Tymon Tymański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Ryszard Tymon Tymański)
Tymon Tymański
Ilustracja
Tymon Tymański (2015)
Imię i nazwisko

Ryszard Waldemar Tymański

Data i miejsce urodzenia

30 września 1968
Gdańsk

Instrumenty

gitara, gitara basowa, kontrabas

Gatunki

jazz, rock, yass

Zawód

wokalista, kompozytor, tekściarz, prozaik, felietonista

Aktywność

od 1979

Wydawnictwo

Biodro Records, Yass Records

Powiązania

TotArt, Lester Bowie, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Jacek Olter, Piotr Pawlak, Antoni Gralak, Nowe Sytuacje, Marta Handschke, Sara Brylewska

Zespoły
Sni Sredstvom Za Uklanianie
Miłość
Kury
Tymon & The Transistors
Tymański Yass Ensemble
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Tymon Tymański, właśc. Ryszard Waldemar Tymański[1] (ur. 30 września 1968 w Gdańsku[2]) – polski wokalista, kompozytor, multiinstrumentalista, poeta, prozaik; twórca pojęcia yass. Założyciel i lider albo współlider zespołów: Miłość (1988), Kury (1992), Czan, NRD, Tymon i Trupy, Masło, Poganie, The Users, Tymański Yass Ensemble, Tymon & The Transistors, Polish Brass Ensemble, Jazz Out, Mu.

Współpracował z wykonawcami, takimi jak m.in. Lester Bowie, John Zorn, Dave Douglas, Lech Janerka, Robert Brylewski, Antoni Gralak, Aleksander Korecki, Włodzimierz Kiniorski, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Jacek Olter, Tomasz Gwinciński, Jerzy Mazzoll, Wojtek Mazolewski, Tomasz Ziętek czy Kuba Staruszkiewicz.

Rodzina i edukacja[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 30 września 1968 w Gdańsku. Dorastał na osiedlu nauczycielskim we Wrzeszczu ze starszym bratem Romanem (ur. 1959), z którym fascynował się rockiem przełomu lat 60. i 70. (m.in. grupami The Beatles, The Rolling Stones, The Byrds, Pink Floyd, King Crimson, Genesis, Yes oraz Frankiem Zappą). Za sprawą kolegów brata zapoznał się z muzyką Milesa Davisa, Johna Coltrane’a, Keitha Jarretta i Jana Garbarka.

Ukończył w III LO w Gdyni[3]. W okresie licealnym zainteresował się punk rockiem i nową falą. W 1986 rozpoczął studia na Uniwersytecie Gdańskim na kierunku: anglistyka[4]. W 1989 porzucił studia i poświęcił się muzyce i działalności literackiej. W 2022 podjął studia reżyserskie w Gdyńskiej Szkole Filmowej[5].

Kariera muzyczna[edytuj | edytuj kod]

W 1979 założył zespół The Howling Dogs inspirowany The Beatlesami i hard rockiem. W 1984 został basistą i wokalistą nowofalowej formacji Sni Sredstvom Za Uklanianie. W pierwszej fazie istnienia muzycy SSZU pozostawali pod silnym wpływem grup Joy Division i The Birthday Party, a także afroamerykańskiego free jazzu lat 60. oraz twórczości muzyków, takich jak John Coltrane, Ornette Coleman czy Albert Ayler. Na jesieni 1984 trio wzięło udział w konkursie w ramach Mokotowskiej Jesieni Muzycznej, a w lipcu 1985 zagrało na warszawskiej edycji festiwalu „Poza Kontrolą”. W sierpniu 1986 grupa SSZU zarejestrowała 15 utworów w studiu Studenckiej Agencji Radiowej. Jesienią 1987 trio zaczęło akompaniować grupie TotArt podczas jej skandalizujących happeningów. Występy w ramach totartowskich performansów wpłynęły na zmianę muzycznego stylu oraz repertuaru zespołu: nowofalowe kompozycje zastąpiły free rockowe formy i improwizacje. W drugiej fazie działalności na muzyczne inspiracje SSZU wpłynęli Frank Zappa, Captain Beefheart, Pere Ubu oraz Art Bears. W kwietniu 1988 trio zmieniło nazwę na Miłość, w którym zasłynął jako odnowiciel polskiego jazzu, a zarazem twórca yassu. Na początku lat 90. wraz z grupą poetycką „Zlali Mi Się Do Środka” występował w telewizyjnym kabarecie Dzyndzylyndzy. W kwietniu 1992 z Miłością zajął drugie miejsce na festiwalu Jazz Juniors w Krakowie, a we wrześniu 1992 nagrał materiał na pierwszą płytę w studiu Radia Szczecin.

