Radu Wielki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Radu Wielki
Radu Wielki – fragment fresków z cerkwi w Curtea de Argeș
hospodar Wołoszczyzny
Okres	od 1495 do 1508
Poprzednik	Wład Mnich
Następca	Mihnea I Zły
Dane biograficzne
Dynastia	Basarabów

Ojciec	Wład Mnich

Dzieci	Wład VII Vintila, Radu Paisie, Mircza Pastuch

Dzieci	nieślubne: Radu z Afumați, Radu Badica

Radu IV Wielki (rum. Radu cel Mare, ur. 1467, zm. 1508) – hospodar wołoski w latach 1495-1508 z dynastii Basarabów.

Był synem Włada IV Mnicha, a bratankiem słynnego Włada Palownika. Tron objął po swoim ojcu. Podczas swojego panowania starał się utrzymywać dobre stosunki ze wszystkimi znaczącymi siłami politycznymi w okolicy – Węgrami, Polską, a także Imperium Osmańskim, z którym pokój musiał okupić zwiększeniem płaconego Stambułowi haraczu oraz obietnicą corocznej wizyty na dworze sułtańskim w celu złożenia hołdu. Za jego panowania ogromną rolę odgrywała rodzina Craiovești, która otrzymała wówczas w dziedziczny zarząd obszar Oltenii.

Radu Wielki był inicjatorem założenia w 1508 pierwszej drukarni na Wołoszczyźnie.

Pozostawił po sobie liczne potomstwo, z czego pięciu jego synów (trzech legalnych: Wład VII Vintila, Radu Paisie i Mircza Pastuch, oraz dwóch spoza związku małżeńskiego: Radu z Afumați i Radu Badica było później także hospodarami wołoskimi.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1970.

