River Phoenix

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
River Phoenix
Ilustracja
River Phoenix (1989)
Imię i nazwisko

River Jude Bottom

Data i miejsce urodzenia

23 sierpnia 1970
Madras

Data i miejsce śmierci

31 października 1993
West Hollywood

Zawód

aktor, muzyk

Lata aktywności

1982–1993

Multimedia w Wikimedia Commons

River Phoenix, właściwie River Jude Bottom[1][2] (ur. 23 sierpnia 1970 w Madras, zm. 31 października 1993 w Hollywood[3]) – amerykański muzyk, aktor i aktywista społeczny. Był wschodzącym gwiazdorem Hollywood, w trakcie swojej krótkiej, ale błyskotliwej kariery, określany jako James Dean nowej ery[4][5]. Szczególne uznanie krytyki i widowni uzyskał za występy w filmach Stań przy mnie (1986), Stracone lata (1988) oraz Moje własne Idaho (1991)[6]. Zmarł w nocy z 30 na 31 października 1993 w wyniku przedawkowania narkotyków[7]. Był wymieniony jako jeden z dwunastu „Obiecujących nowych aktorów 1986 roku” w „Screen World” Johna Willisa, Vol. 38. Stał się wzorem do stworzenia bohatera Aslana „Asha” Lynxa z anime Banana Fish[8].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

„The Viper Room” w West Hollywood

Przyszedł na świat w Madras[9] w Oregonie w wielodzietnej rodzinie jako najstarszy syn kalifornijskiego dekoratora Johna Lee Phoenixa („Bottom”, „Amram”; ur. 14 czerwca 1947) i sekretarki z nowojorskiego Bronxu Arlyn Dunetz Jochebed (ur. 31 grudnia 1944)[10][11]. Rodzice jego matki byli Żydami aszkenazyjskimi z Węgier i Rosji[12]. Wychowywał się z młodszym bratem Joaquinem Rafaelem (ur. 28 października 1974)[13] i trzema siostrami: Rain Joan of Arc (ur. 21 listopada 1972)[14], Liberty Mariposą (ur. 5 lipca 1976)[15] i Summer Joy (ur. 10 grudnia 1978)[16]. Jego rodzice byli hipisami[17], żyjącymi w Ameryce Południowej, gdzie stali się członkami organizacji Dzieci Boga[18][19]. W 1977 rodzina przeniosła się do Los Angeles i zmieniła swoje nazwisko na Phoenix od Feniksa, który odradza się z popiołów[20][21].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Phoenix w 1989

River od wczesnych lat pasjonował się muzyką i aktorstwem. Mając dwanaście lat, trafił do serialu CBS Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers, 1982–83) z udziałem Richarda Deana Andersona, Drake’a Hogestyna i Petera Hortona, w roli Guthrie McFaddena, za którą był nominowany do Young Artist Award dla najlepszego aktora w nowym serialu (1982) i otrzymał Young Artist Awards dla najlepszego aktora w serialu (1984). Wkrótce zagrał rolę młodego naukowca Wolfganga Müllera w filmie familijnym sci-fi Odkrywcy (Explorers, 1985) u boku Ethana Hawke’a. Pierwszy sukces odniósł w wieku 18 lat, gdy za rolę syna państwa Pope w dramacie Sidneya Lumeta Stracone lata (Running on Empty, 1988) został nominowany do Oscara i Złotego Globu. Rok później wcielił się w postać młodego Indiany Jonesa w filmie Stevena Spielberga Indiana Jones i ostatnia krucjata (1989)[22].

Zdaniem wielu krytyków i fanów najwybitniejszą swoją kreację stworzył w filmie Moje własne Idaho (1991) w reżyserii Gusa Van Santa. Otrzymał za nią Puchar Volpiego dla najlepszego aktora na 48. MFF w Wenecji.

Wraz z siostrą Rain założył zespół muzyczny Aleka’s Attic. Zaśpiewał w utworze Johna Frusciante „Height Down”, który znalazł się na jego drugiej solowej płycie Smile from the Streets You Hold wydanej w 1997, cztery lata po śmierci Rivera. Początkowo utwór ten miał się znaleźć na płycie Niandra LaDes and Usually Just a T-Shirt z 1994.

