Robert van Gulik

Robert Hans van Gulik

Robert Hans van Gulik, 1945
Data i miejsce urodzenia	9 sierpnia 1910 Zutphen
Data i miejsce śmierci	24 września 1967 Haga
Alma Mater	Uniwersytet w Lejdzie
Dziedzina sztuki	literatura

Robert Hans van Gulik, chińskie nazwisko 髙羅佩 Gāo Luōpèi (ur. 9 sierpnia 1910 w Zutphen, zm. 24 września 1967 w Hadze) – holenderski dyplomata, sinolog, autor powieści historyczno-detektywistycznych.

Życiorys

Jego ojciec był lekarzem wojskowym pracującym na Dalekim Wschodzie. Robert Van Gulik od 3. do 12. roku życia mieszkał w Dżakarcie, gdzie nauczył się podstaw m.in. języka chińskiego. W latach 1929–1933 studiował na Uniwersytecie w Lejdzie kulturę Indii Wschodnich, języki chiński i japoński. W 1934 r. przeniósł się na Uniwersytet w Utrechcie, gdzie dodał do programu studiów język tybetański i sanskryt.

Od 1935 r. pracował jako dyplomata w kilku krajach azjatyckich: początkowo w Japonii, po wybuchu wojny w Chinach, potem także w Indiach, Libanie i Malezji. Pracował również w holenderskim ministerstwie spraw zagranicznych oraz w USA. Od 1965 r. aż do śmierci na raka płuca sprawował funkcję ambasadora Holandii w Japonii i Korei.

W Chinach i Japonii ceniono go jako wybitnego sinologa i znawcę sztuki, autora licznych prac naukowych (m.in. Sexual life in ancient China; a preliminary survey of Chinese sex and society from ca. 1500 B.C. till 1644 A.D., 1961), a także malarza i kaligrafa w stylu chińskim. Van Gulik zgłębiał m.in. sztukę gry w go (weiqi) oraz gry na cytrze (guqin).

Cykl szesnastu opowieści detektywistycznych z sędzią Di w roli głównej został zapoczątkowany z myślą o czytelniku azjatyckim, ale szybko odniósł sukces na całym świecie. W Polsce jest wydawany od 2006 r. przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Van Gulik narysował też serię komiksów na motywach powieści o sędzim Di, które ukazały się w prasie holenderskiej.

Główni bohaterowie

• sędzia Di – wzorowany na historycznej postaci urzędnika państwowego Di Renjie, który żył w latach 630–700 n.e., w okresie dynastii Tang. Pełnił funkcję sędziego w wielu miastach, a pod koniec życia został ministrem w stolicy cesarstwa;
• sierżant Hoong – prawa ręka sędziego, stary sługa jego rodziny,
• Ma Joong i Chao Tai – dawniej leśni rozbójnicy, po spotkaniu z sędzią zostali jego przybocznymi,
• Tao Gan – niegdyś wędrowny oszust, uratowany przez sędziego został jego przybocznym.

Powieści

Tytuł oryginału	Rok	Tytuł przekładu	Rok	ISBN polskiego wydania	Główne motywy
Celebrated cases of Judge Dee (Dee Goong An)	1949				tłumaczenie klasycznej chińskiej powieści detektywistycznej z XVIII w.
The Chinese Maze Murders	1951	Sędzia Di w labiryncie	2007	ISBN 978-83-06-03067-9	zdrada, spadek, trucizna, barbarzyńcy
The Chinese Bell Murders	1958	Sędzia Di i wielki dzwon	2007	ISBN 978-83-06-03081-5	religia, waśń rodowa, włóczędzy
The Chinese Gold Murders	1959	Sędzia Di i złote morderstwa	2006	ISBN 83-06-03014-1
The Chinese Lake Murders	1960	Sędzia Di i tajemnica jeziora	2006	ISBN 83-06-03035-4	spisek polityczny, zdrada, chciwość
The Chinese Nail Murders	1961	Sędzia Di i chiński gwóźdź	2006	ISBN 83-06-02990-9	zazdrość, skrytobójstwo, romans
The Haunted Monastery	1961	Sędzia Di i nawiedzony klasztor	2006	ISBN 83-06-02988-7	molestowanie kobiet, trucizna
The Emperor’s Pearl	1963	Sędzia Di i perła cesarza	2008	ISBN 978-83-06-03150-8	antyki, perwersyjne praktyki
The Lacquer Screen	1964	Sędzia Di i parawan z laki	2006	ISBN 83-06-02991-7	poezja, zazdrość
The Red Pavilion	1964	Sędzia Di i czerwony pawilon	2007	ISBN 978-83-06-03125-6	do czego może doprowadzić miłość
Vier Vingers	1964	Cztery palce	1987	ISBN 83-207-0975-X
The Monkey and the Tiger	1965	Sędzia Di, małpa i tygrys	2006	ISBN 83-06-03013-3	dwa osobne opowiadania
The Willow Pattern	1965	Sędzia Di i chiński wzór	2009	ISBN 978-83-06-03211-6
Murder in Canton	1966	Sędzia Di i morderstwo w Kantonie	2007	ISBN 978-83-06-03051-8	polityka, prostytucja, społeczność arabska
The Phantom of the Temple	1966	Sędzia Di i zjawa	2008	ISBN 978-83-06-03174-4	zaginione złoto i tajemnicze morderstwo, społeczność tatarów
Judge Dee at Work	1967	Zagadki sędziego Di	2010	ISBN 978-83-06-03245-1	zbiór ośmiu opowiadań
Necklace and Calabash	1967	Sędzia Di, naszyjnik i tykwa	2007	ISBN 978-83-06-03105-8
Poets and Murder (The Fox-magic Murders)	1968	Sędzia Di i poeci	2007	ISBN 978-83-06-03113-3	sekrety wybitnych osobistości i miłość

Kolejność czytania

Ze względu na chronologię wydarzeń w powieściach cykl o przygodach sędziego Di można czytać w następującej kolejności (z uwzględnieniem zajmowanych przez niego stanowisk):

• rok 663 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Peng-lai
  • Sędzia Di i złote morderstwa
  • Sędzia Di i parawan z laki
  • Judge Dee at Work: Five Auspicious Clouds, The Red Tape Murders, He came with the Rain
• rok 666 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Han-yuan
  • Sędzia Di i tajemnica jeziora
  • Sędzia Di, małpa i tygrys: Poranek Małpy
  • Judge Dee at Work: The Murder on the Lotus Pond
  • Sędzia Di i nawiedzony klasztor
• rok 668 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Poo-yang
  • Sędzia Di i wielki dzwon
  • Judge Dee at Work: The Two Beggers, The Wrong Sword
  • Sędzia Di i czerwony pawilon
  • Sędzia Di i perła cesarza
  • Sędzia Di i poeci
  • Sędzia Di, naszyjnik i tykwa
• 670 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Lan-fang
  • Sędzia Di w labiryncie
  • Sędzia Di i zjawa
  • Judge Dee at Work: The Coffins of the Emperor, Murder on New Year’s Eve
• 676 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Pei-chow
  • Sędzia Di i chiński gwóźdź
  • Sędzia Di, małpa i tygrys: Noc Tygrysa
• 677 – przewodniczący sądu stołecznego
  • Sędzia Di i chiński wzór
• 678 – główny śledczy cesarstwa
  • Sędzia Di i morderstwo w Kantonie

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona postaci sędziego Di. judgedee.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-01)]. (ang.)
• Bibliografia. 246.dk. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-20)]. (ang.)
• Biogram na stronach wydawnictwa PIW. piw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-05)]. (pol.)