Roman Bańkowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Roman Bańkowski
Data i miejsce urodzenia

1932
Rzeszów

Data i miejsce śmierci

14 października 2004
Sanok

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka Zasłużony Działacz LOK Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”

Roman Henryk Bańkowski herbu Ostoja (ur. 1932 w Rzeszowie, zm. 14 października 2004 w Sanoku) – polski pracownik łączności, poeta, publicysta, działacz kulturalny i społeczny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Roman Henryk Bańkowski[1] był wnukiem por. Józefa Bańkowskiego, oficera huzarów węgierskich[2][3][4]. Urodził się w 1932 w Rzeszowie, gdzie zamieszkiwał podczas służby swojego ojca Włodzimierza[1], żołnierza Wojska Polskiego (według różnych relacji chorążego lub zawodowego oficera[2]). Po przeniesieniu służbowym ojca zamieszkiwał kilka lat w Kaliszu, a po jego śmierci, od 1937 dorastał w Sanoku, do 1939 przebywając w środowisku oficerów Korpusu Ochrony Pogranicza[2]. Jego matką była Aniela (zm. 1968). Legitymował się herbem Ostoja[5]. W Sanoku podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej uczęszczał od 1940 do 1944 do szkoły powszechnej kończąc cztery klasy[6]. Zamieszkiwał w kamienicy rodziny Marii (z domu Bańkowskiej, siostry jego matki[7]) i Franciszka Lurskich przy ówczesnej ulicy Królewskiej (późniejsza ulica Romualda Traugutta)[8]; w domu ukrywali się tymczasowo konspiratorzy i uciekinierzy, m.in. Antoni Żubryd[9]. Po zakończeniu wojny od 1945 uczęszczał do I Państwowej Szkoły Męskiej Stopnia Podstawowego i Licealnego, w której zdał maturę w 1951[10] (w jego klasie był Edward Warchoł)[11]. Podczas nauki gimnazjalnej Roman Bańkowski, wraz z innymi uczniami, 24 maja 1946 był przymusowym świadkiem publicznej egzekucji dwóch żołnierzy Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ „Zuch” kpt. Antoniego Żubryda, dokonanej na stadionie piłkarskim „Wierchy” w Sanoku, co po latach opisał w swoich wspomnieniach[12]. Był powołany do organizacji „Służba Polsce”, w 1950 do 2 Brygady, w 1951 do 21 Brygady[13].

Zaocznie studiował rolnictwo i prawo na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zawodowo pracował jako urzędnik na poczcie[2] w dziedzinie łączności przez ponad 40 lat. Był także ratownikiem górskim Grupy Bieszczadzkiej GOPR z siedzibą w Sanoku.

W młodości pisał wiersze dla siebie. Jako poeta zadebiutował pierwotnie w 1968. Później publikował swoje utworzy prozatorskie[2]. Opublikował Wspomnienia junaka Służby Polsce w czasopiśmie „Płomienie” oraz wspomnienia z działalności w Lidze Obrony Kraju wydane w „Żołnierzu Wolności”[2]. Powrócił do aktywnego tworzenia i publikowania poezji w latach 80. po przekroczeniu 50. roku życia[2]. Wówczas publikował wiersze w tygodniku „Rzeczywistość”, później związał się z Klubem Literackim „Pod Drabiną” w Rzeszowie, jego twórczość ukazywała się także w tygodniku „Widnokrąg”, w czasopiśmie „Twórczość Robotników”[2]. Jego pierwszy tomik poezji ukazał się w 1987. W 1985, wraz z innym sanockim poetą Ryszardem Kulmanem, założył oddział Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Sanoku[2], którego był zastępcą przewodniczącego[14][15], a w marcu 1988 przewodniczącym[16][2] (RSTK liczył w latach 80. od ponad 200 do ok. 150 członków[2]). Był założycielem i animatorem Klubu Literackiego „Połoniny” przy RSTK w Sanoku[17] i publikował na łamach jego I i II Almanachu[18]. Przez innych działaczy RSTK był określanym mianem poety Sanoka z racji opiewania w swojej poezji miejsc i ludzi tego miasta[2].

Publikował poezję (m.in. w kwartalniku „Twórczość Ludowa”[19]), artykuły prasowe: reportaże i felietony (w czasopismach „Nowiny”, „Łączność”, „Rzeczywistość”, „Żołnierz Polski”, „Żołnierz Wolności”), wywiady i publicystykę oraz wspomnienia[20]. Amatorsko zajmował się także malarstwem i fotografią. W 2000 został stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia podczas ogólnopolskich i regionalnych konkursów poetyckich i pamiętnikarskich. Należał do Związku Literatów Polskich[21] i Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej.

