Reprezentacja Bułgarii w piłce nożnej mężczyzn

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bułgaria
България
Ilustracja
Herb Bułgarii
Przydomek

Лъвовете (Lwy), Трикольорите (Trójkolorowi)

Związek

Български футболен съюз

Sponsor techniczny

Macron

Trener

Ilian Iliew (od 2023)

Skrót FIFA

BUL

Ranking FIFA

83. (1289.90 pkt.)[a]

Miejsce w rankingu Elo

62. (10 lipca 2016) (1561 pkt.)

Zawodnicy
Najwięcej występów

Stilijan Petrow (106)

Najwięcej bramek

Dimityr Berbatow (48)

Stroje
domowe
Stroje
wyjazdowe
Mecze
Pierwszy mecz
Republika Austriacka Austria 6:0 Bułgaria 
(Wiedeń, Austria; 21 maja 1924)
Najwyższe zwycięstwo
 Bułgaria 10:0 Ghana 
(León, Meksyk; 14 października 1968)
Najwyższa porażka
 Hiszpania 13:0 Bułgaria 
(Madryt, Hiszpania; 21 maja 1933)
Medale
Igrzyska olimpijskie
srebro 1968
brąz 1956
Strona internetowa
  1. Stan aktualny na 15 lutego 2024.

Reprezentacja Bułgarii w piłce nożnej mężczyzn (bułg. Мъжки национален отбор по футбол на България) – narodowy zespół piłkarzy nożnych Bułgarii. Za jej funkcjonowanie odpowiedzialny jest Bułgarski Związek Piłki Nożnej.

Pierwszy oficjalny mecz piłkarski rozegrała w maju 1924, z Austrią w Wiedniu. Do europejskiej czołówki awansowała dopiero w latach 90., kiedy doczekała się tzw. złotego pokolenia piłkarzy z Christo Stoiczkowem na czele. W tym okresie Bułgarzy zajęli czwarte miejsce na Mundialu 1994 i po raz pierwszy w historii awansowali do mistrzostw Europy (1996).

Początek XXI wieku uważany za początek stopniowego regresu reprezentacji. Jego objawami były porażki w kolejnych eliminacjach do wielkich turniejów, najniższe w dziejach miejsce w rankingu FIFA (96. w kwietniu 2012) oraz brak pokolenia zawodników na miarę tego z lat 90.

Największymi, oprócz czwartego miejsca na mistrzostwach świata, sukcesami piłki bułgarskiej są srebro z Igrzysk Olimpijskich 1968 i brąz z Igrzysk Olimpijskich 1956 oraz trzykrotne zwycięstwo w mistrzostwach Europy juniorów – w 1959, 1969 i 1974.

Dzieje reprezentacji[edytuj | edytuj kod]

Fragment meczu Bułgaria–Szwecja (0:0), Mundial 1974

Chociaż reprezentacja Bułgarii pierwszy mecz rozegrała w maju 1924, to na międzynarodowej arenie pokazała się po raz pierwszy na Mistrzostwach Świata w 1962 roku. Na boiskach Chile nie wyszła z grupy – przegrała dwa mecze (z Argentyną 0:1 i Węgrami 1:6) i jeden zremisowała (z Anglią 0:0). Równie słabo zaprezentowała się w trzech kolejnych startach na Mundialach (1966, 1970 i 1974). Bułgarzy na pierwsze zwycięstwo na światowym czempionacie czekali do 1994.

Wcześniej jednak – w 1986 – po raz pierwszy wyszli z grupy (dzięki remisom z Włochami i Koreą Południową), ale w drugiej rundzie drużyna prowadzona przez Iwana Wucowa przegrała 0:2 z Meksykiem.

