Rondo op. 1 (Chopin)
Rondo c-moll op. 1 – utwór w formie ronda na fortepian skomponowany przez Fryderyka Chopina w 1825[1][2][3]. Wydany w tym samym roku w Warszawie przez Andrzeja Brzezinę[3][4][5]. Opublikowany został później jako opus pierwsze[6][7]. Rondo utrzymane jest w stylu brillant[8][9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kompozycja powstała w okresie nauki Chopina w Liceum Warszawskim[10], do którego wstąpił w 1824[11]. Chopin uczył się wtedy jednocześnie u Józefa Elsnera[2], wymagającego od ucznia poznania różnych form muzycznych[12]. Utwór dedykowany został Luizie Linde („à Mme de Linde”)[a], żonie Samuela Linde, dyrektora szkoły[2][4][6].
Rondo ukazało się drukiem 2 czerwca 1825 nakładem księgarza Andrzeja Brzeziny (wydawnictwo działało wtedy od trzech lat[3]; w 1828 w tej samej oficynie opublikowano rondo op. 5[14])[5][7][15]. W tym samym dniu w Kurierze Warszawskim ukazała się informacja na ten temat[b]. Wydanie zawiera liczne nieścisłości merytoryczne[3].
10 czerwca w warszawskim konserwatorium Chopin wykonał utwór na eolomelodikonie podczas koncertu na rzecz Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności[5] zorganizowanego przez Józefa Jawurka[17], przyjaciela rodziny Chopinów[18]. Było to powtórzenie koncertu, który odbył się 27 maja w kościele ewangelickim. Na obu zagrali ci sami muzycy[5]. Po pierwszym koncercie w Allgemeine musikalische Zeitung opublikowano doniesienia anonimowego korespondenta, w których m.in. zachwalano zdolności improwizacyjne Chopina[17]. Była to pierwsza wzmianka o kompozytorze w prasie zagranicznej[19].
W Berlinie utwór ukazał się jako op. 1 w 1835 nakładem Adolpha Schlesingera[20][21]. W Warszawie wydanie miało być dostępne u Brzeziny[21]. W Londynie utwór ukazał się w marcu 1836 nakładem Wessel & Co. Strona tytułowa informowała o nowym wydaniu poprawionym przez „jego ucznia J. Fontanę”[22]. Brytyjski wydawca samowolnie opatrzył utwór tytułem „Adieu à Varsovie”[23][24]. W październiku 1836 kompozycję wydał w Paryżu Maurice Schlesinger[25]. W maju 1839 w Lipsku opus 1 wydał Hofmeister (wydanie poprawione częściowo przez kompozytora[3]). W Warszawie nuty miały być dostępne u Sennewalda[26]. Wydania opierano prawdopodobnie na warszawskim pierwodruku, korygując niektóre błędy (lub popełniając inne). Strony tytułowe informowały o dostępnych wersjach na 4 ręce[3][21][22][25][26]. Prawdopodobnie powielały one to samo skrócone opracowanie (brak taktów 100–129) nieznanego autora (dokonane bez udziału Chopina)[3].
Rękopis utworu zaginął[3]. Rękopis incipitu (dwóch pierwszych taktów)[c] przechowywany jest w Bibliotece Narodowej Francji[28].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Utwór rozpisany w 357 taktach[29][30] rozpoczyna się skokami między dźwiękami C i G granymi staccato. Refren (temat I) nawiązuje do rond Ludwiga van Beethovena[8]. Między refrenami występują po dwa kuplety[1], przy czym pierwszy kuplet pełni funkcję tematu II[8]. Według Fredericka Niecksa „tematy zbyt luźno są ze sobą powiązane”[31]. Zdaniem Mieczysława Tomaszewskiego „tematom brak (...) jeszcze owej typowo chopinowskiej wyrazistości melodycznej i śpiewności”[1]. Czas trwania utworu wynosi ok. 7,5 minuty[8].
Recepcja[edytuj | edytuj kod]
W liście z 11 stycznia 1832 Robert Schumann polecał Friedrichowi Wieckowi nauczenie ronda op. 1 swojej córki Clary (późniejszej żony Schumanna)[31]. Zdaniem Fredericka Niecksa „indywidualność kompozytora jest tu jeszcze słabo widoczna, jednak nie możemy zarzucić mu naśladowania jakiegokolwiek mistrza”[31]. Mieczysław Tomaszewski pisał: „Do badań nad twórczością Chopina (...) utwór ten ma szczególne znaczenie. Widoczne są tam wzory muzyki klasycznej, zarówno w strukturowaniu refrenu, tematu podstawowego jak i części wewnętrznych (...). Język harmoniczny tego utworu odpowiada zasadom muzyki klasycznej. (...) Natomiast stosunki harmoniczne zachodzące pomiędzy tematami zdradzają już wzory późniejsze”[6].
