Repty Śląskie
50°25′14″N 18°49′04″E/50,420417 18,817722| Dzielnica Tarnowskich Gór | |
 Ulica Wincentego Witosa – jedna z głównych ulic dzielnicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Data założenia |
przed 1201 |
| W granicach Tarnowskich Gór |
1973[1] |
| Zarządzający |
Justyna Kosmała |
| Powierzchnia |
7,77 km² |
| Populacja (2022) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
386,9 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 32 |
| Kod pocztowy |
42-603, 42-604 |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
| 50°25′14″N 18°49′04″E/50,420417 18,817722
| |
Repty Śląskie – dzielnica Tarnowskich Gór, utworzona w 1998 roku. Obejmuje obszar miejscowości Repty[3] (składającej się ze Starych i Nowych Rept[3]'), włączonej w granice miasta Tarnowskie Góry w 1973 roku[1].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Toponomastycy nazwę Repty wywodzą od staropolskiego czasownika reptać oznaczającego ‘szemrać’, ‘szumieć’, sugerując związek z przepływającą przez te tereny rzeką Dramą. Istnieje jednak również hipoteza głosząca pochodzenie nazwy Rept od właścicieli – Reptów. Wówczas byłaby to nazwa rodowa[4].
Johann Knie w wykazie miejscowości Śląska z 1830 roku podaje równocześnie polskie i niemieckie formy nazw obu miejscowości: wsi Stare Repty – Alt-Repten oraz jej ówczesnej kolonii Nowe Repty – Neu-Repten[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Stare Repty[edytuj | edytuj kod]
Stare Repty (niem. Alt Repten) to miejscowość[3], średniowieczna wieś, najstarsza część dzisiejszych Tarnowskich Górach. Pierwsza wzmianka pochodzi z bulli papieża Innocentego III z 12 sierpnia 1201 roku[6]. Należała wówczas do klasztoru norbertanów we Wrocławiu. Parafia repecka pw. św. Mikołaja obejmowała praktycznie cały teren dzisiejszego miasta Tarnowskie Góry. Jej pierwszym znanym proboszczem był Witoslaus, wymieniony w dokumencie z 1326 roku w spisie parafii dekanatu sławkowskiego w diecezji krakowskiej.
Na przełomie XV i XVI wieku wieś należała do rodziny Wrochemów. Na początku XVII w. dziedzicem Rept był już Jerzy Ibram z Suchej na Reptach (sędzia ziemski państwa bytomskiego) W połowie XVIII wieku na wschód od osady powstały Nowe Repty.
W 1824 roku Repty przeszły na własność rodziny Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Kolejnymi właścicielami wsi, a później tylko majątku ziemskiego i zamku byli:
- Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck (1824–1848)
- Guido Henckel von Donnersmarck (1848–1916)
- Kraft Henckel von Donnersmarck (1916–1945)
Po plebiscycie została przyłączona do Polski w 1922 roku. W latach 1945–1954 siedziba gminy Repty Stare.
Nowe Repty[edytuj | edytuj kod]
Nowe Repty (niem. Neu Repten) to miejscowość[3], pierwotnie kolonia Rept (Starych). Została założona w 1748 roku, tuż po przejściu historycznego Śląska pod władzę Prus. Aż do początku XX wieku stanowiła osobną wieś i gminę. Około 1925 roku na wschód od wsi działała kopalnia „Segiet”. Po plebiscycie została przyłączona do Polski w 1922 roku.
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Repty Nowe”[7].
W latach 1945–1954 wchodziły w skład gminy Repty Stare.
Obecnie umowną granicę pomiędzy Starymi a Nowymi Reptami stanowi ulica Gliwicka (dawniej granica między gminami przebiegała polami na zachód od tej ulicy). W 1973 roku obie wsie (jako części gromady Repty) zostały włączone do Tarnowskich Gór[1].
Herb[edytuj | edytuj kod]
Według statutu dzielnicy Repty Śląskie do 2015 roku herbem dzielnicy był:
(...) figura biskupa w białej albie, ze złotym ornatem, pastorałem i infułą, na niebieskim polu[8].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Zabytkowe obiekty na terenie dzielnicy pochodzą w większości z XIX oraz I połowy XX wieku. Park Repecki (dawny zwierzyniec) oraz kościół świętego Mikołaja wpisane są do rejestru zabytków województwa śląskiego, natomiast inne obiekty, głównie zabytkowe domy mieszkalne zlokalizowane przy ulicy Gliwickiej, Witosa i Żeromskiego, a także Źródełko Młodości w Starych Reptach, figurują w gminnej ewidencji zabytków Tarnowskich Gór[9][10].
Park w Reptach[edytuj | edytuj kod]
W północno-zachodniej części dzielnicy znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” (obejmujący głównie Park Repecki wpisany do rejestru zabytków; nr rej. A/660/66 z 30 grudnia 1966 roku[9]). Na jego terenie usytuowane są Sztolnia Czarnego Pstrąga (udostępniony do zwiedzania przez turystów fragment Głębokiej Sztolni „Fryderyk”), Górnośląskie Centrum Rehabilitacji „Repty”, Salezjański Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, a także stadion klubu TS Tarnowiczanka Stare Tarnowice oraz stary amfiteatr.
