Atolówka
| Gygis alba[1] | |||
| (Sparrman, 1786) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Parvordo | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Gyginae | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
atolówka | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 obszary lęgowe obszary nielęgowe | |||
Atolówka[7], rybitwa biała[8] (Gygis alba) – gatunek średniej wielkości ptaka, jedyny przedstawiciel podrodziny atolówek (Gyginae)[7] w rodzinie mewowatych (Laridae), spotykany na oceanach świata w strefie tropikalnej. Rozpowszechniona jest przede wszystkim na Pacyfiku i Oceanie Indyjskim, gniazduje także na niektórych wyspach południowego Atlantyku. Na niektórych wyspach jest osiadła, na inne przylatuje tylko na lęgi, ale trasy wędrówek poza sezonem lęgowym nie zostały jeszcze poznane[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Gygis: gr. γυγης gugēs – mityczny ptak morski wspomniany przez Dionizjosa[9].
- alba: łac. albus – biały, zupełnie biały[10].
- Alphagygis: gr. αλφα alpha – pierwszy; rodzaj Gygis Wagler, 1832[11].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się 4 podgatunki G. alba[12]:
- atolówka biała (G. alba alba) – wyspy strefy tropikalnej południowego Atlantyku
- atolówka śnieżna (G. alba candida) – Seszele i Maskareny przez Ocean Indyjski po środkowy Pacyfik
- atolówka tropikalna (G. alba microrhyncha) – wyspy Feniks, Line Islands i Markizy
- G. alba leucopes – Pitcairn
Niektórzy autorzy, np. IUCN, uznają atolówkę tropikalną (G. alba microrhyncha) za odrębny gatunek[13]. Opisano też kilka innych, nieuznawanych obecnie gatunków – royana, pacifica i rothschildi zsynonimizowano z podgatunkiem nominatywnym (choć niektórzy zaliczyli je do candida), a monte włączono do candida[5].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Atolówka jest średniej wielkości ptakiem o białym upierzeniu, czarnym dziobie i oczach. Długość ciała 25–31 cm, masa ciała 92–139 g[14].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Gniazduje na wyspach koralowych – na drzewach, krzewach, a także na skałach i budowlach wzniesionych przez człowieka. W zniesieniu jedno jajo. Często składane jest na gołej gałęzi w niewielkim zagłębieniu, a nawet na liściu palmy czy bananowca[6]. Wysiadują je oboje rodzice przez 28–36 dni, a po wykluciu oboje również opiekują się pisklęciem. Młode jest opierzone w wieku 60–75 dni, przez pewien czas nadal pozostaje jednak z rodzicami, którzy je karmią i uczą jak chwytać ofiary[14].
Żywi się głównie małymi rybami, rzadziej kałamarnicami i skorupiakami[6].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje atolówkę za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji w 2006 roku zgrubnie szacowano na 150 000 – 1 100 000 osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, choć u niektórych populacji nie jest on znany[6].
IUCN uznaje atolówkę tropikalną (G. alba microrhyncha) za odrębny gatunek, zalicza ją do kategorii najmniejszej troski; trend liczebności populacji także uznawany jest za stabilny[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gygis alba, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Gygis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-01-23] (ang.).
- ↑ J.G. Wagler. Neue Zippen und Gattungen der Säugthiere und Vögel. „Isis von Oken”. 25, s. 1223, 1832. (niem.).
- ↑ G.M. Mathews. New genera. „Austral Avian Record”. 2, s. 110, 1913–15. (ang.).
- ↑ a b White Tern (Gygis alba). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)]. (ang.).
- ↑ a b c d e BirdLife International, Gygis alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Gyginae Verheyen, 1959 - atolówki (Wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-05].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 89, 1999.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Gygis.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. alba.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Alphagygis.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-10]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Gygis microrhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-1 [dostęp 2021-08-10] (ang.).
- ↑ a b Szabo, M.J.: White tern. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-07-04]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).