Dopiero w latach 90. Bułgaria opuściła szeregi piłkarskich średniaków. W 1991 na stanowisku selekcjonera reprezentacji zatrudniono Dimityra Penewa. Jego pięcioletnia kadencja uznawana jest za najlepszy okres w historii piłki bułgarskiej. Penew od początku postawił na młodych zawodników. Piłkarze urodzeni w latach 60. zaczęli decydować o obliczu reprezentacji, a ich piłkarskim spełnieniem okazał się Mundial 1994. Najpierw w eliminacjach do tego turnieju Bułgarzy wyeliminowali faworyzowaną Francję, a już w Stanach Zjednoczonych drużyna, w której grali: bramkarz Borisław Michajłow, obrońcy Emił Kremenliew, Trifon Iwanow, Canko Cwetanow i Petyr Chubczew, pomocnicy Jordan Leczkow, Złatko Jankow, Krasimir Bałykow i Emił Kostadinow oraz napastnicy Christo Stoiczkow (wraz z Rosjaninem Olegiem Salenką został królem strzelców) i Nasko Sirakow, zajęła czwarte miejsce, wygrywając wcześniej z Argentyną, Grecją, Meksykiem i obrońcą mistrzowskiego tytułu Niemcami. W meczu o 3. miejsce Bułgarzy ulegli 0:4 Szwecji.

Dwa lata później Bułgaria po raz pierwszy awansowała do mistrzostw Europy. Reprezentacja w niemal niezmienionym od czasu Mundialu składzie, zaprezentowała się przyzwoicie, mimo iż nie wyszła z grupy. Zremisowała z Hiszpanią i wygrała z Rumunią i tylko dzięki porażce w ostatnim meczu z Francją nie grała dalej. Po tym turnieju zwolniony został trener Penew.

Kilku piłkarzy z wybitnego pokolenia grało też na Mundialu 1998. We Francji Bułgarzy w niczym nie przypominali zespołu, który cztery lata wcześniej mógł grać w finale mistrzostw świata. W ostatnim meczu ulegli 1:6 Hiszpanii.

Reprezentacja Bułgarii przed spotkaniem ze Szwajcarią w ramach eliminacji do Euro 2012, 26.03.2011

Od tego czasu reprezentacja gra nieskutecznie i nieefektownie. Porażki w kwalifikacjach do kolejnych turniejów, brak dyscypliny w zespole, kaprysy piłkarzy oraz częste zmiany selekcjonerów to – jak się zdaje – największa bolączka bułgarskiego futbolu.

Po fatalnym (trzy porażki, bramki 1:9) występie na Euro 2004 trenerem reprezentacji został Christo Stoiczkow. Wiele wskazywało na to, że Bułgaria powoli zaczyna podnosić się z kryzysu. W 2005 po dziesięcioletniej, kontrowersyjnej kadencji z funkcji prezydenta piłkarskiej federacji ustąpił Iwan Sławkow, na którym ciąży wiele zarzutów kryminalnym (m.in. próba przekupienia działaczy MKOlu). Jego następcą został kolega Stoiczkowa z reprezentacji, Borisław Michajłow. Bułgarscy piłkarze zaczęli cieszyć się zainteresowaniem w Europie: Stilijan Petrow wyrósł na lidera Aston Villi (wcześniej zyskał uznanie grając w Celticu Glasgow), Dimityr Berbatow był skutecznym napastnikiem Manchesteru United, a Waleri Bożinow po udanej (awans do Serie A) przygodzie z Juventusem trafił do Manchesteru City. Natomiast w sezonie 2006–2007 Lewski Sofia, jako pierwszy klub z Bułgarii, awansował do rundy grupowej Ligi Mistrzów.

Jednak zmiany w związku, sukcesy indywidualne piłkarzy oraz udane występy Lewskiego nie przełożyły się na wyniki reprezentacji. Drużyna narodowa przegrała eliminacje do Mundialu 2006, Euro 2008, Mundialu 2010 i Euro 2012 (tu zajęła ostatnie miejsce w grupie). Dodatkowo kryzys pogłębiany jest częstymi zmianami selekcjonerów: w ciągu czterech lat (2007–2011) funkcję trenera kadry pełniło siedmiu szkoleniowców: Christo Stoiczkow, Dimityr Penew, Płamen Markow, dwukrotnie Stanimir Stoiłow, Lothar Matthäus, Michaił Madanski i Ljubosław Penew. W tym czasie reprezentacja zanotowała także największy w historii spadek w rankingu FIFA: w kwietniu 2012 została umieszczona na 96. miejscu.