Kościół św. Mikołaja[edytuj | edytuj kod]
,_MTK.JPG)
Na zachodnim skraju dzielnicy i miasta, tuż przy granicy z Ptakowicami znajduje się kościół pw. św. Mikołaja, wzniesiony w latach 1867–1871 w miejscu dawnej, XIII- lub XIV-wiecznej repeckiej świątyni, wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/340/11 z 27 maja 2011 roku).
Transport[edytuj | edytuj kod]
Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]
Główną drogą przebiegającą przez dzielnicę Repty Śląskie jest ulica Gliwicka, stanowiąca część drogi krajowej nr 78. Krzyżują się z nią drogi powiatowe klasy Z powiatu tarnogórskiego: biegnąca na wschód ku kolonii Segiet i rezerwatowi Segiet ulica Stefana Żeromskiego (droga nr 3305S) oraz kierująca się na zachód w stronę Ptakowic ul. Wincentego Witosa (droga nr 3221S), od której odchodzi ulica Repecka (droga nr 3306S), łącząca Repty ze Starymi Tarnowicami[11].
Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Publiczny transport zbiorowy na terenie dzielnicy obejmuje przewozy autobusowe, których organizatorem od 1 stycznia 2019 jest Zarząd Transportu Metropolitalnego[12].
W granicach administracyjnych dzielnicy znajdują się przystanki: Repty Śląskie Długa i Repty Śląskie Skowronków (przy ul. Gliwickiej), Repty Śląskie Rezerwat Segiet i Repty Śląskie Piekarnia (przy ul. Stanisława Staszica), Repty Śląskie Boisko (przy ul. Myśliwskiej), Repty Śląskie Sztolnia (przy ul. Repeckiej), Repty Śląskie Jaworowa nż, Repty Śląskie Waliski nż i Repty Śląskie Witosa przy ulicach o odpowiadających im nazwach oraz Stare Tarnowice GCR przy Górnośląskim Centrum Rehabilitacji[13].
Według stanu z marca 2024 przez Repty Śląskie przejeżdżają i zatrzymują się autobusy kursujące na liniach[13]:
- M14 (Gliwice Centrum Przesiadkowe – Tarnowskie Góry Dworzec – Pyrzowice Port Lotniczy (Katowice Airport) – Siedliska Cargo),
- 83 (Tarnowskie Góry Dworzec – Rokitnica Pętla – Zabrze Goethego),
- 112 (Tarnowskie Góry Dworzec – Gliwice Centrum Przesiadkowe),
- 135 (Bytom Dworzec – Stare Tarnowice GCR),
- 289 (Tarnowskie Góry Dworzec – Repty Śląskie Witosa),
- 735 (Bytom Dworzec – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 749 (Tarnowskie Góry Plac Zembali – Stare Tarnowice GCR),
a także autobusy linii 3, 142, 614 i 780 dojeżdżające do znajdującego się w granicach Rept Śląskich przystanku Stare Tarnowice GCR[13].
W przeszłości istniały plany przedłużenia linii tramwajowej ze Stolarzowic przez Repty do Tarnowskich Gór. Nigdy jednak nie zostały zrealizowane[14].
Sport[edytuj | edytuj kod]
W dzielnicy działa klub piłkarski LKS Zgoda Repty Śląskie z siedzibą przy ulicy Stanisława Staszica 83[15]. Zespół w sezonie 2019/2020 grał w rozgrywkach śląskiej B-klasy w grupie Bytom II[16].
Ludzie urodzeni w miejscowości[edytuj | edytuj kod]
W Reptach w 1911 roku urodził się Bernard Drzyzga – oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast (Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327).
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).
- ↑ a b c d Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2019 r. poz. 2360).
- ↑ Jan Drabina, Okręg tarnogórski przed założeniem miasta, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 24, ISBN 83-911508-3-6.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 627.
- ↑ Panic 1991 ↓.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 25. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego; tytuł: uchwała nr VII/75/2011 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 16 marca 2011 r. w sprawie Statutu Dzielnicy REPTY ŚLĄSKIE.
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-12-31].
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2018-07-21]. (pol.).
- ↑ BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2021-01-30]. (pol.).
- ↑ Paweł Pawlik: Koniec KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry. Teraz to ZTM. onet.pl, 2019-01-02. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b c Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Tarnowskie Góry. Transport GZM. [dostęp 2024-03-04]. (pol.).
- ↑ Tomasz Rzerzycki. Z dziejów komunikacji międzygminnej. Niezrealizowane plany tramwaju – dokończenie. „Montes Tarnovicensis”, październik 2010. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Skarb – Zgoda Repty Śląskie (Tarnowskie Góry) [online], www.90minut.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ 90minut.pl: Klasa B 2019/2020, grupa: Bytom II. [dostęp 2019-09-14]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Idzi Panic: Wczesnośredniowieczne osadnictwo w kasztelanii bytomskiej. W: Z dziejów dzielnic Bytomia. Jan Drabina (red.). Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 1991, s. 11, seria: Magazyn Bytomski tom VIII.
- Repty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 621.
- ↑ Jednostki pomocnicze (dzielnice) wymienione w Rozdz. 4. § 8 pkt. 2 Statutu Gminy Tarnowskie Góry.