Raków (Białoruś)
 Ulica w miasteczku | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Wysokość |
221 m n.p.m. | ||
| Populacja (2009) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
1772 | ||
| Kod pocztowy |
222365 | ||
| Tablice rejestracyjne |
5 | ||
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |||
Położenie na mapie Białorusi  | |||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||
 53°58′00,4″N 27°02′48,9″E/53,966778 27,046917
| |||
| Strona internetowa | |||
Raków (biał. Ракаў, Rakau) – agromiasteczko[2] na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie wołożyńskim, 36 km na zachód od Mińska.
Siedziba prawosławnego dekanatu rakowskiego i wchodzącej w jego skład parafii pw. Przemienienia Pańskiego[3], a także parafii rzymskokatolickiej pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej i św. Dominika.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W końcu XVIII wieku było to miasto magnackie w województwie mińskim[4]. W okresie międzywojennym Raków był miasteczkiem granicznym na wschodniej rubieży II Rzeczypospolitej, wchodzącym w skład województwa wileńskiego; miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Raków.
W latach 1921–1945 miasteczko i folwark leżały w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie stołpeckim, a od 1927 w powiecie mołodeckim, w gminie Raków[5].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwały:
- miasteczko – 3323 osoby, 1605 było wyznania rzymskokatolickiego, 297 prawosławnego a 1421 mojżeszowego. Jednocześnie 2114 mieszkańców zadeklarowało polską, 140 białoruską, 1057 żydowską, 9 rosyjską, 2 litewską a 1 mołdawską przynależność narodową. Były tu 552 budynki mieszkalne[6]. W 1931 w 607 domach zamieszkiwało 3538 osób[7].
- folwark – w 1931 w 4 domach zamieszkiwało 28 osób[7].
Wierni należeli do miejscowej parafii rzymskokatolickiej i prawosławnej. Mieścił się tu Sąd Grodzki i urząd pocztowy, który obsługiwał znaczną część gminy Raków[8].
Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 osób. 4 lutego 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano w miejscowej synagodze. Sprawcami zbrodni byli niemieccy i litewscy policjanci[9].
Po II wojnie światowej włączony do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
W latach 1907–1909 w miejscowości działało koło prowincjonalne Polskiego Towarzystwa „Oświata” w Mińsku, które zajmowało się wspieraniem polskiej edukacji[10].
W Rakowie urodzili się:
- Waldemar Bohdanowicz – polski geograf, polityk, były prezydent Łodzi i wojewoda łódzki, senator II kadencji, dziennikarz i działacz organizacji katolickich
- Kazimierz Zdziechowski – polski ziemianin, prozaik, publicysta, krytyk literacki i nowelista
- Marian Zdziechowski – polski historyk idei i literatury, filolog, filozof, krytyk literacki i publicysta, rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- cerkiew Przemienienia Pańskiego, 1730–1793
- kościół cmentarny Św. Anny, 1830
- kościół NMP, 1906
- kirkut, XVIII– XX wiek
- cmentarz prawosławny, XIX wiek
- muzeum-galeria „Januszkiewicze”
- grodzisko koło kościoła
W miasteczku istniały ponadto klasztory bonifratrów i dominikanów, a w pobliskich Nowosiółkach (w okresie międzywojennym już po radzieckiej stronie granicy) znajdował się dwór rodziny Zdziechowskich, w którym urodzili się m.in. Marian Zdziechowski i Kazimierz Zdziechowski.
Raków był miejscem akcji książek polskiego pisarza Sergiusza Piaseckiego: Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy, Piąty etap i Bogom nocy równi.
-
Kościół NMP -
Cerkiew Przemienienia Pańskiego -
Grodzisko
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Решение Воложинского районного Совета депутатов от 28.02.2008 N 61 "О преобразовании деревни Раков в агрогородок". Advokatby.com, 2008-02-28. [dostęp 2014-04-03]. (ros.).
- ↑ Приход храма Преображения Господня аг. Раков (Благочиннический центр). molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-11]. (ros.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 90.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 1, 1924, s. 75.
- ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 30.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 27.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1269.
- ↑ Życie społeczno-kulturalne. Oświata. W: Między nadzieją…. s. 34–37.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Raków, radzima.org
- Raków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 508.