W swoich wierszach zaznaczał zamiłowanie do przyrody, a także podkreślał swoją wiarę[22]. W tomiku poezji pt. Byli wśród nas – inni wierszami upamiętnił osoby związane z Sanokiem, wśród których byli: Jakub Kolano, Wilhelm Szuster, Paweł Laxa, Naftuli Szeiner, Samuel Herzig, por. Józef Bańkowski, Franciszek Wanic, Alfons Szczurowski, Jan Świerzowicz, franciszkańscy bracia zakonni z sanockiego klasztoru br. Zeno Serafin Poliński i br. Celestyn Skóra, a także ludność żydowską, Żydowską Organizację Bojową, getto w Sanoku[23]. W publikacji pt. Wywiady i opowieści bohaterami rozmów Romana Bańkowskiego byli: Jan Świtalski, Włodzimierz Marczak, Władysław Wiśniowski (1911-1993), Stanisław Niedźwiedzki, Józef Bogaczewicz, Maria Lurska, Edward Warchoł, Jan Kazana, Adam Dembicki (syn Adama Dembickiego von Wrocień), Franciszek Oberc, Franciszek Lurski, ks. Antoni Szypuła, Adam Dorożyński[24].

Bezskutecznie ubiegał się o mandat Rady Miasta Sanoka kandydując w wyborach samorządowych: w 1990 z ramienia RSTK[25], w 1994 startując jako literat z listy Niezależnego Komitetu Wyborczego[26][27] oraz w 1998 z listy Akcji Wyborczej Solidarność[28][29].