Pod wodzą Ljubosława Penewa bułgarscy piłkarze rozegrali jeszcze eliminacje do mundialu w Brazylii w 2014 roku, które ostatecznie zakończyli na czwartym miejscu z dorobkiem trzynastu punktów. W grudniu 2014 roku następcą Penewa został Iwajło Petew, z którym bułgarska reprezentacja zajęła czwarte miejsce w eliminacjach do Euro 2016 we Francji z dorobkiem jedenastu punktów.

Udział w międzynarodowych turniejach[edytuj | edytuj kod]

Igrzyska Olimpijskie[edytuj | edytuj kod]

Udział w igrzyskach olimpijskich . Kwalifikacje do igrzysk olimpijskich
Rok Runda Miejsce M W R P B+ B- M W R P B+ B-
1900 Nie brała udziału
Stany Zjednoczone 1904
Wielka Brytania 1908
Szwecja 1912
Belgia 1920
1924 II runda 12/22 1 0 0 1 0 1
Holandia 1928 Nie brała udziału
III Rzesza 1936
Wielka Brytania 1948
Finlandia 1952
Australia 1956 III miejsce 3/16 3 2 0 1 10 3 2 1 1 0 5 3
Włochy 1960 Faza grupowa 5/16 3 2 1 0 8 3 4 2 1 1 4 3
Japonia 1964 Nie zakwalifikowała się 4 2 0 2 3 3
Meksyk 1968 II miejsce 2/16 6 3 2 1 16 10 4 3 0 1 12 6
1972 Nie zakwalifikowała się 6 3 1 2 19 11
Kanada 1976
1980
Stany Zjednoczone 1984
Korea Południowa 1988
Hiszpania 1992
Stany Zjednoczone 1996
Australia 2000
Grecja 2004
2008
Wielka Brytania 2012
Brazylia 2016
Japonia 2020 10 2 4 4 10 11
Francja 2024

Mistrzostwa świata[edytuj | edytuj kod]

Podstawowe ustawienie reprezentacji Bułgarii w czasie Mundialu 1994
Udział w mistrzostwach świata . Kwalifikacje do mistrzostw świata
Rok Runda Miejsce M W R P B+ B- M W R P B+ B-
Urugwaj 1930 Nie brała udziału
1934 Nie zakwalifikowała się 3 0 0 3 3 14
1938 2 0 1 1 1 7
Brazylia 1950 Nie brała udziału
Szwajcaria 1954 Nie zakwalifikowała się 4 0 1 3 3 7
Szwecja 1958 4 2 0 2 11 7
Chile 1962 Faza grupowa 15/16 3 0 1 2 1 7 5 4 0 1 7 4
Anglia 1966 Faza grupowa 15/16 3 0 0 3 1 8 5 4 0 1 11 7
Meksyk 1970 Faza grupowa 13/16 3 0 1 2 5 9 6 4 1 1 12 7
1974 Faza grupowa 12/16 3 0 2 1 2 5 6 4 2 0 13 3
Argentyna 1978 Nie zakwalifikowała się 4 1 2 1 5 6
Hiszpania 1982 8 4 1 3 11 10
Meksyk 1986 1/8 finału 15/24 4 0 2 2 2 6 8 5 1 2 13 5
Włochy 1990 Nie zakwalifikowała się 6 1 1 4 6 8
Stany Zjednoczone 1994 IV miejsce 4/24 7 3 1 2 10 11 10 6 2 2 19 10
Francja 1998 Faza grupowa 20/32 3 0 1 2 1 7 8 6 0 2 18 9
Korea Południowa Japonia 2002 Nie zakwalifikowała się 10 5 2 3 14 15
Niemcy 2006 10 4 3 3 17 17
Południowa Afryka 2010 10 3 5 2 17 13
Brazylia 2014 10 3 4 3 14 9
Rosja 2018 10 4 1 5 14 19
Katar 2022 8 2 2 4 6 14
Kanada Meksyk Stany Zjednoczone 2026

Mistrzostwa Europy[edytuj | edytuj kod]

