RWD-16 bis
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
DWL w Warszawie |
| Konstruktor |
inż. Andrzej Anczutin |
| Historia | |
| Data oblotu |
czerwiec 1938 |
| Lata produkcji |
1938-1939 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
Avia 3 |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
11 m |
| Długość |
7,9 m |
| Wysokość |
2,07 m |
| Powierzchnia nośna |
14,95 m² |
| Masa | |
| Własna |
385 kg |
| Użyteczna |
230 kg |
| Startowa |
615 kg |
| Zapas paliwa |
73 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
180 km/h |
| Prędkość przelotowa |
155 km/h |
| Prędkość minimalna |
70 km/h |
| Wznoszenie maks. w locie poziomym |
3,1 m/s |
| Zasięg |
700 km |
| Rozbieg |
140 m |
| Dane operacyjne | |
RWD-16 bis – polski samolot turystyczno-sportowy z wytwórni DWL w Warszawie, konstrukcji inż. Andrzeja Anczutina i współpracującego z nim inż. Tadeusza Chylińskiego, oparty na konstrukcji RWD-16. Wersją rozwojową samolotu był RWD-21.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W oparciu o eksperymentalny RWD-16 powstała na przełomie lat 1937/1938 konstrukcja taniego samolotu dla turystyki lotniczej, która dzięki kolejnym polskim zwycięstwom w zawodach Challange zaczęła zyskiwać na popularności[1]. W nowej konstrukcji postawiono na dobre własności pilotażowe, większą prędkość oraz wyższy komfort kabiny. Z założenia miał to być też samolot tani – z silnikiem jego cena miała nie przekroczyć 17 000 zł[2]. Prace nad nową konstrukcją przeciągały się w czasie, zespół konstrukcyjny pracował nad nią dwa lata[3].
Prototyp, o znakach rejestracyjnych SP-BNM, oblatany został pod koniec czerwca 1938 roku na Okęciu przez Eugeniusza Przysieckiego[4]. Próby wykazały niewystarczającą sterowność kierunkową samolotu, co wymusiło zmianę kształtu statecznika pionowego. Już w listopadzie tego samego roku powstał drugi egzemplarz o nr. rej. SP-BPC, o nieco zmienionym kształcie okien kabiny. Obydwa egzemplarze napędzane były silnikiem Avia 3[a] o mocy 44 kW (60 KM), w egzemplarzach seryjnych montowano silniki Walter Mikron II o tej samej mocy[6].
Latem 1938 roku inż. Andrzej Anczutin i Tadeusz Chyliński dostosowali RWD-16 bis do zabudowy mocniejszego silnika Cirrus Minor o mocy 66 kW (90 KM). Płatowiec ten otrzymał nowe oznaczenie RWD-21[4].
RWD-16 bis został publicznie zaprezentowany na Okęciu 14 stycznia 1939 roku, samolot pokazano w locie oraz na ziemi. Nowa konstrukcja wzbudziła zainteresowanie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[7]. Instytut Techniczny Lotnictwa pod koniec stycznia wydał pozytywną opinię o samolocie co spowodowało zamówienie przez LOPP w DWL 20 egzemplarzy tego samolotu[8]. Przyszli właściciele mieli zagwarantowane duże zniżki przy zakupie samolotu. Cena samolotu z silnikiem wynosiła 18 000 zł, ale LOPP sprzedawał go za 9500 zł. Stanowiło to równowartość dwóch samochodów Fiat. Właściciel samolotu bezpłatnie wypożyczał od LOPP silnik, otrzymywał 20% rabatu na płatowiec a reszta płatności była rozłożona na korzystne raty. Osoby nieposiadające licencji pilota mogły bezpłatnie odbyć kurs pilotażu[9]. Oceniano, że żywotność płatowca wynosi ok. 1500 godzin nalotu, co 500 godzin konieczny był przegląd. Koszt godziny lotu szacowano na 38 zł, a przelotu na odcinku 100 km na 26 zł[10]. Oceniano, że podróżowanie RWD-16 bis jest ekonomiczniejsze niż podróżowanie samochodem[11].
Samolot (korzystne warunki zakupu) wzbudził duże zainteresowanie wśród nabywców. Zamówienia na RWD-16 bis złożyła dr inż. Jadwiga Pitulanka z Aeroklubu Krakowskiego, dr Świętosław Baley z Dubna, H. Hoffman z Warszawy, łódzki przemysłowiec Andrzej Sobczyk oraz właściciel majątku Stemplew Jerzy Gerlicz[12]. Jerzy Gerlicz w momencie wybuchu II wojny światowej, jako ppor. rez. pil. udał się na wojnę swoim samolotem. Był dowódcą 5 plutonu łącznikowego Armii Karpaty[13].