Nagrania[edytuj | edytuj kod]
Rondo op. 1 nagrali m.in. Ludwik Stefański (ok. 1960)[d] i Adam Harasiewicz (ok. 1965)[e][32].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chopin dedykował jej również autograf Mazurka As-dur op. 24 nr 3 (1835)[13].
- ↑ „Nowe Rondo na Pjanoforte, skomponowane i dedykowane JW. JPani Linde przez Freder. Chopin, wyszło z Litografji A. Brzeziny. Cena zł: 3”[16].
- ↑ Pochodzący ze spisu incipitów przygotowanych przez Chopina wraz z Augustem Franchomme’em i Sigismundem Neukommem na potrzeby indeksu zbiorowego wydania dzieł Chopina, które ostatecznie się nie ukazało[27].
- ↑ Muza, SX 0077. Na tym samym albumie w wykonaniu Stefańskiego Rondo à la Mazur F-dur op. 5, Rondo Es-dur op. 16 oraz Rondo na dwa fortepiany C-dur op. 73 (wspólnie z Haliną Czerny-Stefańską)[32].
- ↑ Philips Records, PH 6747 017. Na tym samym albumie w wykonaniu Harasiewicza m.in. Rondo à la Mazur F-dur op. 5[32].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Tomaszewski ↓.
- ↑ a b c Łukaszewski 2014 ↓, s. 210.
- ↑ a b c d e f g h Ekier, Kamiński, Raczkiewicz 2005 ↓, s. 4.
- ↑ a b Tomaszewski 2022 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d Zamoyski 1985 ↓, s. 25.
- ↑ a b c Chomiński 1978 ↓, s. 40.
- ↑ a b Rondeau composé pour le Pianoforte [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
- ↑ a b c d Łukaszewski 2014 ↓, s. 211.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 344–345.
- ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 36, 40.
- ↑ Niecks 2011 ↓, s. 54.
- ↑ Chomiński 1978 ↓, s. 44, 184.
- ↑ Luiza Linde. [w:] Chopin.nifc.pl [on-line]. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. [dostęp 2023-09-17].
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 271.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 45, 271.
- ↑ NOWOŚCI WARSZAWSKIE, „Kurjer Warszawski” (129), 1825, s. 1 [dostęp 2023-09-19].
- ↑ a b Niecks 2011 ↓, s. 60.
- ↑ Niecks 2011 ↓, s. 56.
- ↑ Zamoyski 1985 ↓, s. 25–26.
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 272.
- ↑ a b c Rondo pour le Pianoforte, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
- ↑ a b Adieu à Varsovie, Rondeau, pour le Piano forte, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
- ↑ Niecks 2011 ↓, s. 334–335.
- ↑ Chomiński i Turło 1990 ↓, s. 415.
- ↑ a b Rondo Pour Le Piano, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
- ↑ a b Premier Rondo Pour Le Pianoforte, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
- ↑ Tomaszewski 2022 ↓, s. 273.
- ↑ Rondo c-moll. [w:] Chopin.nifc.pl [on-line]. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. [dostęp 2023-09-17].
- ↑ Incypity dzieł Fryderyka Chopina w układzie alfabetycznym [online], Chopin.pl [dostęp 2023-09-19].
- ↑ Chomiński i Turło 1990 ↓, s. 187.
- ↑ a b c Niecks 2011 ↓, s. 62.
- ↑ a b c Kański 1986 ↓, s. 62.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Tomaszewski, Chopin: człowiek, dzieło, rezonans, wyd. 3, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2022, ISBN 978-83-224-0857-5.
- Józef Michał Chomiński, Chopin, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1978, OCLC 462214174.
- Józef Kański, Dyskografia chopinowska: historyczny katalog nagrań płytowych, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1986, ISBN 83-224-0340-2.
- Frederick Niecks, Fryderyk Chopin jako człowiek i muzyk, Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2011, ISBN 978-83-61142-30-0.
- Mieczysław Tomaszewski, Rondo c-moll op. 1, [w:] Cykl audycji „Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie”, Polskie Radio, Program II [online], Chopin.nifc.pl [dostęp 2023-09-17].
- Adam Zamoyski, Chopin, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83-06-01234-8.
- Marcin Tadeusz Łukaszewski, Przewodnik po muzyce fortepianowej, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2014, ISBN 978-83-224-0948-0.
- Jan Ekier, Paweł Kamiński, Witalis Raczkiewicz, KOMENTARZ ŹRÓDŁOWY /SKRÓCONY/, [w:] Ronda op. 1, 5, 16, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2005, ISBN 83-920365-5-7.
- Józef Michał Chomiński, Teresa Dalila Turło, Katalog dzieł Fryderyka Chopina, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1990, ISBN 83-224-0407-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rondo c-moll op. 1 – nuty dostępne w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
