Rzepik szczeciniasty

Rzepik szczeciniasty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	rzepik
Gatunek	rzepik szczeciniasty
	Nazwa systematyczna
	Agrimonia pilosa Ledeb.; Index Seminum (TU, Dorpatensis) 1823(Suppl.): 1 (1823)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rzepik szczeciniasty^[4] (Agrimonia pilosa Ledeb.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych.

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Zasięg występowania obejmuje wschodnią, południowo-wschodnią i północną część kontynentu azjatyckiego, od Japonii na wschodzie, po Indie i Mjanmę na południu. Poprzez tereny Mongolii i Rosji sięga do Europy, gdzie zachodnia granica zasięgu sięga do Finlandii, Polski i Rumunii^[5]. W Polsce spotykany w północno-wschodniej części (Pojezierze Litewskie i Mazurskie oraz Nizina Północnopodlaska). Pojedyncze stanowiska w okolicy Fromborka^[6]. Dzięki intensywnym badaniom florystycznym zlokalizowano szereg stanowisk w Beskidzie Niskim i Bieszczadach Zachodnich^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Wzniesiona, zwykle rozgałęziona o wysokości 50–150 cm^[8]. Jest owłosiona niezbyt gęsto długimi, odstającymi włoskami i licznymi maleńkimi gruczołkami. Pod ziemią występuje niezbyt silne, poziome kłącze.
Liście: Przerywano-nieparzystopierzaste z przylistkami. Odcinki liściowe w nasadzie długoklinowate, w dolnej części całobrzegie, w górnej połowie najszersze i brzegiem wcinano- piłkowane lub piłkowano-wrębne. Górna strona liścia naga lub z rzadka owłosiona, dolna – jaśniejsza z długimi, sztywnymi włoskami na nerwach i z licznymi, bardzo drobnymi, lśniącymi gruczołkami na całej powierzchni.
Kwiaty: Zebrane w cienkie, kłosokształtne grona, Kielich pokryty haczykowatymi kolcami. Kwiaty drobne, o bladożółtych płatkach korony. Słupek dolny, otoczony przez hypancjum. Dojrzałe hypancjum ma (wraz z haczykowatymi i stulonymi na szczycie szczecinkami) 4–5 mm długości^[8].
Gatunki podobne: Rzepik pospolity A. eupatoria i wonny A. procera mają listki ząbkowane od nasady, która jest zaokrąglona lub krótko tylko zwężona, ich kwiaty są złotożółte, a hypancja większe – mają od 6 do 12 mm długości^[8].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: dość suche lub średnio wilgotne podłoże humusowe, kamienisto-gliniaste lub piaszczysto-gliniaste, zwykle o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. Kwitnie od czerwca do lipca, czasami do września. Liczba chromosomów 2n = 28^[7].

Tworzy mieszańce z rzepikiem pospolitym^[8].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Roślina objęta jest w Polsce od 2004 ścisłą ochroną gatunkową oraz dyrektywą siedliskową (ze względu na nieliczne stanowiska położone na granicy jej zasięgu)^[9]. Aktualnie nie wydaje się zagrożona, ale umieszczono ją na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ Agrimonia pilosa Ledeb., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-07] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 25, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Agrimonia pilosa. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2008-11-02]. (ang.).
↑ Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 231-232. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[powo-3] Agrimonia pilosa Ledeb., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-07] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 25, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[5] Agrimonia pilosa. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2008-11-02]. (ang.).

[6] Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.

[K-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[Rutkowski-8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 231-232. ISBN 83-01-14342-8.

[9] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]