Tymański (2008)

W latach 1986–1991 działał jako muzyk i poeta w performerskiej formacji TotArt. Współpracował wówczas m.in. z poetami: Zbigniewem Sajnogiem, Pawłem „Końjo” Konnakiem, Pawłem „Paulusem” Mazurem i Wojciechem „Lopezem” Stammem. W kwietniu 1992 założył avant-rockową grupę Kury, w której grał na gitarze basowej. Pod koniec 1994 wydał z zespołem album pt. Kablox-Niesłyna Histaria, który nawiązywał do alternatywnego rocka, jazzu i muzyki poważnej. Cztery lata później wydał album pt. P.O.L.O.V.I.R.U.S., który osiągnął sukces komercyjny. W 2001 wydał ostatni album z Kurami pt. 100 lat undergroundu, który był nasycony elementami rapu, hip-hopu, copy'n'paste'u i elektroniki. Po śmierci Jacka Oltera Kury kilkakrotnie wracały do koncertów w składzie z innymi perkusistami, ale nie zdecydowały się na dłuższą kontynuację działalności koncertowej i wydawniczej.

W 1995 powołał do życia yassowo-rockową grupę Trupy, która w 1998 zmieniła nazwę na Czan. Udzielał się także jako członek zespołów Masło, The Users, Dyliżans i Poganie.

Tymański (2008)

W lipcu 2002 na warsztatach podczas festiwalu Przystanek Olecko stworzył formację Tymon & The Transistors, z którą nagrał ścieżkę dźwiękową do filmu Wojtka Smarzowskiego Wesele. Z zespołem nagrał jeszcze dwie płyty: Don’t Panic! We’re From Poland (2007) i Bigos Heart (2009), za który otrzymał Fryderyka w kategorii płyta alternatywna roku 2009. W marcu 2013 zespół wydał album, który nagrał na żywo w studiu Radia Gdańsk.

Tymon & The Transistors, 2015

Równolegle prowadzi zespoły alternatywno-rockowe i jazzowe, grając na elektrycznej gitarze lub na kontrabasie. Jednym z nich jest formacja Tymański Yass Ensemble złożona z trzech pokoleń polskiego alternatywnego jazzu. Oprócz tego gra w sekstecie Polish Brass Ensemble, który powstał przy okazji współpracy z Dave’em Douglasem. Był współwłaścicielem trójmiejskiej wytwórni fonograficznej Biodro Records. Wydał m.in. płyty zespołów Miłość, Kury, Ścianka, Pogodno i Kobiety. Wydaje swoje płyty w domowej wytwórni Yass Records, której nakładem ukazały się m.in. reedycje albumów Miłości.

Skomponował muzykę do filmów: Sztos, Przemiany i Wesele (nagroda filmowa Polskie Orły 2005). Jest także kompozytorem muzyki do filmu animowanego Jak bóg Maior utracił tron (1993) z cyklu „Czternaście bajek z Królestwa Lailonii” Leszka Kołakowskiego. W 2008 wydał solowy album pt. 1983–1986, który nagrał już w sierpniu 1995 z muzykami zespołu SSZU.

Pozostałe przedsięwzięcia[edytuj | edytuj kod]

Autor muzyki do spektakli, m.in. Teatru Wybrzeże w Gdańsku, Teatru Powszechnego w Warszawie, Teatru Muzycznego „Capitol” we Wrocławiu, Teatru im. Aleksandra Sewruka w Elblągu, Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, czy Teatru Telewizji[6].

W latach 2006–2009 prowadził program kulturalny Łossskot na TVP1[7]. W 2007 zaczął pisać scenariusz offowego filmu muzycznego Polskie gówno (2015)[7]. W lipcu 2015 za muzykę do tego filmu otrzymał nagrodę na festiwalu „Młodzi i Film” w Koszalinie[8].

W latach 2012–2016 współprowadził z Piotrem „Kędziorem” Kędzierskim codzienną audycję Ranne Kakao w Rock Radiu. W 2013 ukazała się autobiografia Tymańskiego pt. „AD/HD”, która ukazała się w formie wywiadu przeprowadzonego przez Rafała Księżyka. W 2016 był jurorem w 11. edycji programu Polsatu Must Be the Music. Tylko muzyka[9], a w 2017 uczestniczył w drugiej edycji reality show TVN Azja Express[10].