Był na okładkach „Seventeen” (w lipcu 1987), „Bravo” (w czerwcu 1988, w styczniu 1994), „Interview” (w listopadzie 1991), „Details” (w listopadzie 1991), „People” (w listopadzie 1993) i „Spin” (w styczniu 1994)[23].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Aktywnie wspomagał rozmaite organizacje charytatywne i społeczne. Tak jak reszta swojego rodzeństwa był weganinem[24].

Zmarł w wieku 23 lat 31 października 1993 w West Hollywood w wyniku przedawkowania narkotyków w klubie swojego przyjaciela Johnny’ego Deppa „The Viper Room”[25].

Jak opisano w biografii Anthony’ego Kiedisa – przyjaźnił się z zespołem Red Hot Chili Peppers[26]. Wielokrotnie odwiedzał ich przy nagrywaniu albumu Blood Sugar Sex Magik[26] – uwzględniono jego postać w filmie dokumentalnym Funky Monks[26]. Został wspomniany w utworze „Give It Away”[27] w cytacie: There’s a River born to be a giver / Keep you warm won't let you shiver / His heart is Never gonna wither. Prócz tego istnieje utwór tego zespołu poświęcony jego pamięci – „Transcending”[27], którego tekst zapisał basista Red Hot Chilli Peppers – Flea[27]. Poznał on Rivera podczas pracy przy filmie Moje własne Idaho i towarzyszył mu w karetce podczas feralnego dnia w The Viper Room[26][28].

Przyjaźnił się też z Michaelem Stipe[27], założycielem grupy rockowej R.E.M., który zadedykował mu utwór „Bang and Blame”[27].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Rola Reżyser Nagrody
1985 Odkrywcy (Explorers) Wolfgang Müller Joe Dante Young Artist Awards za wyjątkowy występ młodego aktora
Rodzinna tragedia – Historia Eliana Gonzalesa (Surviving: A Family in Crisis, TV) Philip Brogan Waris Hussein Young Artist Awards dla najlepszego aktora w TV
1986 Stań przy mnie (Stand by Me) Chris Chambers Rob Reiner Jackie Coogan Award wspólnie z Wilem Wheatonem, Coreyem Feldmanem i Jerrym O’Connellem
Krąg przemocy (Circle of Violence: A Family Drama, TV) Chris Benfield David Greene
Wybrzeże moskitów (The Mosquito Coast) Charlie Fox Peter Weir Young Artist Awards dla najlepszego młodego supergwiazdora
1988 Jimmy Reardon (A Night in the Life of Jimmy Reardon/alternatywny tytuł Aren't You Even Gonna Kiss Me Goodbye?) Jimmy Reardon William Richert
Mały Nikita (Little Nikita/alternatywny tytuł The Sleepers Jeff Grant / Nikita Richard Benjamin
Stracone lata (Running on Empty) Danny Pope Sidney Lumet National Board of Review Award dla najlepszego aktora drugoplanowego
nominacja do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego
nominacja do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego
1989 Indiana Jones i ostatnia krucjata (Indiana Jones and the Last Crusade) młody Indiana Jones Steven Spielberg
1990 Kocham cię na zabój (I Love You to Death) Devo Nod Lawrence Kasdan
1991 Amerykańskie psy (Dogfight) Eddie Birdlace Nancy Savoca
Moje własne Idaho (My Own Private Idaho) Mike Waters Gus Van Sant Independent Spirit Award za najlepszą rolę męską
National Society of Film Critics Award dla najlepszego aktora
Puchar Volpiego dla najlepszego aktora na 48. MFF w Wenecji
nominacja do New York Film Critics Circle Award 1991 dla najlepszego aktora
1992 Sneakers (Włamywacze) Carl Arbogast Phil Alden Robinson
1993 Cicha zemsta (Silent Tongue) Talbot Roe Sam Shepard
W pogoni za sukcesem (The Thing Called Love) James Wright Peter Bogdanovich
2012 Dark Blood Chłopak George Sluizer

Seriale TV[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Rola Nagrody
1982–1983 Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers) Guthrie McFadden 21 odcinków
Young Artist Awards dla najlepszego aktora w serialu (1984)
nominacja do Young Artist Awards dla najlepszego aktora w nowym serialu (1982)
1984 Celebrity Jeffie (11 lat)
1984 ABC Afterschool Special – odc. "Backwards: The Riddle of Dyslexia" Brian Ellsworth
nominacja do Young Artist Awards dla najlepszego aktora w familijnym filmie TV (z Joaquinem Phoenixem)
1984 It's Your Move – odc. "Pilot" Brian
1984 Hotel – odc. "Transitions" Kevin
1985 Robert Kennedy i jego czasy (Robert Kennedy & His Times) Robert Francis Kennedy Jr. (cz. 3)
1985 Family Ties – odc. "My Tutor" Eugene Forbes

