Romuald Spasowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Romuald Spasowski
Ilustracja
Romuald Spasowski (1981)
Data i miejsce urodzenia

20 sierpnia 1920
Warszawa

Data i miejsce śmierci

9 sierpnia 1995
Oakton w stanie Wirginia

Poseł PRL w Argentynie
Okres

od 17 września 1953
do 1954

Poprzednik

Michał Żółkoś

Następca

Wiktor Lerczak

Ambasador PRL w Stanach Zjednoczonych
Okres

od 1955
do 1961

Poprzednik

Józef Winiewicz

Następca

Edward Drożniak

Ambasador PRL w Indiach
Okres

od 25 kwietnia 1967
do 1970

Poprzednik

Przemysław Ogrodziński

Następca

Wiktor Kinecki

Podsekretarz stanu w MSZ
Okres

od 19 stycznia 1972
do 3 lutego 1978

Ambasador PRL w Stanach Zjednoczonych
Okres

od 1978
do 1982

Poprzednik

Witold Trąmpczyński

Następca

Zdzisław Ludwiczak

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Romuald Franciszek Spasowski (ur. 20 sierpnia 1920 w Warszawie, zm. 9 sierpnia 1995 w Oakton w stanie Wirginia)[1] – polski dyplomata, ambasador PRL w Argentynie (1953–1954), Indiach (1967–1970) i dwukrotnie w Stanach Zjednoczonych (1955–1961, 1978–1982).

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Syn filozofa marksistowskiego Władysława i Anny Sumowskiej secundo voto Dryńskiej (zm.1985).

W 1944 roku poślubił w kościele katolickim (sam był formalnie kalwinistą) Wandę Sikorską, krewną gen. Władysława Sikorskiego. Z tego małżeństwa miał córkę Marię (Grochulską) i syna Władysława Kajetana (1951–1970), który zginął lub popełnił samobójstwo[2] podczas pobytu w Indiach (pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie przy dziadku).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ojciec wpoił Spasowskiemu poglądy komunistyczne, dlatego ten wstąpił podczas II wojny światowej do Polskiej Partii Robotniczej. Po zakończeniu wojny odbył kursy polityczno-wychowawcze i został szefem Polskiej Misji Wojskowej ds. Zbadania Niemieckich Zbrodni Wojennych. Brał udział w procesie norymberskim[3]. Co najmniej od 1951 współpracował z wojskowym kontrwywiadem Polski Ludowej.

W 1947 Spasowski rozpoczął służbę dyplomatyczną. Był konsulem w Düsseldorfie, I sekretarzem ambasady w Londynie oraz posłem w Buenos Aires. W latach 1955–1961 był ambasadorem w Waszyngtonie, potem w Indiach, akredytowanym w Nepalu, Singapurze i Cejlonie. W Ministerstwie Spraw Zagranicznych był dyrektorem departamentów: II i V, od 1962 był ambasadorem tytularnym. Od 19 stycznia 1972 do 3 lutego 1978 pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie[4].

W 1970 r., tj. w czasie pełnienia funkcji ambasadora w Indiach (od maja 1967) zmarł jego syn Władysław Kajetan. Przyczyny jego śmierci pozostają niewyjaśnione[2], prawdopodobne jest samobójstwo[5][6].

1 grudnia 1977 został po raz drugi ambasadorem w Waszyngtonie. W grudniu 1980 odbył z żoną tajną podróż do Watykanu, gdzie spotkał się z papieżem Janem Pawłem II. 21 grudnia 1981, kilka dni po ogłoszeniu stanu wojennego w Polsce, poprosił o azyl polityczny. Na jego decyzję wpływ miały informacje o sytuacji w Polsce po wprowadzeniu stanu wojennego, zwłaszcza masakra dokonana na górnikach w kopalni „Wujek” na Śląsku[3].

Był jednym z dwóch polskich ambasadorów, obok Zdzisława Rurarza z Tokio, którzy potępili stan wojenny i poprosili o azyl. Przekazał Amerykanom różne informacje dotyczące zabezpieczeń i szyfrowania w polskiej ambasadzie. Był również sporadycznie wykorzystywany w charakterze eksperta w sprawach polskich. Utrzymywał się z wykładów. Otrzymał dwa doktoraty honoris causa.

Porzucenie przez Spasowskiego placówki zostało uznane przez Izbę Wojskową Sądu Najwyższego za zdradę. 4 października 1982 został on zaocznie skazany na karę śmierci, pozbawienie praw publicznych na zawsze oraz przepadek mienia. 30 października 1985 Rada Państwa odebrała mu także obywatelstwo polskie. W 1985 przyjął chrzest katolicki[3].

Uniewinniony został 25 listopada 1990, a w 1993 przywrócono mu polskie obywatelstwo. Stan zdrowia uniemożliwiał mu przyjazd do kraju[7]. Zmarł na raka[8] w Oakton w stanie Wirginia, USA[5].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Filmy dokumentalne[edytuj | edytuj kod]

  • 2003 – Kariera i sumienie, scenariusz i reżyseria: Wincenty Ronisz[12]
  • 2009 – Ambasador Spasowski, scenariusz: Robert Kaczmarek, Tadeusz Śmiarowski, reżyseria: Tadeusz Śmiarowski[13]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Kochański 2002 ↓.
  2. a b ikr, Tomasz Zbigniew Zapert: Romuald Spasowski: Zawrócony przez Pana Boga. rp.pl, 2012-10-04. [dostęp 2017-02-09].
  3. a b c Romuald Spasowski. Jak PRL chciał zabić komunistę, Polskie Radio.
  4. Kochański 2002 ↓, s. 56.
  5. a b Kochański 2002 ↓, s. 57.
  6. Paweł Smoleński: Bohater czy komunistyczny cwaniak? Ambasador PRL, który wybrał wolność w USA. wyborcza.pl, 2022-12-09. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
  7. Tomasz Zbigniew Zapert, Romuald Spasowski: Zawrócony przez Pana Boga [online], www.rp.pl, 4 października 2012 [dostęp 2021-03-28].
  8. Romuald Spasowski, 74, Dies; Polish Envoy Defected to U.S.. NYTimes.com, 1995-12-08. [dostęp 2017-02-09].
  9. M.P. z 1955 r. nr 86, poz. 1049 „za zasługi w pracy zawodowej w służbie państwowej”.
  10. M.P. z 1947 r. nr 125, poz. 782 „za zasługi przy ekstradycji zbrodniarzy wojennych z Niemiec”.
  11. M.P. z 1955 r. nr 42, poz. 415 - Uchwała Rady Państwa z dnia 10 stycznia 1955 r. nr 0/60 - na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych.
  12. Kariera i sumienie w bazie filmpolski.pl.
  13. Ambasador Spasowski w bazie filmpolski.pl.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]