Władcy Wołoszczyzny

Hospodarowie wołoscy do 1715	Basarab I (ok. 1310–1352) Mikołaj Aleksander (1352–1364) Władysław I Samoderżec (ok. 1364–1377) Radu I (ok. 1377–1383) Dan I (ok. 1383–1386) Mircza I Stary (1386–1394) Wład I Uzurpator (1394–1397) Mircza I Stary (1397–1418) Michał I (1418–1420) Dan II (1420–1421) Radu II Praznaglava (1421) Dan II (1421–1423) Radu II Praznaglava (1423) Dan II (1423–1424) Radu II Praznaglava (1424–1426) Dan II (1426–1427) Radu II Praznaglava (1427) Dan II (1427–1431) Aleksander I Aldea (1431–1436) Wład II Diabeł (1436–1442) Mircza II (1442) Basarab II (1442–1443) Wład II Diabeł (1443–1447) Władysław II Dan (1447–1448) Wład III Palownik (1448) Władysław II Dan (1448–1456) Wład III Palownik (1456–1462) Radu III Piękny (1462–1473) Basarab III Stary (1473) Radu III Piękny (1473–1474) Basarab III Stary (1474) Radu III Piękny (1474) Basarab III Stary (1474) Radu III Piękny (1474–1475) Basarab III Stary (1475–1476) Wład III Palownik (1476) Basarab III Stary (1476–1477) Basarab IV (1477–1481) Mircza (1481) Wład IV Mnich (1481) Basarab IV (1481–1482) Wład IV Mnich (1482–1495) Radu IV Wielki (1495–1508) Mihnea I Zły (1508–1509) Mircza III (1509–1510) Wład V Młody (1510–1512) Neagoe Basarab V (1512–1521) Teodozjusz (1521–1522) Radu V (1522–1523) Władysław III (1523) Radu VI Bădica (1523–1524) Radu V (1524) Władysław III (1524) Radu V (1524–1525) Władysław III (1525) Radu V (1525–1529) Basarab VI (1529) Mojżesz (1529–1530) Wład VI Topielec (1530–1532) Wład VII Vintila (1532–1535) Radu VII Paisie (1535–1545) Mircza Pastuch (1545–1552) Radu VIII Eliasz (1552–1553) Mircza Pastuch (1553–1554) Patrascu Dobry (1554–1558) Mircza Pastuch (1558–1559) Piotr Młody (1559–1568) Aleksander II Mircza (1568–1574) Vintila (1574) Aleksander II Mircza (1574–1577) Mihnea II Poturczeniec (1577–1583) Piotr II Kolczyk (1583–1585) Mihnea II Poturczeniec (1585–1591) Stefan I Głuchy (1591–1592) Aleksander III Zły (1592–1593) Michał II Waleczny (1593–1600) Szymon Mohyła (1600–1601) Radu IX Mihnea (1601–1602) Szymon Mohyła (1602) Radu X Șerban (1602–1610) Gabriel Batory (1611) Radu IX Mihnea (1611) Radu X Șerban (1611) Radu IX Mihnea (1611–1616) Gabriel Mohyła (1616) (Mohyłowie) Aleksander IV Eliasz (1616–1618) Gabriel Mohyła (1618–1620) Radu IX Mihnea (1620–1623) Aleksander V Dziecię (1623–1627) Aleksander IV Eliasz (1627–1629) Leon Tomșa (1629–1632) Radu XI Eliasz (1632) Mateusz Basarab (1632–1654) Konstantyn I Șerban (1654–1658) Mihnea III (1658–1659) Jerzy I Ghica (1659–1660) Grzegorz I Jerzy Ghica (1660–1664) Radu XII Leon (1664–1669) Antoni Popescu (1669–1672) Grzegorz I Jerzy Ghica (1672–1673) Jerzy II Duca (1673–1678) Șerban Kantakuzen (1678–1688) Konstantyn II Brâncoveanu (1688–1714) Stefan II Kantakuzen (1714–1715)
Rządy Fanariotów (1715–1821)	Mikołaj Mavrocordat (1715–1716) okupacja habsburska (1716) Jan I Mavrocordat (1716–1719) Mikołaj Mavrocordat (1719–1730) Konstantyn III Mavrocordat (1730) Michał Racoviță (1730–1731) Konstantyn III Mavrocordat (1731–1733) Grzegorz II Ghica (1733–1735) Konstantyn Mavrocordat (1735–1741) Michał Racoviță (1741–1744) Konstantyn III Mavrocordat (1744–1748) 121 Grzegorz Ghica II (1748–1752) Mateusz Ghica (1752–1753) Konstantyn IV Racoviță (1753–1756) Konstantyn III Mavrocordat (1756–1758) Scarlat Ghica (1758–1761) Konstantyn III Mavrocordat (1761–1763) Konstantyn IV Racoviță (1763–1764) Stefan Racoviță (1764–1765) Scarlat Ghica (1765–1766) Aleksander Ghica (1766–1768) okupacja rosyjska (1768) Grzegorz III Aleksander Ghica (1768–1769) okupacja rosyjska (1769–1770) Emanuel Giani-Ruset (1770-1771) Aleksander Ipsilanti (1774–1782) Mikołaj Caradja (1782–1783) Michał Suțu (1783–1786) Mikołaj Mavrogheni (1786–1789) okupacja habsburska (1789–1790) Michał Suțu (1791–1793) Aleksander Moruzi (1793–1796) Aleksander Ipsilanti (1796–1797) Konstantyn Hangerli (1797–1799) Aleksander Moruzi (1799–1801) Michał Suțu (1801–1802) Aleksander Suțu (1802) Konstantyn Ipsilanti (1802-1806) okupacja rosyjska (1806–1812) Jan Caradja (1812–1818) kajmakam Grzegorz Brâncovenu (1818) Aleksander Suțu (1818–1821) kajmakam Grzegorz Brâncoveanu (1821) Tudor Vladimirescu (1821) Scarlat Callimachi (1821) Grzegorz Dymitr Ghica (1822–1828) okupacja rosyjska (1828–1834)
Rząd statutu organicznego (1832–1856)	Aleksander Dymitr Ghica (1834–1842) Jerzy Bibescu (1842–1848) rząd tymczasowy (1848) regencja trzech (1848) okupacja osmańska i rosyjska (1848–1851) kajmakam Konstantyn Kantakuzen (1848) Barbu Știrbei (1848–1853) okupacja rosyjska (1853–1854) okupacja osmańska (1854) okupacja austriacka (1854–1856) Barbu Știrbei (1854–1856)
Protektorat (1856–1859)	kajmakam Aleksander Dymitr Ghica (1856–1858) trzech kajmakamów: Ioan Manu, Emanoil Băleanu, Ioan Filipide (1858–1859)
Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (jedynie unia personalna)	Aleksander Jan Cuza (1859–1862)

1862 – oficjalnie zjednoczenie Mołdawii i Wołoszczyzny w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (zobacz: władcy Rumunii).

Encyklopedia internetowa (osoba):

БРЭ: 3490262