Rzepcze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rzepcze
wieś
Ilustracja
Pomnik poległych i kościół św. Jakuba Starszego
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Głogówek

Liczba ludności (2011)

299[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-250[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0493899

Położenie na mapie gminy Głogówek
Mapa konturowa gminy Głogówek, u góry znajduje się punkt z opisem „Rzepcze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Rzepcze”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Rzepcze”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Rzepcze”
Ziemia50°22′58″N 17°52′03″E/50,382778 17,867500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Rzepcze (dodatkowa nazwa w j. niem. Repsch) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 299 osób[2].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 13 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, tuż przy granicy powiatu prudnickiego z powiatem krapkowickim (gmina Krapkowice). Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Osobłoga.

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

W Rzepczu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Rzepcza wynoszą 627 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod nazwą Rzeptsch oraz wynotowaną z łacińskiego dokumentu z 1379 Reptsch, a także wymienia polską nazwę Rzepcz we fragmencie: „Rzeptsch (1379 Reptsch, polnisch Rzepcz)”[7]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Rzepce[8]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości nazwę Rzepcze[9].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Repic (1240), Repze (1241), in Ropzha (ok. 1300), Reps (1312), Repzs (1318), Rzeptsch (1379), Rzepcz (1447), Rzepcza (1521), Rczipczy (1602), Rzepecz (1604), Reptsch (1635), Repsch, P[ol.] Rzepce (1736), Rzeptsch (1743), Rzeptsch (1784), Rzeptsch (Rzepec) (1804), Rzeptsch, Rzepcz (1845), Rzepcz (1889), Rzepa, Repsch (1900), Rzepcze – Repsch (1939), Repsch – Rzepcze, -cza, rzepecki (1947), Rzepcze, -cza (1982)[10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pieczęć Rzepczu (1722)

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Rzepcze, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają późnej epoki brązu (V okres; ok. 900–750 r. p.n.e.). Znaleziska wskazują, że istniała tu osada obronna ludności kultury łużyckiej[11].

Pieczęć Rzepczu (1804)

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w dokumencie z 1300 pod nazwą Ropzha. Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele pw. św. Jakuba Starszego pochodzi z 1447. Obecny kościół został wybudowany w 1751[12]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[13]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu trzy lemiesze w skos obok siebie, po obu stronach centralnie położonego lemiesza dwa ostrza w skos, a w otoku napis: RIEPTSCH: GEM: SIGEL / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Rzepcze / Powiat Prudnicki)[15].

Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 353 mieszkańców Rzepcza 17 posługiwało się językiem niemieckim, 329 językiem polskim, a 7 było dwujęzycznych[16]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Rzepcze znalazło się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[17]. Do głosowania uprawnionych było w Rzepczu 312 osób, z czego 257, ok. 82,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 250, ok. 97,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 310 głosów (ok. 99,3% uprawnionych), w tym 310 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 227 osób (ok. 73%), a za Polską 83 osoby (ok. 27%)[18]. W latach 20. XX wieku powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej[19].

Na frontach II wojny światowej zginęło 40 mieszkańców Rzepcza. Tablice z ich nazwiskami postawiono przy pomniku upamiętniającym poległych w I wojnie światowej[19].

W latach 1945–1950 Rzepcze należało do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Kórnica[20], w latach 1954–1959 do gromady Kierpień, w 1959 do gromady Błażejowice, a w latach 1959–1972 do gromady Mochów.

W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[21], krawiec[22], piekarz[23]. W miejscowości znajdowała się chlewnia Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Głogówku[24].

W 2007 Rzepcze przystąpiło do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[25]. Uchwałą z 21 grudnia 2020 Rady Miejskiej Głogówka wyznaczono na terenie gminy Głogówek aglomerację Głogówek o równoważnej liczbie mieszkańców 8057 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Głogówek, Dzierżysławice, Mochów, Racławice Śląskie, Rzepcze z oczyszczalnią ścieków w Głogówku[26].

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy[27].