Udział w mistrzostwach Europy
Rok Kwalifikacje Wynik
Francja 1960 Nie zakwalifikowała się
1964
Włochy 1968
Belgia 1972
1976
Włochy 1980
Francja 1984
1988
Szwecja 1992
Anglia 1996 Awans Faza grupowa
Belgia Holandia 2000 Nie zakwalifikowała się
Portugalia 2004 Awans Faza grupowa
Austria Szwajcaria 2008 Nie zakwalifikowała się
Polska Ukraina 2012
Francja 2016
Unia Europejska 2020

Trenerzy reprezentacji Bułgarii[edytuj | edytuj kod]

Lata urzędowania – liczba meczów – narodowość – nazwisko

Szkoleniowiec O od do M W R P W% Okoliczności rezygnacji
Christo Mładenow 1974 6
Stojan Ormandżiew 1975 10
Stojan Petrow 1976 3
Christo Mładenow
Jonczo Arsow

1976 5
Stojan Ormandżiew 1976 4
Christo Mładenow
Jonczo Arsow

1977 8
Stojan Ormandżiew 1977 2
Cwetan Ilczew 1978 17
Atanas Pyrżelow 1978 1
Janko Dinkow 1979 2
Dobromir Taszkow 1979 4
Cwetan Ilczew 1979 5
Danko Rojew 1979 1
Atanas Pyrżelow 1980 1982 31
Iwan Wucow 1982 1986 51
Christo Mładenow 1986 1987 12
Boris Angełow 1988 1989 19
Iwan Wucow 1 czerwca
1989
1 maja
1991
12 2 4 6 16,6% Przyczyną dymisji była porażka 2:3 ze Szwajcarią w eliminacjach do Euro 1992. Jednak selekcjoner i tak od pół roku nie mógł prowadzić drużyny z ławki trenerskiej z powodu dyskwalifikacji UEFA[1].
Krasimir Borisow Bułgaria 2 maja
1991
30 maja
1991
2 1 0 1 50,0% Po rezygnacji Wucowa tymczasowo objął stanowisko selekcjonera. Poprowadził Bułgarów w dwu meczach: eliminacyjnym do Euro 1992 (3:0 z San Marino) i towarzyskim z Brazylią (0:3).
Dimityr Penew Bułgaria 20 lipca
1991
31 lipca
1996
51 24 13 14 47,0% Po Euro 1996 (runda grupowa) władze związku postanowiły nie przedłużać wygasającego 31 lipca kontraktu z selekcjonerem.
Christo Bonew Bułgaria 1 sierpnia
1996
7 września
1998
19 9 1 9 47,4% Złożył dymisję po nieudanym Mundialu 1998, jednak wówczas nie została przyjęta. Odszedł kilka miesięcy później po porażce 0:3 z Polską w eliminacjach do Euro 2000.
Dimityr Dimitrow Bułgaria 9 września
1998
18 listopada
1999
15 3 4 8 20,0% Przyczyną zwolnienia był brak promocji do Euro 2000; za jego kadencji Bułgarzy w eliminacjach wygrali tylko z Luksemburgiem.
Stojczo Mładenow Bułgaria 1 stycznia
2000
7 października
2001
22 11 4 7 50,0% Chociaż na dwie kolejki przed końcem kwalifikacji do Mundialu 2002 jego podopieczni prowadzili w grupie, w ostatnich meczach przegrali 0:2 z Danią i 0:6 z Czechami, i spadli na trzecie miejsce. Po spotkaniu z Czechami złożył dymisję.
Płamen Markow Bułgaria 1 stycznia
2002
1 lipca
2004
24 10 5 9 41,7% Po słabym występie (trzy porażki, bramki 1:9) swoich podopiecznych na Euro 2004 nie przedłużył wygasającego 1 lipca kontraktu.
Christo Stoiczkow Bułgaria 15 lipca
2004
10 kwietnia
2007
28 13 10 5 46,4% Odszedł w połowie eliminacji do Euro 2008 z powodu medialnej nagonki po remisie 0:0 z Albanią. Poza tym w tym czasie otrzymał korzystniejszą finansowo ofertę z Celty Vigo.
Stanimir Stoiłow Bułgaria 25 kwietnia
2007
6 lipca
2007
2 2 0 0 100% Po niespodziewanej dymisji Stoiczkowa został tymczasowym selekcjonerem. Wygrał dwa mecze w eliminacjach do Euro 2008, ale – mimo iż otrzymał propozycję podpisania kontraktu długoterminowego – wolał powrócić do pracy w Lewskim Sofia.
Dimityr Penew Bułgaria 1 sierpnia
2007
11 stycznia
2008
6 3 1 2 50,0% Po przegranych eliminacjach do Euro 2008 nie przedłużono z nim umowy.
Płamen Markow Bułgaria 11 stycznia
2008
2 grudnia
2008
7 3 3 1 42,8% Został zwolniony na początku eliminacji do Mundialu 2010. Powodem dymisji był słaby start w kwalifikacjach (trzy punkty w trzech meczach) oraz porażka 1:6 w spotkaniu towarzyskim z Serbią.
Stanimir Stoiłow Bułgaria 30 stycznia
2009
7 września
2010
16 5 4 7 31,2% Podał się do dymisji po przegranym 0:1 meczu eliminacji Euro 2012 z Czarnogórą. Jego podopieczni w sześciu ostatnich spotkaniach zanotowali pięć porażek (w tym dwie w kwalifikacjach) i jeden remis[2].
Lothar Matthäus Niemcy 21 września
2010
19 września
2011
10 3 3 4 30% Został zwolniony po tym, jak Bułgarzy stracili szanse na awans do Euro 2012. Wśród przyczyn dymisji wymieniano nie tylko słabe wyniki, ale także złą atmosferę w kadrze[3][4].
Michaił Madanski Bułgaria 19 września
2011
12 października
2011
2 0 0 2 0% Jako trener tymczasowy prowadził kadrę w dwu meczach: towarzyskim z Ukrainą (0:3) i z Walią (0:1), kończącym eliminacje Euro 2012. Bułgarzy zajęli w nich ostatnie miejsce, dając się wyprzedzić m.in. Walijczykom i Czarnogórcom.
Ljubosław Penew Bułgaria 2 listopada 2011 16 listopada 2014 24 9 7 8 Został zwolniony po remisie z Maltą w meczu eliminacyjnym do Euro 2016.
Iwajło Petew Bułgaria 17 grudnia 2014[5] 27 września 2016 12 5 1 6 Rozwiązał kontrakt z bułgarską federacją po tym jak miał objąć posadę trenera Dinama Zagrzeb.[6]
Petyr Chubczew Bułgaria 28 września 2016 18 maja 2019
Krasimir Bałykow Bułgaria 18 maja 2019 21 października 2019 6 0 1 5 0
Georgi Dermendżiew Bułgaria 28 października 2019 1 stycznia 2021 11 2 2 7 18,18
Jasen Petrow Bułgaria 2021 2022 17 3 5 9 17,65
Georgi Iwanow Bułgaria 6 czerwca 2022 12 czerwca 2022 2 0 2 0 0
Mladen Krstajić Serbia 21 czerwca 2022