W 2022 został nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” za tom wspomnień Sclavus[11].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Jego pierwszą żoną była Anna Lasocka[12]. Ma trzech synów: Lucasa Hellmanna[13], Kosmę (z Martą Handschke, która także była jego żoną) i Teo (ur. 2013) oraz córkę Lunę (ur. 2015; dwójka ostatnich z poślubioną w 2013 Marią Bros, z którą rozwiódł się w 2019)[14][12]. Przez osiem lat jego partnerką życiową była Sara Brylewska[7][15][16].

W 2020 określił się jako osoba biseksualna[17]. Deklaruje się jako buddysta zen[18].

Posiada czarny pas karate shōtōkan. Trenuje także tai chi[19].

Dyskografia[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz więcej w artykule Czan (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule Miłość (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule NRD (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule Kury (zespół muzyczny), w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule Tymon & The Transistors, w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule Trupy, w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule The Users, w sekcji Dyskografia.
 Zobacz więcej w artykule Tymański Yass Ensemble, w sekcji Dyskografia.
Album Rok Uwagi Źródło
3 Metry – Jedli z dołków, pili z dziórek 1997 gościnnie [20]
Lipali – Li-pa-li 2000 gitara [21]
Łowżył, Tymański, Klebba, Chandran – Ni Sa Ni kontrabas, aranżacje, kalimba [22]
Tymon Tymański & The Waiters – Theatricon Plixx 2001 muzyka, słowa, produkcja, wokal, kontrabas [23]
Yugoton – Yugoton wykonanie utworu „Dziewczęta w letnich sukienkach” [24]
Stasio – Nie pożyczaj 2003 wokal w utworze „Posłuchaj” [25]
Marek Gałązka – Tu stacja sopot 2006 produkcja, gitara, instrumenty perkusyjne, puzon, realizacja nagrań [26]
Sni Sredstvom Za Uklanianie – 1983–1986 2008 gitara basowa, gitara, muzyka, słowa, wokal [27]
Irek Wojtczak – Direct Memory Access 2011 gitara basowa, kontrabas [28]
Kobiety – Mutanty banjo, mandolina [29]

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Rola Reżyser
2002 Segment ’76 (film fabularny)[30] Rysiek Oskar Kaszyński
2004 Wesele (film fabularny)[30] Tymon, szef orkiestry weselnej (także wykonanie muzyki) Wojciech Smarzowski
2005 Femme fatale (etiuda – film animowany) b.d. Daria Kopiec
2008 Historia polskiego rocka (film dokumentalny)[30] w roli samego siebie Leszek Gnoiński, Wojciech Słota
2009 Jothabelsi (film dokumentalny fabularyzowany)[30] narrator Elvin Flamingo
2011 Notoryczni debiutanci (etiuda)[30] ksiądz Jacek Justyna Nowak
2012 Miłość (film dokumentalny)[30] w roli samego siebie (koproducent) Filip Dzierżawski
2014 Polskie gówno (film fabularny)[30] Jerzy Bydgoszcz, lider „Tranzystorów” (także scenarzysta, producent wykonawczy, autor muzyki) Grzegorz Jankowski
2016 Po prostu przyjaźń (film fabularny)[30] tatuażysta „Dziubek” Filip Zylber

Publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

Rok Nagroda Kategoria Tytuł Rezultat
1998 Fryderyk Autor roku[31] – Nominacja
Kompozytor roku[31] – Nominacja
2005 Złota Kaczka Autor najlepszej muzyki filmowej[30] Wesele Wygrana
Orzeł Najlepsza muzyka roku 2004[30] Wygrana
2010 Fryderyk Wokalista roku[32] – Nominacja
Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury z okazji jubileuszu 25-lecia aktywności scenicznej[33] – Wygrana
2016 z okazji jubileuszu 30-lecia Formacji TOTART[33] – Wygrana
2022 Nagroda Literacka „Nike” książka roku[11] Sclavus Nominacja