Nieznana jest dokładna liczba wyprodukowanych samolotów, najprawdopodobniej żaden z nich nie został ewakuowany w momencie wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 roku[7].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Dwumiejscowy samolot sportowo-turystyczny o konstrukcji drewnianej w układzie wolnonośnego dolnopłata.
Kadłub o przekroju prostokątnym, konstrukcji półskorupowej z pracującym pokryciem z sklejki brzozowej. Osłona silnika była wykonana z blachy aluminiowej. Kabina załogi, z miejscami obok siebie, była oddzielona od silnika przegrodą ogniową z blachy stalowej. Wejście do kabiny było możliwe z obu stron. Załoga zajmowała miejsca na wspólnej, niedzielonej kanapie. Tablica przyrządów, rozdwojony drążek sterowy i dwie pary pedałów umożliwiały pilotowanie samolotu przez każdego z członków załogi. Za miejscem załogi był umiejscowiony bagażnik, dostępny podczas lotu. Statecznik pionowy stanowił integralną część kadłuba[14].
Płat jednoczęściowy o obrysie trapezowym, dwudźwigarowy, kryty sklejką do pierwszego dźwigara, pozostała część płótnem. Wyposażony w lotki szczelinowe i klapy, napęd lotek linkowo-popychaczowy. W płacie, pod kanapą załogi, mieścił się zbiornik paliwa[15].
Usterzenie poziome dwudzielne, wolnonośne, jednodźwigarowe, o konstrukcji drewnianej. Stateczniki kryte sklejką a stery płótnem. Napęd sterów linkowy[16].
Podwozie stałe, trójpunktowe z płozą ogonową wykonaną ze stali resorowej. Podwozie główne jednogoleniowe z kołami Dunlop o wymiarach 415 x 155 mm, wyposażone w hamulce i amortyzowane amortyzatorami olejowo-powietrznymi polskiej firmy Avia. Koła osłonięte oprofilowanymi owiewkami z blachy duraluminiowej[17].
Napęd prototypów stanowił czterocylindrowy, rzędowy, odwrócony, chłodzony powietrzem polski silnik Avia 3, do napędu samolotów seryjnych przewidziano silnik Walter Mikron II. Obydwa silniki miały moc 60 KM[17].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 322.
- ↑ Skrzydlata Polska 1958 ↓, s. 8.
- ↑ Skrzydlata Polska i 06-07'1938 ↓, s. 186.
- ↑ a b Chyliński, t. 1 2017 ↓, s. 37.
- ↑ Skrzydlata Polska i 6-7'1938 ↓, s. 170.
- ↑ Dulęba, Glass 1983 ↓, s. 124.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 558.
- ↑ Skrzydlata Polska i 01'1939 ↓, s. 9.
- ↑ Chyliński, t. 1 2017 ↓, s. 37-38.
- ↑ Skrzydlata Polska i 02'1939 ↓, s. 32.
- ↑ Skrzydlata Polska i 10'1938 ↓, s. 304.
- ↑ RWD-16bis. Historia Doświadczalnych Warsztatów Lotniczych. [dostęp 2020-08-26]. (pol.).
- ↑ Stemplewskie drogi przez wieki. 600 lat Stemplewa, 30 lat SOSW [Specjalny Ośr. Szkolno-Wychow. w Stemplewie], Świnice Warckie 2012, s. 30, 43
- ↑ Chyliński, t. 1 2017 ↓, s. 39.
- ↑ Chyliński, t. 1 2017 ↓, s. 39-40.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 559.
- ↑ a b Chyliński, t. 1 2017 ↓, s. 41.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo. Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. T. 1. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Cinderella Books” Andrzej Zasieczny, 2017. ISBN 978-83-7339-166-6. OCLC 1003657231.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Leszek Dulęba, Andrej Glass: Samoloty RWD. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. Nr 17. ISBN 83-206-0315-3. OCLC 38307708.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Feliks Pawłowicz. Samolot turystyczny RWD-16bis. „Skrzydlata Polska”. 3/1958, 15 stycznia 1958. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Tadeusz Wasiliew. Lotnictwo popularne. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- RWD-16bis. „Skrzydlata Polska”. 10/1938, październik 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- L.O.P.P. dla prywatnych nabywców samolotów. „Skrzydlata Polska”. 1/1939, styczeń 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Jerzy Osiński. Koszty latania. „Skrzydlata Polska”. 2/1939, luty 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.