Rekordziści[edytuj | edytuj kod]

Ostatnim meczem, jaki uwzględniono w statystyce jest spotkanie towarzyskie z Kazachstanem (2:1) z 4 czerwca 2013.

Stilijan Petrow jest rekordzistą pod względem liczby meczów w kadrze.
Najwięcej meczów w kadrze[7]
Nazwisko Lata Liczba meczów Liczba goli
1 Stilijan Petrow 1998-11 106 8
2 Borisław Michajłow 1983-98 102 0
3 Christo Bonew 1967-79 96 47
4 Martin Petrow 1999-11 92 20
= Krasimir Bałykow 1988-03 92 16
6 Dimityr Penew 1965-74 90 2
7 Radostin Kisziszew 1996-09 83 1
= Christo Stoiczkow 1986-99 83 37
9 Nasko Sirakow 1983-96 81 23
10 Ajan Sadykow 1981-91 80 9
Dimityr Berbatow jest rekordzistą pod względem liczby goli w kadrze.
Najwięcej goli w kadrze
Nazwisko Lata Liczba meczów Liczba goli
1 Dimityr Berbatow 1999-10 79 48
2 Christo Bonew 1967-79 96 47
3 Christo Stoiczkow 1987-99 83 37
4 Emił Kostadinow 1988-98 70 26
5 Petyr Żekow 1963-72 44 25
= Iwan Kolew 1950-63 75 25
7 Nasko Sirakow 1983-96 81 23
8 Martin Petrow 1999-11 92 20
= Dimityr Miłanow 1948-59 39 20
10 Georgi Asparuchow 1962-70 50 19
= Dinko Dermendżiew 1966-77 58 19

