkówki

Infrarząd

żądłówki

Nadrodzina

pszczoły

Rodzina

pszczolinkowate

Rodzaj

pszczolinka

Multimedia w Wikimedia Commons

Pszczolinka[2][3] (Andrena) – rodzaj błonkówek z rodziny pszczolinkowatych. Obejmuje ponad 1500 opisanych gatunków. Przedstawiciele zamieszkują Stary Świat i Amerykę Północną. Są samotnicami gniazdującymi w glebie lub szczelinach skał i murów.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Schemat użyłkowania skrzydeł u rodzaju Andrena. Pt: pterostygma, C: żyłka kostalna; R: żyłka radialna; B: żyłka bazalna; Cu: żyłka kubitalna; A: żyłka analna; Rc1 i Rc2: żyłki powrotne pierwsza i druga; tm: transwersalna żyłka medialna, 1d, 2d, 3d: komórki dyskalne, sm: komórki submarginalne; m: komórka marginalna.

Są to pszczoły małych i średnich rozmiarów, osiągające od 5 do 18 mm długości ciała[4][3]. Oskórek mają czarny, rzadziej metalicznie niebieski lub zielony. Owłosienie jest umiarkowanie silne, często tworzy na odwłoku poprzeczne przepaski[4]. Od czułków do górnej granicy nadustka schodzą podwójne szwy, a samice między oczami a czułkami mają duże i aksamitnie owłosione zagłębienia twarzowe (foveae faciales), pełniące prawdopodobnie funkcje zmysłowe[5][3]. Użyłkowanie przedniej pary skrzydeł cechuje prawie prosta żyłka transwersalna, zwężona ku szczytowi i przylegająca do krawędzi skrzydła komórka marginalna oraz obecność trzech, rzadko tylko dwóch komórek submarginalnych[3]. Samice mają na tylnej parze odnóży szczoteczki z włosków obecne na goleniach, udach i krętarzach. Samce mają narządy kopulacyjne o charakterystycznym grzbietowo-przedwierzchołkowym płacie gonokoksytu, a ich siódme sternum odwłoka ma prostą budowę i może być wyposażone w dwupłatkowy wyrostek wierzchołkowy[5].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Gniazdo pszczolinki rudej

Wszystkie gatunki pszczolinek gnieżdżą się w ziemi, tworząc nieraz duże agregacje gniazd[6]. Pojaw imagines uzależniony jest od okresu kwitnięcia roślin żywicielskich, ale samce pojawiają się około tygodnia wcześniej niż samice. Po odnalezieniu roślin pokarmowych rozpoczynają się loty godowe. Po kopulacji samice zakładają pojedynczo gniazda, w których żyją samotnie. W gnieździe znajdują się komórki lęgowe, w których składane jest po jednym jaju[3].

Wiele gatunków zapyla rośliny uprawne, np. lucernę. Pyłek przenoszą na tylnych odnóżach zaopatrzonych w specjalne włosy albo na bokach propodeum (tylnej części tułowia)[3]. Liczne gatunki są polilektyczne (zbierają pyłek z wielu gatunków roślin), ale znane są też monolektyczne np. A. chylabea zbiera pyłek tylko z Camissonia ovata[4].

Owady te zasiedlają głównie Holarktykę, ale znane są też z Ameryki Centralnej, wschodniej i południowej Afryki oraz górzystych rejonów Indii i Półwyspu Malajskiego. Na wschód sięgają po Tajwan i Okinawę[5], a na północ do 70°N w Norwegii. W Polsce reprezentowane są przez ponad 90 gatunków[3] (zobacz: pszczolinkowate Polski).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Andrena apicata
Andrena clarkella
Andrena flavipes
Andrena fuscipes
Samiec Andrena gardineri
Samica Andrena gravida
Samiec Andrena lapponica
Andrena praecox
Andrena minutula
Samica Andrena simplex
Samica Andrena specularia
Andrena haemorrhoa
Samica Andrena mariae
Andrena coitana
Andrena bicolor
Samica Andrena ruficrus
Samica Andrena astragali
Andrena bimaculata

Rodzaj ten wprowadzony został w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa. Dotychczas opisano ponad 1500 zaliczanych doń gatunków[1]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Andrena, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Andrzej Ruszkowski. Nazewnictwo polskie pszczół (Apoidea, Hymenoptera). „Pszczelnicze Zeszyty Naukowe”, s. 217-223, 1993. 
  3. ↑ a b c d e f g Mirosława Dylewska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki — Hymenoptera. Zeszyt 68d. Pszczołowate — Apidae. Podrodzina: Andreninae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2000.
  4. ↑ a b c Gretchen LeBuhn, Noel Badges Pugh: Field Guide to the Common Bees of California: Including Bees of the Western. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, 2013, s. 82-86, seria: California Natural History Guides.
  5. ↑ a b c Charles Duncan Michener: The Bees of the World. Baltimore, London: Johns Hopkins University Press, 2000, s. 225-233.
  6. ↑ Charles D. Michener, ˜Theœ Bees of the World, ISBN 978-0-8018-9220-2, OCLC 956771431 [dostęp 2022-03-26].
  7. ↑ M. Dehon, D. Michez, A. Nel, M.S. Engel, T. De Meulemeester. Wing Shape of Four New Bee Fossils (Hymenoptera: Anthophila) Provides Insights to Bee Evolution. „PLOS ONE”. 9 (10), s. 1–16, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0108865. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pszczolinka&oldid=72181312”