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Tymon & The Transistors [online], filharmonia.jazovia.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-05-06].
  2. ↑ Arkadiusz Bartosiak, Łukasz Klinke: 50 najlepszych wywiadów Playboya. Marquard Media Polska, 2007. ISBN 978-83-923642-7-6.
  3. ↑ Wiesław Kosakowski, Znaczenie Gdyńskiej Trójki w polskiej i międzynarodowej edukacji – 2010 r., Gdynia: Studio Spartan, czerwiec 2010, s. 37, ISBN 83-917463-0-5 [dostęp 2022-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-28].
  4. ↑ Tymon Tymański oskarża Tomasza Lisa o „uprawianie dziennikarskiego paserstwa”. Dziennik.pl. [dostęp 2013-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)]. (pol.).
  5. ↑ Magda Mielke, Tymon Tymański studentem Gdyńskiej Szkoły Filmowej [online], trojmiasto.pl, 7 października 2022.
  6. ↑ Tymon Tymański, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2024-02-24].
  7. ↑ a b c https://www.kobieta.pl/artykul/tymon-tymanski-milosc-na-zlom
  8. ↑ https://www.mlodziifilm.pl/wydarzenia,29,184,1,Laureaci-34-FMiF.html
  9. ↑ Tymon Tymański nowym jurorem w show „Tylko muzyka. Must be the music”. www.wirtualnemedia.pl, 2015-12-10. [dostęp 2015-12-10]. (pol.).
  10. ↑ Poznajcie uczestników drugiej edycji „Azja Express”. azjaexpress.tvn.pl, 2017-03-21. [dostęp 2017-03-21]. (pol.).
  11. ↑ a b Nagroda Literacka Nike 2022. Oto lista nominowanych [online], Onet Kultura, 15 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-15] (pol.).
  12. ↑ a b Paweł Piotrowicz, Oszołom bardzo odpowiedzialny. Tymon Tymański kończy 50 lat [online], Onet Kultura, 30 września 2018 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
  13. ↑ Robert Choiński, Lucas Hellmann – kim jest syn Tymona Tymańskiego? [online], www.gala.pl, 13 września 2017 [zarchiwizowane z adresu 2021-04-16].
  14. ↑ Kto zajmuje się dziećmi Tymona Tymańskiego? Była żona muzyka z Trójmiasta szczerze o życiu po rozwodzie [VIDEO] [online], esopot.pl, 20 maja 2020 [dostęp 2020-09-17].
  15. ↑ Tymon Tymański, Rafał Księżyk: ADHD: autobiografia. Wydawnictwo Literackie, 2013, s. 407–417. ISBN 978-83-08-05258-7.
  16. ↑ Patrycja Ceglińska, Córka Brylewskiego spotykała się z Tymonem Tymańskim. Ona miała 15 lat, on 33 [online], gwiazdy.wp.pl, 4 czerwca 2018 [dostęp 2020-09-17].
  17. ↑ Tymon Tymański broni Chopina: też jestem biseksualny [online], Onet Kultura, 26 listopada 2020 [dostęp 2022-11-03].
  18. ↑ Polacy przebudzeni w Buddzie [online], Przegląd, 6 czerwca 2004 [dostęp 2022-11-03].
  19. ↑ Piotr Rytowski, JazzPRESS - My Favorite Things (or quite the opposite…): Jazz na drodze Dao [online], www.jazzpress.pl, 21 stycznia 2022 [dostęp 2023-12-30].
  20. ↑ 3 Metry – Jedli Z Dołków, Pili Z Dziórek. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  21. ↑ Lipali – Li-pa-li. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  22. ↑ Łowżył, Tymański, Klebba, Chandran – Ni Sa Ni. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  23. ↑ Tymon Tymański & The Waiters – Theatricon Plixx. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  24. ↑ Yugoton – Yugoton. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  25. ↑ Stasio – Nie Pożyczaj. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  26. ↑ Marek Gałązka – Tu Stacja Sopot. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  27. ↑ Sni Sredstvom Za Uklanianie – 1983–1986. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  28. ↑ Irek Wojtczak – Direct Memory Access. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  29. ↑ Kobiety – Mutanty. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
  30. ↑ a b c d e f g h i j Tymon Tymański w bazie filmpolski.pl
  31. ↑ a b Fryderyki 1998 – nominowani i laureaci. Związek Producentów Audio-Video. [dostęp 2014-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-18)]. (pol.).
  32. ↑ Fryderyki 2010 – nominowani i laureaci. Związek Producentów Audio-Video. [dostęp 2014-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-18)]. (pol.).
  33. ↑ a b Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. gdansk.pl. [dostęp 2016-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-23)]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Najlepszy polski kompozytor filmowy, nagrody filmowe i festiwale
Polska Akademia Filmowa
Orzeł za najlepszą muzykę filmową
Festiwal Polskich Filmów Fabularnych
Nagroda za muzykę
Nagroda Muzyczna „Fryderyk”
Najlepsza oryginalna ścieżka dźwiękowa
Złota Kaczka
Najlepsza muzyka
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tymon_Tymański&oldid=72977650”