W rankingu FIFA[edytuj | edytuj kod]

rok styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
1993 37. 37. 32. 23. 31.
1994 31. 23. 23. 25. 29. 29. 14. 14. 14. 16. 17. 16.
1995 16. 14. 14. 13. 12. 8. 11. 12. 14. 11. 14. 17.
1996 18. 17. 17. 24. 28. 28. 19. 17. 21. 21. 17. 15.
1997 15. 14. 14. 13. 14. 23. 20. 22. 13. 18. 24. 36.
1998 36. 38. 38. 42. 35. 35. 34. 35. 47. 45. 46. 49.
1999 30. 30. 30. 23. 30. 33. 34. 34. 36. 36. 37. 37.
2000 37. 39. 39. 40. 43. 44. 47. 52. 56. 55. 54. 53.
2001 54. 52. 49. 44. 43. 46. 49. 50. 48. 51. 51. 51.
2002 51. 52. 52. 52. 54. 54. 54. 58. 50. 42. 41. 42.
2003 42. 44. 46. 38. 35. 38. 37. 35. 31. 39. 39. 34.
2004 34. 37. 37. 38. 38. 40. 41. 42. 41. 41. 37. 37.
2005 37. 39. 39. 40. 43. 45. 46. 46. 45. 46. 39. 39.
2006 39. 40. 39. 38. 37. 37. 37. 36. 37. 38. 43. 43.
2007 42. 37. 39. 38. 36. 33. 30. 29. 35. 34. 18. 18.
2008 18. 19. 19. 18. 18. 18. 17. 17. 16. 15. 16. 27.
2009 28. 26. 27. 20. 20. 23. 23. 23. 19. 23. 27. 30.
2010 30. 30. 38. 39. 39. 43. 43. 54. 43. 45. 49.
2011 49. 51. 47. 45. 46. 46. 48. 51. 55. 75. 85. 84.
2012 83. 88. 85. 96. 96. 90. 92. 94. 89. 55. 40. 50.
2013 50. 48. 46. 51. 52. 46. 52. 53. 64. 76. 76. 74.
2014 74. 72. 67. 73. 73. 78.
  • najlepsze miejsce: 8. (czerwiec 1995)
  • najgorsze miejsce: 96. (kwiecień 2012)
  • najwyższy awans: +34 (październik 2012)
  • największy spadek: -20 (październik 2011)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Komisja dyscyplinarna UEFA zdyskwalifikowała na trzy lata Wucowa po tym, jak w spotkaniu eliminacji do Euro 1992 ze Szkocją (1:1), 14 listopada 1990, zachowywał się agresywnie wobec sędziego. Od tego czasu zespół formalnie prowadził asystent Wucowa, Krasimir Borisow. Zob. Encyklopedia piłkarska FUJI. World Cup USA 1994, tom. 10, s. 56.
  2. Sportal.bg: Мъри призна: Напускам България. sportal.bg. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (Dostęp 8 września 2010).
  3. SofiaEcho: Lothar Matthaeus out as Bulgaria’s manager (Dostęp 19 września 2011).
  4. Novinite: Matthaeus Fired as Bulgarian National Coach. novinite.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-25)]. (Dostęp 19 września 2011).
  5. Petew selekcjonerem reprezentacji Bułgarii, „Polsat Sport” [dostęp 2017-04-12] (pol.).
  6. INTERIA.PL, Iwajło Petew nie jest już selekcjonerem reprezentacji Bułgarii [online] [dostęp 2017-04-12] (pol.).
  7. Gwiazdką oznaczono piłkarzy branych pod uwagę przy ustalaniu obecnej kadry.
    Pogrubieniem oznaczono uczestników Mundialu 1994, na którym Bułgarzy zajęli IV miejsce.
    Źródła: RSSSF, Bul-Hun 2012, Bul-Hol 2012.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]