Żyworód

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Remusatia)
Żyworód
Ilustracja
Remusatia vivipara
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Aroideae

Rodzaj

żyworód

Nazwa systematyczna
Remusatia Schott
Melet. Bot. 18 (1832)
Typ nomenklatoryczny

Remusatia vivipara (Roxb.) Schott

Synonimy
  • Gonatanthus Klotzsch
Zasięg
Mapa zasięgu

Żyworód[3] (Remusatia Schott) – rodzaj naziemnopączkowych roślin zielnych, należący do rodziny obrazkowatych, liczący 4 gatunki, występujące w chińskiej prowincji Junnan (R. yunnanensis), na obszarze od Nepalu do Półwyspu Indochińskiego (R. hookeriana i R. pumila) oraz w całej strefie tropikalnej i subtropikalnej Starego Świata (R. vivipara). Są to rośliny naziemne, choć fakultatywnie również epifityczne i litofityczne, zasiedlające sezonowe lub wiecznie zielone formacje leśne strefy międzyzwrotnikowej, często w pobliżu cieków wodnych, na wysokościach od 900 do 2000 m n.p.m. Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć J.-P. Abel-Rémusata, francuskiego lekarza i sinologa, żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga
Niemal kulista bulwa pędowa o średnicy około 3 cm, tworząca bezlistne, pionowe pędy powietrzne o długości około 20 cm, w pachwinach których powstają małe grona bulwek, chronione przez haczykowato skręcone, łuskowate liście, które łatwo przyczepiają się do sierści przechodzących zwierząt.
Liście
Rośliny tworzą od 1 do 2 liści właściwych o tarczowatych, lancetowatych do jajowato-sercowatych blaszkach, użyłkowanych siatkowato, o wymiarach od 5×10 cm (R. hookeriana) do 20×30 cm (R. vivipara). Ogonki liściowe mięsiste, o długości od 20 do 40 cm, tworzące niepozorną pochwę.
Kwiaty
Rośliny jednopienne. Pojedynczy kwiatostan, typu kolbiastego pseudancjum, pojawia się przed liśćmi. Pęd kwiatostanowy krótszy od ogonka liściowego, o długości około 10 cm. Pochwa kwiatostanu z 1 lub 2 zwężeniami; w dolnej części rurowato zwinięta, w górnej szeroka lub wąska i bardzo długa, w okresie kwitnienia odgięta lub esowato wzniesiona; w dolnej części zielona, w górnej kremowo-żółta (R. vivipara) do złoto-żółtej (R. pumila); o długości od 6 cm (R. hookeriana) do 20 cm (R. pumila). Położone w dolnej części krótkiej, kilkucentymetrowej kolby kwiaty żeńskie oddzielone są od położonego wyżej, obejmującego wierzchołek kolby, odcinka kwiatów męskich wąskim paskiem pryzmatycznych prątniczek. Prątniczki występują również u nasady kolby. Kwiaty męskie tworzące 2-3-pręcikowe, maczugowato-cylindryczne, ścięte, żłobkowane synandrium o poziomych pylnikach, otwierających się przez szczytowy otworek. Zalążnie jajowate, jednokomorowe lub, szczytowo, 2-4-komorowe, zawierające kilka do wielu hemitropowych zalążków na od 2 do 4 łożyskach położonych bazalnie lub parietalnie (w przypadku R. yunnanensis zarówno bazalnie, jak i parietalnie). Znamiona słupka siedzące, dyskowate do niemal kulistych.
Owoce
Owocostan, składający się z wielu wielonasiennych jagód, otoczony jest dolną częścią kolby kwiatostanu. Nasiona o grubej, soczystej łupinie, pokrytej drobnymi brodawkami lub nieregularnymi żłobieniami. Bielmo obfite.
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 28, 42, 56.
Gatunki podobne
Przedstawiciele rodzaju Steudnera, od których różnią się brakiem prątniczek wokół zalążni, zwężoną pochwą kwiatostanu, typem łodygi (u Steudnera łodyga naziemna) i tworzeniem pionowych pędów powietrznych.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj należy do plemienia Colocasieae, podrodziny Aroideae z rodziny obrazkowatych[2][5].

Gatunki

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Rośliny jadalne
Młode liście gatunków R. pumila i R. vivipara są jadane po ugotowaniu jako jarzyna[6].
Rośliny lecznicze
W zachodniej części Nepalu pasta z bulwy pędowej R. vivipara jest stosowana zewnętrznie na obrzęki, a sok z bulw zakraplany jest na rany. Związki zawarte w bulwie wykazują działanie antyseptyczne, przeciwpasożytnicze i przeciwobrzękowe[6]. W Indiach sok z bulw tych roślin stosowany jest zewnętrznie do uśmierzania świądu, w dermatozach, a wewnętrznie do odkażania przewodu moczowo-płciowego i w celu wspomagania poczęcia[7], a pasta na obrzęki przy chorobach reumatycznych[8].
Rośliny ozdobne
Żyworody są uprawiane w ogrodach botanicznych oraz jako rośliny ogrodowe i pokojowe. W krajach o mroźnych zimach bulwy powinny być wykopywane i przenoszone do chłodnych miejsc o dodatnich temperaturach. Rośliny te w temperaturze poniżej 6 °C przechodzą okres całkowitego spoczynku. Wymagają bardzo przepuszczalnego, ale bogatego w składniki odżywcze, lekko kwaśnego i wilgotnego podłoża. Rozmnażanie roślin z tego rodzaju jest bardzo proste z bulwek tworzonych na naziemnych pędach lub z podziemnych bulw przybyszowych.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-11-02] (ang.).
  3. Nazwa polska według: (1) Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków. 1900. (2) Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa. 1894.
  4. A. Engler i K. Krause: Araceae-Colocasioideae. W: A. Engler: Das Pflanzenreich. IV.105. Cruciferae-Brassiceae. T. 70-71. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1919–1920. (łac.).
  5. L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.). 
  6. a b N. P. Manandhar, S. Manandhar: Plants and people of Nepal. Portland, OR.: Timber Press, 2002. ISBN 0-88192-527-6. (ang.).
  7. Indian Medicinal Plants. New York, NY: Springer New York, 2007. ISBN 978-0-387-70637-5. (ang.).
  8. S.Y. Kamble et al.. Studies of plants used in traditional medicine by Bhilla tribe of Maharashtra. „Indian Journal of Traditional Knowledge”. 9 (3), s. 591-598, 07 2010. (ang.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • S.J. Mayo, J. Bogner i P.C. Boyce: Araceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. IV: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer, 1998, s. 26-73. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
  • S.J. Mayo: Araceae. W: R.M. Polhill (red.): Flora of Tropical East Africa. Rotterdam, Boston: Balkema, 1985. ISBN 90-6191-322-5. (ang.).
  • A. Engler i K. Krause: Araceae-Colocasioideae. W: A. Engler: Das Pflanzenreich. IV.105. Cruciferae-Brassiceae. T. 70-71. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1919–1920. (łac.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]