Opiniodawczy zespół sądowych specjalistów
Opiniodawczy zespół sądowych specjalistów (OZSS), do 31 grudnia 2015 r. pod nazwą rodzinny ośrodek diagnostyczno-konsultacyjny (RODK) – specjalistyczna instytucja działająca na zlecenie sądów rodzinnych, jak również prokuratury, .
Główne zadania RODK były następujące: przeprowadzanie badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich oraz wydawanie na ich podstawie opinii, prowadzenie mediacji w sprawach nieletnich i sprawach rodzinnych na zlecenie sądu, sprawowanie opieki specjalistycznej nad nieletnimi skierowanymi przez sąd, prowadzenie poradnictwa specjalistycznego dla nieletnich, ich rodzin oraz rodzin zagrożonych demoralizacją, na zlecenie sądu, współdziałanie z placówkami wykonującymi orzeczenia sądu, instytucjami i organizacjami zajmującymi się problematyką ochrony i umacniania rodziny.
Psychologowie sporządzający opinie na potrzeby RODK nie musieli być i często nie byli zaprzysiężonymi przez sądy biegłymi. Na bezprawność przyjmowania ich opinii przez sądy wskazywało m.in. Biuro Spraw Konstytucyjnych Prokuratora Generalnego oraz Rzecznik Praw Obywatelskich[1]. Działalność RODK była krytykowana za niekompetencję[1], stronniczość[2] oraz stosowanie pseudonaukowych i przestarzałych metod diagnostycznych takich jak test Luschera[3] czy test Kocha[4]. Używany tam system interpretacji określono jako impresyjny lub oznakowy, a nie całościowy[5].
W 2013 roku Forum Matek przeciw Dyskryminacji Ojców wskazało lukę prawną, podważającą podstawę prawną stosowania opinii RODK przez sądy, co potwierdziło pismo Biura Spraw Konstytucyjnych Prokuratury Generalnej[6][7].
Psycholodzy zatrudnieni w RODK nie mieli uprawnień do wydawania opinii, jeśli nie należeli do samorządu zawodowego psychologów. Ze stanowiska z 12 marca 2012 r. Rzecznika Praw Pacjenta RzPP-ZZP-4110-1-2/KAS/12 wynika iż: „Nie powołano do chwili obecnej samorządu, do którego zadań należy dbałość o przestrzeganie standardów wykonywania zawodu psychologa oraz nadzór nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej psychologa, o czym stanowi art. 33 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz.U. z 2019 r. poz. 1026). Zgodnie z art. 30 ust. 2 ww. ustawy jednostkami organizacyjnymi samorządu są: Krajowa Izba Psychologów, Regionalne Izby Psychologów. Niepowołanie samorządu zawodowego psychologów (a tym samym jego organów) skutkuje brakiem realizacji ustawowych zadań mających istotne znaczenie w sprawowaniu nadzoru nad sposobem wykonywania zawodu psychologa i odpowiedzialności dyscyplinarnej psychologów. Art. 7 ww. ustawy stanowi, iż prawo do wykonywania zawodu powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów. Niemożność weryfikacji kompetencji osób wykonujących zawód psychologa – z powodu nieobowiązującej listy psychologów, o której mowa w art. 8 ust 1 ustawy – powoduje, że opinie wydawane przez te osoby są nieważne.”
Z dniem 1 stycznia 2016 r. rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne stały się opiniodawczymi zespołami sądowych specjalistów[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Anna Skibniewska: Urząd od mamy czy taty. NIE, 2014.
- ↑ "My nie wykonujemy badań na więź emocjonalną między dziećmi a ojcami, bo u nas tak jest, że my tylko matki się pytamy o dziecko, ojca nie… Dlatego nie badamy dzieci i ojców, a tylko matkę na więź emocjonalną, bo to ona urodziła je i teraz wychowuje. On nie rodził" oraz "My nie badaliśmy sprawy demoralizacji dziecka przez matkę, nie pytaliśmy o jej partnerów, którzy w nocy przychodzili, ani o jej nowego kochanka… nie pytaliśmy dziecka: kto to jest ten „wstrętny grubas” co z nią śpi, czy go uderzył w twarz… nie pytaliśmy czy kazała mu do ojca mówić „wujku”, bo my nie chcieliśmy dziecka wtrącać do spraw dorosłych... Takie dane uznaliśmy za zbędne… To ja, a potem mój zespół badaliśmy dziecko… Matka jest pedagogiem i wie co robić z dzieckiem", za: Raport z działań strażniczych “Monitoring pracy wybranych Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych”, Warszawa, Grudzień 2009
- ↑ "Kontrowersyjne, pseudonaukowe testy projekcyjne, dające całkowitą dowolność interpretacyjną wyników prowadzonych badań, pojawiły się w większości (64%) analizowanych opinii. Diagnoza w teście M. Luschera opiera się na założeniu, że wybór określonego koloru świadczy o specyficznych cechach psychologicznych badanego. Symbolika barw służyć może np. do interpretacji osobowości. I tak wybranie koloru niebieskiego oznacza spokój, wrażliwość, pragnienie miłości, zacisznego i uporządkowanego środowiska, potrzebę poczucia harmonii. Zielony natomiast mówi o postawie obronnej badanego. Oparte na takich twierdzeniach diagnozy, z naukowego punktu widzenia, są absolutnie niewiarygodne", Ibidem.
- ↑ Norcross, J.P., Kocher, G.P., Garofalo, A.. Discredited psychological treatments and tests: A Delphi poll. „Professional Psychology: Research and Practice”, s. 520, (2006). [dostęp 2012-03-16].
- ↑ K. Stemplewska-Żakowicz, B. Szymczyk, Jak odróżnić dziecko od kąpieli. Komentarz na temat niefortunnych skutków działań podjętych z dobrymi intencjami i w zasadniczo sprawie [online], 2012, s. 8 [dostęp 2012-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-05].
- ↑ "„Brak jest podstaw prawnych do tego, by RODK (...) wydawały opinie z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego związanych ze sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem w sprawach małoletnich, rozpatrywanych przez sądy"", za: Nieważne opinie psychologów. Rzeczpospolita, 2013.
- ↑ Pismo Prokuratury Generalnej z 17 kwietnia 2013 r.. forummatek.pl. [dostęp 2017-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)].
- ↑ Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz.U. z 2018 r. poz. 708)