Teledysk[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Artysta Rola
1986 „Stand By Me” Ben E. King w roli samego siebie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Personalidade: River Phoenix (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2016-08-19]. (port.).
  2. ↑ River Jude Phoenix (1970 – 1993) – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  3. ↑ River Jude Phoenix (1970-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  4. ↑ River Phoenix. MYmovies. [dostęp 2016-08-19]. (wł.).
  5. ↑ River Phoenix – Jew Watch News. Jewish Entertainment. [dostęp 2016-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-19)]. (ang.).
  6. ↑ Melissa Locker: On His Birthday, Remembering River Phoenix's Five Greatest Roles. 23 sierpnia 2014. s. „Vanity Fair”. [dostęp 2017-12-16]. (ang.).
  7. ↑ Roman Szczepanek (2013-10-29): River Phoenix dwadzieścia lat później. Onet.pl. [dostęp 2017-12-16]. (pol.).
  8. ↑ matakite: Ash physical appearance is based on Stefan Edberg. Banana Fish, 2018-09-28. [dostęp 2020-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-07)]. (ang.).
  9. ↑ River Phoenix. AlloCiné. [dostęp 2016-08-19]. (fr.).
  10. ↑ Arlyn (Heart) Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  11. ↑ Arlyn Sharon Dunetz – Children of God. XFamily. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  12. ↑ River Phoenix What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
  13. ↑ Joaquin Rafael Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  14. ↑ Rain Joan Of Arc Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  15. ↑ Libertad Mariposa Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  16. ↑ Summer Joy Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  17. ↑ River Phoenix. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  18. ↑ River Phoenix – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-08-19]. (rum.).
  19. ↑ River Phoenix, beautiful and damned. RedMilk. [dostęp 2016-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)]. (ang.).
  20. ↑ River Phoenix. TV.com. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  21. ↑ Biographie de River Phoenix. JeSuisMort.com. [dostęp 2016-08-19]. (fr.).
  22. ↑ Sandra Brennan: River Phoenix Biography. AllMovie. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  23. ↑ River Phoenix Magazines. FamousFix. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  24. ↑ River Phoenix Trivia. FamousFix. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
  25. ↑ Casey Davidson, Cynthia Grisolia: The Passing of River Phoenix: At the Scene. „Entertainment Weekly”, 1993-11-12. [dostęp 2013-10-26]. (ang.).
  26. ↑ a b c d Quella dannata notte al Viper Room. Cult Stories. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-20)]. (ang.).
  27. ↑ a b c d e Gavin Edwards (2013-10-30): 20 Years After His Death, 10 Songs Inspired By River Phoenix. MTV. [dostęp 2018-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-20)]. (ang.).
  28. ↑ I’m Not Here – River Phoenix. JSK. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-20)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Gavin Edwards, Last Night at the Viper Room: River Phoenix and the Hollywood He Left Behind, First edition, New York, ISBN 0-06-227315-9, OCLC 852259499.
  • John Glatt, Lost in Hollywood: The Fast Times and Short Life of River Phoenix, New York: D.I. Fine, 1995, ISBN 1-55611-440-0, OCLC 31947431.
  • Maxim W Furek, The Death Proclamation of Generation X: A Self-Fulfilling Prophesy of Goth, Grunge and Heroin, New York, N.Y.: iUniverse, 2008, ISBN 978-0-595-46319-0, OCLC 463309957.
  • Barry C Lawrence, In Search of River Phoenix: the Truth Behind the Myth, wyd. Limited ed, Santa Rosa, CA: WORDSWORTH Pub, 2004, ISBN 0-9672491-9-8, OCLC 61704577.
  • Brian J Robb, River Phoenix: a short life, wyd. 1st U.S. ed, New York, NY: Harper Perennial, 1995, ISBN 0-06-095132-X, OCLC 31901526.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Puchar Volpiego dla najlepszego aktora
1932-1959
1960-1989
1990-2009
2010-
Nagroda Krajowego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=River_Phoenix&oldid=71389565”