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół filialny pw. św. Jakuba Starszego
Dom nr 19

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[32]:

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Rzepczu chronione są ponadto[33]:

  • cmentarz parafialny przy kościele
  • kaplica cmentarna
  • kuźnia przy domu nr 1
  • szkoła, ob. dom mieszkalny nr 19
  • karczma, nr 23A
  • dom mieszkalny nr 29
  • dom mieszkalny (wycużny) w zagrodzie nr 48
  • zespół folwarczny
    • obora, nr 53A
    • spichlerz, nr 53A
    • stodoły, nr 53A, 53B
    • budynek mieszkalny, nr 53B
    • gorzelnia, nr 53E
  • zespół młyński
    • młyn, nr 53G
    • dom mieszkalny, nr 53G

Pomniki i obiekty upamiętniające[edytuj | edytuj kod]

  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik przy drodze głównej w Rzepczu[34] powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Dostawiono do niego dwie tablice, każda z dwudziestoma nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Znajdują się na nich napisy w języku niemieckim oraz motyw Krzyża Żelaznego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[19].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez Rzepcze przebiega droga wojewódzka

Rzepcze posiada połączenia autobusowe z Branicami, Głogówkiem, Głubczycami, Kietrzem, Opolem. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Rzepcze”, „Wieś”[35].

Kultura[edytuj | edytuj kod]

W Rzepczu działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[36].

Religia[edytuj | edytuj kod]

W Rzepczach znajduje się katolicki kościół św. Jakuba Starszego, który należy do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kierpniu (dekanat Głogówek)[37].

Sport[edytuj | edytuj kod]

We wsi funkcjonuje klub piłkarski LZS Rzepce, założony w 1971. Klub rozgrywa swoje mecze na boisku w Rzepczu[38]. W 2005, z okazji 60. rocznicy istnienia Podokręgu Związku Piłki Nożnej w Prudniku, klub otrzymał pamiątkowy puchar[39].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Rzepczu[40].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Rzepcze prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[41].

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Rzepczu działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[42].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 12 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[43].

Ludzie związani z Rzepczem[edytuj | edytuj kod]

  • Oscar Theodor Baron (1847–1926) – lepidopterolog, entomolog i ornitolog, urodzony w Rzepczu
  • Ernest Knosala (1948–2012) – prawnik, profesor zwyczajny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, urodzony w Rzepczu[44]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119762
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1116 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-06-08].
  6. ↑ Klimat: Rzepcze: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-08].
  7. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1070.
  8. ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 41.
  9. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  10. ↑ Urszula Bijak: Nazwy miejscowe Polski, t. XII, Ru-Rż, hasło „Rzepcze”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2015, s. 147. ISBN 978-83-64007-21-7.
  11. ↑ osada, Rzepcze – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2020-06-08] (pol.).
  12. ↑ Sołectwa Gminy Głogówek [online], www.gminaglogowek.info [dostęp 2020-06-08].
  13. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  14. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  15. ↑ 987 Repsch (Rzepcze) II [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  16. ↑ Praca zbiorowa: Gemeindelexicon für die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Opplen Auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910, Heft VI. Negierungsbezirk Oppeln. Berlin: Königlich preußischen Statistifchen Landesamte, 1912, s. 52.
  17. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
  18. ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silesie” Nr 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku, Biuro Sejmu Śląskiego, 1932 [dostęp 2020-06-08].
  19. ↑ a b c Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  21. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 151.
  22. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 390.
  23. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 405.
  24. ↑ Ogłoszenie Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu w sprawie uznania niektórych owczarni za zarodowe i reprodukcyjne, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 4, Opole: Prezydium WRN, 8 kwietnia 1968, s. 4.
  25. ↑ Rzepcze, gm. Głogówek [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 23 listopada 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  26. ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Głogówku nr XXXII/317/2020 z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Głogówek [online], g.ekspert.infor.pl [dostęp 2023-09-01].
  27. ↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. 
  28. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-08].
  29. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2020-06-08].
  30. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 221.
  31. ↑ a b c d Wieś Rzepcze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-08], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  32. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 108.
  33. ↑ Studium 2016 ↓, s. 66.
  34. ↑ Pomnik upamiętniający mieszkańców m. Rzepcze zmarłych podczas I i II wojny światowej [online], upamietnienia.e-wojewoda.pl [dostęp 2023-12-28].
  35. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Rzepcze, gm. Głogówek [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  36. ↑ DFK Rzepcze / Repsch
  37. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  38. ↑ LZS Rzepce [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-09-05].
  39. ↑ Janusz Stefanko, Damian Wicher, Jubileusz Podokręgu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 48 (783), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 listopada 2005, s. 19, ISSN 1231-904X.
  40. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  41. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  42. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  43. ↑ Komisariat Policji w Głogówku [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  44. ↑ Życiorys prof. Ernesta Knosali. profinfo.pl. [dostęp 2016-08-06].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Głogówek
Miasto
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
Części
miasta

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rzepcze&oldid=73566514”