Roman Bańkowski zmarł 14 października 2004 w szpitalu w Sanoku[1]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 18 października 2004[1]. Miał synów Artura i Roberta[30].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Tomiki poezji
  • Zimne światło (1987)
  • Granica milczenia (1988)[31]
  • Pęknięty horyzont (1989)
  • Na skraju zdarzeń (1990)
  • Dziadek (arkusz poetycki)
  • Spadające gwiazdy (1990)
  • Bliskie i dalekie (1991)
  • Białe i czarne
  • Gdzie połonin serce bije (1996)
  • Bieszczadzkie echa (1997)
  • Minęły czasy – minęli ludzie – pozostała pamięć (1997)
  • Rozmowy z Panem (1998)
  • Z życia wzięte (1998)
  • Rozmyślania (1999)
  • Wybór wierszy swawolnych (2000)
  • Byli wśród nas – inni (2000)
Inne
  • Wspomnienia junaka Służby Polsce (1984)
  • Wspomnienia z działalności w Lidze Obrony Kraju
  • Almanach (publikacja cykliczna RSTK w Sanoku)
  • Wspomnienia (2000)[32]
  • Wywiady i opowieści (2000)
  • Barwy życia. Wiersze, opowiadania, kroniki rodzinne (2000)
  • Jesteśmy. Małe formy literackie. 2 (2002)
  • Jesteśmy. Małe formy literackie. 3 (2003)
  • Jesteśmy. Małe formy literackie. 4 (2004)
Grobowiec rodziny Bańkowskich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia
Nagrody i wyróżnienia
  • Wyróżnienie w konkursie na wspomnienia działacza kulturalnego, zorganizowanego przez Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa, Wojewódzką Komisję Związków Zawodowych (WKZZ) i redakcję miesięcznika „Profile” (1971)[35]
  • Wyróżnienie w konkursie pt. Moja rzecz – polska rzecz, ogłoszonym przez „Tygodnik Kulturalny”[2]
  • List gratulacyjny od wojewody krośnieńskiego z okazji jubileuszu 30-lecia oddziału rzeszowskiego Związku Literatów Polskich (1997)[36]
  • Wyróżnienie podczas XVII Ogólnopolskiego Konkursu Jednego Wiersza o Laur Tarnowskiej Starówki (2001)[37]
  • Druga nagroda w konkursie zorganizowanym przez Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Chorym „Misericordia” w Lublinie (2002)[38]
  • Nagroda Miasta Sanoka za rok 2002 w dziedzinie literatury: 2003[39][40][41]
  • Dyplom uznania i nominacja wydawnicza II stopnia Krajowego Centrum Kultury Niewidomych w Kielcach (2003)[42]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), Sanok, (poz. 2813).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Jan Grygiel. Na talent nie ma monopolu – rozmowa z Romanem Bańkowskim. „Nowiny”, s. 1, 4, Nr 257 z 6-7 listopada 1988. 
  3. ↑ Roman Bańkowski: Byli wśród nas – inni. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 74. ISBN 83-914224-4-5.
  4. ↑ W 1928 porucznikiem Wojska Polskiego w stanie spoczynku był Józef Bańkowski, ur. 26 listopada 1878, zamieszkujący wówczas w (dosł.) Chełmnie w województwie lubelskim, zob. Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 909.
  5. ↑ Biogram Romana Bańkowskiego. W: Roman Bańkowski: Rozmyślania. Sanok: 1999, s. 30. ISBN 83-905046-8-5.
  6. ↑ Wspomnienia z ławy szkolnej. W: Roman Bańkowski: Wspomnienia. Rzeszów: Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 7. ISBN 83-914224-5-3.
  7. ↑ Czcigodna pani Maria. W: Roman Bańkowski: Wywiady i opowieści. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 31. ISBN 83-914224-6-1.
  8. ↑ Okruchy dobroci. W: Roman Bańkowski: Wspomnienia. Rzeszów: Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 22. ISBN 83-914224-5-3.
  9. ↑ Okruchy dobroci. W: Roman Bańkowski: Wspomnienia. Rzeszów: Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 22-26. ISBN 83-914224-5-3.
  10. ↑ Wspomnienia z ławy szkolnej. W: Roman Bańkowski: Wspomnienia. Rzeszów: Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 8. ISBN 83-914224-5-3.
  11. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-02-27].
  12. ↑ Relacja Romana Bańkowskiego nagrana 16 VII 2004 r. w Sanoku (w zbiorach Andrzeja Romaniaka, cyt. za: Publiczne egzekucje w Sanoku - maj - czerwiec 1946 r., 2005, s. 9
  13. ↑ Junackie wojaże. W: Roman Bańkowski: Wspomnienia. Rzeszów: Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 47, 72. ISBN 83-914224-5-3.
  14. ↑ Profil Ryszard Kulmana na stronie ZLP w Rzeszowie (I). zlp.rzeszow.pl. [dostęp 2014-09-27].
  15. ↑ Wiesław Koszela. Powstało Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 35 (326) z 10-20 grudnia 1984. 
  16. ↑ Józef Ząbkiewicz. R.S.T.K. w poszukiwaniu mecenasa. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, Nr 19 (418) z 1-10 lipca 1987. Sanocka Fabryka Autobusów. 
  17. ↑ Jacek Pająk: Miłośnicy pięknego słowa. Krosno: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza, 1988, s. 18.
  18. ↑ II Almanach Klubu Literackiego „Połoniny”. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 20 (455) z 10-20 lipca 1988. Sanocka Fabryka Autobusów. 
  19. ↑ Spis zawartości kwartalnika „Twórczość Ludowa” w latach 1986-2009. biblioteka.teatrnn.pl. [dostęp 2015-02-27].
  20. ↑ Zakrystian. niedziela.pl. [dostęp 2015-02-27].
  21. ↑ Członkowie Związku Literatów Polskich. literaci.eu. [dostęp 2015-02-27].
  22. ↑ Marek Sawczak. „Bez Boga ani do proga”. „Tygodnik Sanocki”. Nr 42 (414), s. 8, 15 października 1999. 
  23. ↑ Roman Bańkowski: Byli wśród nas – inni. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 15, 16, 18, 24, 26, 28, 28, 34, 41, 47, 48, 67, 74, 80, 87. ISBN 83-914224-4-5.
  24. ↑ Roman Bańkowski: Wywiady i opowieści. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 7-70. ISBN 83-914224-6-1.
  25. ↑ Franciszek Oberc. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Droga do samorządu 1989-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 334, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  26. ↑ Masz 189, wybierz jednego. „Echo Sanoka”, s. 10, Nr 21 z 6 czerwca 1994. 
  27. ↑ Najwięcej 454, najmniej 3. lekarze popularni, abstynenci nie. „Echo Sanoka”, s. 9, Nr 24 z 27 czerwca 1994. 
  28. ↑ Kandydaci do Rady Miasta Sanoka. „Tygodnik Sanocki”. Nr 38 (358), s. 8, 18 września 1998. 
  29. ↑ Jak głosowaliśmy? Kandydaci do Rady Miasta Sanoka. „Tygodnik Sanocki”. Nr 42 (362), s. 10, 16 października 1998. 
  30. ↑ Roman Bańkowski: Rozmyślania. Sanok: 1999, s. Wstęp. ISBN 83-905046-8-5.
  31. ↑ Józef Ząbkiewicz. Zeszyt wierszy R. Bańkowskiego. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, Nr 17 (452) z 10-20 czerwca 1988. Sanocka Fabryka Autobusów. 
  32. ↑ Bibliografia na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2015-02-27].
  33. ↑ M.P. z 2002 r. nr 47, poz. 691.
  34. ↑ Zasłużeni dla literatury. „Tygodnik Sanocki”. Nr 39 (568), s. 4, 27 września 2002. 
  35. ↑ Dzień Działacza Kultury w związkach zawodowych. „Nowiny”, s. 2, Nr 140 z 23 maja 1971. 
  36. ↑ Gratulacje dla poetów. „Tygodnik Sanocki”. Nr 43 (311), s. 2, 24 października 1997. 
  37. ↑ Laur Tarnowskiej Starówki. dziennikpolski24.pl, 20 lutego 2001. [dostęp 2015-02-28].
  38. ↑ Czesław Skrobała. Poezja nie kłamie. „Tygodnik Sanocki”. Nr 9 (538), s. 4, 1 marca 2002. 
  39. ↑ Marian Struś: Nagrody Miasta Sanoka. nowiny24.pl, 3 czerwca 2003. [dostęp 2015-02-28].
  40. ↑ Zbigniew Osenkowski. Kalendarium sanockie 2001–2004. „Rocznik Sanocki”. IX, s. 436, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  41. ↑ Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 543, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  42. ↑ Nagroda za klapsy. „Tygodnik Sanocki”. Nr 5, s. 4, 31 stycznia 2003. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Roman_Bańkowski&oldid=73134390”