Równia pod Śnieżką
 Równia pod Śnieżką. Widok od str. wschodniej ze Śnieżki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1390-1446[1] m n.p.m. |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°44′18,31″N 15°41′59,72″E/50,738419 15,699922
| |
Równia pod Śnieżką (1350–1450 m n.p.m.) – płaskowyż w Karkonoszach w Sudetach Zachodnich[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Płaskowyż, peneplena[3] położona na wysokości od 1400 m do 1446 m n.p.m. na grzbiecie Karkonoszy pod najwyższą górą Sudetów Śnieżką, rozciąga się nad kotłem Łomniczki i Małego Stawu, Białym Jarem i Upską Jamą (czes. Úpská Jáma) oraz Doliną Białej Łaby (czes. Důl Bílého Labe)[1].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Jest to płaska rozległa przestrzeń o powierzchni ok. 9 km², położona na wierzchowinie Głównego Grzbietu (Śląskiego Grzbietu) i rozciągająca się po polskiej i czeskiej stronie Karkonoszy[1]. Popodcinana jest kotłami polodowcowymi: Kotłem Małego Stawu od strony północno-zachodniej, Białym Jarem od strony północnej, Kotłem Łomniczki od strony wschodniej, Kotłem Upy (czes. Úpská Jáma) od południowo-wschodniej strony[1]. Od zachodu wcina się w nią Dolina Białej Łaby. Większą część równi zajmują torfowiska z kosodrzewiną[1]. Znajdują się tu torfowiska wysokie osiągające średnicę 50 metrów. W najszerszym miejscu, które jest najbardziej podmokłe, równia ma prawie 3 km długości. Nad równią wznoszą się kopulaste wierzchołki: Śnieżka (1602 m), Smogornia(1489 m) po polskiej stronie, a po stronie czeskiej Studniční hora (1554 m) i Luční hora (1555 m)[1].
Roślinność[edytuj | edytuj kod]
Na równi zachowało się wiele cennych gatunków roślin[1]. Jest to teren rezerwatu ścisłego[1]. Rośnie tu kosodrzewina oraz wiele innych gatunków roślin objętych ochroną[1].
Wody[edytuj | edytuj kod]
Na bagnistych, torfowiskowych terenach Równi pod Śnieżką biorą swój początek rzeki: Biała Łaba (czes. Bile Labe), Upa (czes. Úpa), Łomnica i Łomniczka[1].
Stratotyp antropocenu[edytuj | edytuj kod]
W lipcu 2023 ogłoszono nominację stanowiska Równia pod Śnieżką na złotego gwoździa szeroko dyskutowanej epoki antropocenu. Zwycięzcą zostało kanadyjskie jezioro Crawford. Stanowisko Równia pod Śnieżką również otrzymało nominację jako SABS (Standard Auxiliary Boundary Stratotype). Grupa Robocza ds. antropocenu zapropoponowała w trzy potencjalne SABSs - estuarium Beppu Bay (Japonia), jezioro Sihailongwan (Chiny) oraz polskie torfowisko. Równia pod Śnieżką analizowana przez zespół pod kierownictwem Barbary Fiałkiewicz-Kozieł, po zaakceptowaniu przez podkomisję Badań Czwartorzędu i Międzynarodową Komisję Stratygraficzną, będzie europejskim satelitą wspierającym złotego gwoździa [4]. Wyróżniono polskie torfowisko Na równi pod Śnieżką z uwagi na wysoką rozdzielczość zapisu paleośrodowiskowego i różnorodność wskaźników antropogenicznych, w tym za identyfikację nowych technogenicznych cząstek – mikrosfer glinokrzemianowych oraz Mullitu [5][6][7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przez Równię przebiegał „Śląski Trakt”, prastara droga z Vrchlabi na Śląsk. Pierwsze schronisko Strażnica zbudowano na równi już w XVII wieku.
W XVIII wieku na równi wypasano kilkadziesiąt sztuk bydła.
W latach II wojny światowej na Równi odbywały się szkolenia niemieckich ekspedycji polarnych[8].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez Równię pod Śnieżką prowadzą szlaki turystyczne[9]:
czerwony fragment Głównego Szlaku Sudeckiego ze Szklarskiej Poręby do Karpacza i Mysłakowic- Droga Przyjaźni Polsko-Czeskiej na Śnieżkę i dalej na przełęcz Okraj
niebieski z Karpacza Górnego do schroniska pod Śnieżką,
czarny z Karpacza do schroniska pod Śnieżką.
Po czeskiej stronie[9]:
niebieski ze schroniska Luční bouda do Śląskiego Domu (Schroniska pod Śnieżką).
Na środku równi zwanej również Białą Łąką stoi górskie schronisko turystyczne Luční Bouda, jedno z największych i najstarszych, schronisk w Karkonoszach. Swój obecny kształt zawdzięcza przebudowie w latach czterdziestych XX wieku. U podnóża Śnieżki znajduje się schronisko górskie Śląski Dom (Schronisko pod Śnieżką). Przy schronisku Śląski Dom na Przełęczy pod Śnieżką (1394 m n.p.m.) do 21 grudnia 2007 roku znajdowały się dwa turystyczne przejścia graniczne do Czech: Równia pod Śnieżką – Luční bouda i Śląski Dom – Luční bouda.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 177, 178. ISBN 83-7005-168-5.
- ↑ Równia pod Śnieżką. karpacz-gorny.pl. [dostęp 2016-04-26].
- ↑ Śnieżka. geo.uw.edu.pl, 12 maja 2005. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-02)]. (ang.).
- ↑ Colin N. Waters i inni, Epochs, events and episodes: Marking the geological impact of humans, „Earth-Science Reviews”, 234, 2022, s. 104171, DOI: 10.1016/j.earscirev.2022.104171, ISSN 0012-8252 [dostęp 2024-03-20].
- ↑ International Union of Geological Sciences International Commission on Stratigraphy, Report of activities, t. 10, 2020, s. 31.
- ↑ Barbara Fiałkiewicz-Kozieł i inni, Influence of transboundary transport of trace elements on mountain peat geochemistry (Sudetes, Central Europe), „Quaternary Science Reviews”, 230, 2020, s. 106162, DOI: 10.1016/j.quascirev.2020.106162, ISSN 0277-3791 [dostęp 2024-03-20].
- ↑ Barbara Fiałkiewicz-Kozieł i inni, The Śnieżka peatland as a candidate Global boundary Stratotype Section and Point for the Anthropocene series, „The Anthropocene Review”, 10 (1), 2023, s. 288–315, DOI: 10.1177/20530196221136425, ISSN 2053-0196 [dostęp 2024-03-20] (ang.).
- ↑ Waldemar Brygier, Eskimosi pod Śnieżką? [online], naszesudety.pl, 15 lutego 2014 [dostęp 2016-04-26].
- ↑ a b Mapa turystyczna. [dostęp 2018-05-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Staffa (red.): Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5.
- Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo "Plan", Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7.
- K. Radwański, M. Szymczak: Atlas gór Polski. Sudety. Karpaty. Góry Świętokrzyskie, Wyd. ExpressMap, Warszawa 2008 r., ISBN 83-60120-64-1.