Sahak Wielki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sahak
Սահակ
Katolikos Ormian
Ilustracja
Data urodzenia

354

Data śmierci

438/439

Katolikos Ormian
Okres sprawowania

384-427/428

Wyznanie

chrześcijańskie

Diakonat

do 384

Prezbiterat

do 384

Sakra biskupia

384

Wybór patriarchy

384

Multimedia w Wikimedia Commons

Sahak Wielki[1] (Izaak; ur. 354, zm. 438[2]) – arcybiskup królestwa Armenii w latach 384–427 lub 428, następnie od 431 do śmierci współzarządzający Kościołem w Persarmenii wspólnie z hierarchą syryjskim. Jeden z tłumaczy Biblii i literatury patrystycznej na język ormiański, święty Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego i Kościoła katolickiego, gdzie wspominany jest 6 lipca[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z dynastii ormiańskich katolikosów zapoczątkowanej przez Grzegorza Oświeciciela. Zgodnie z panującą w Armenii w IV-V w. tradycją odziedziczył urząd po zmarłym wiele lat wcześniej ojcu, Nersesie I, w 384[4]. Odebrał staranne i wszechstronne wykształcenie, oprócz teologii zajmował się muzyką[5].

Brał udział w opracowywaniu ormiańskiego przekładu Biblii (na podstawie Peszitty), następnie należał również do zespołu tłumaczy przekładających pisma Ojców Kościoła, dekrety soboru nicejskiego i Liturgię św. Bazylego Wielkiego, nazywaną w Armenii Liturgią św. Grzegorza Oświeciciela. Podobnie jak pozostali tłumacze, został przez Apostolski Kościół Armenii kanonizowany[6]. Sahak patronował pracom Mesropa Masztoca nad tworzeniem alfabetu ormiańskiego. Opracowanie alfabetu miało sprzyjać utrwalaniu się chrześcijaństwa wśród Ormian[5].

Samodzielne inicjatywy arcybiskupa zostały negatywnie przyjęte przez szacha Persji[7]. W 428 arystokracja persarmeńska zwróciła się do szacha Bahrama V z prośbą o likwidację monarchii Arsacydów. Odtąd krajem rządzili książęta miejscowi pod nadzorem perskiego marzypana[8]. Sahak, który bezskutecznie protestował przeciwko takiej decyzji i starał się powstrzymać konflikty wewnętrzne między rodami ormiańskimi, został usunięty z urzędu w 427 lub 428[7][9].

Krótko po soborze efeskim (na którym nie było przedstawiciela ormiańskiego episkopatu) szach Bahram V zgodził się ponownie dopuścić go sprawowania urzędu wspólnie z metropolitą pochodzenia syryjskiego. Sahak musiał przed tym złożyć przysięgę, iż nie będzie popierał "herezji Greków" i pozostanie w jedności z Kościołem Syryjskim[10]. Po zapoznaniu się z aktami soboru efeskiego skierował do patriarchy konstantynopolitańskiego Proklosa duchownych Leoncjusza i Habela z prośbą o wydanie opinii o nauczaniu Teodora z Mopsuestii. Proklos napisał wówczas skierowany do Ormian tomos, poświęcony naturze Jezusa. Pod jego wrażeniem Sahak zaprzestał popierania szkoły antiocheńskiej i wystąpił przeciwko metropolitom syryjskim, zaś do Konstantynopola skierował odpowiedź, w której naukę o "dwóch synach w Chrystusie" określił jako "żydowską". Zanim jednak konflikt ten przybrał na sile, Sahak zmarł[11].

Był ostatnim żonatym hierarchą z dynastii biskupów zapoczątkowanej przez Grzegorza Oświeciciela[2]. Jego wnuk Wardan Mamikonian w 451 stał na czele powstania Ormian sprzeciwiających się antychrześcijańskiej polityce szacha Jazdegerda II[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ D. M. Lang, Armenia kolebka cywilizacji, s. 303.
  2. ↑ a b K. Stopka, Armenia Christiana, s. 39.
  3. ↑ Wspomnienia świętych w 4 tygodniu po pięćdziesiątnicy
  4. ↑ D. M. Lang, Armenia kolebka cywilizacji, s. 152.
  5. ↑ a b D. M. Lang, Armenia kolebka cywilizacji, s. 232 i 240.
  6. ↑ K. Stopka, Armenia Christiana, s. 50-51.
  7. ↑ a b K. Stopka, Armenia Christiana, s. 52.
  8. ↑ D. M. Lang, Armenia kolebka cywilizacji, s. 155.
  9. ↑ M. Zakrzewska-Dubasowa, Historia Armenii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa-Wrocław 1977, s. 46
  10. ↑ K. Stopka, Armenia Christiana, s. 53.
  11. ↑ K. Stopka, Armenia Christiana, s. 54.
  12. ↑ K. Stopka, Armenia Christiana, s. 55.
Katolikos Wszystkich Ormian
Era Apostolska
  • Juda Tadeusz Apostoł (43–66)
  • Bartłomiej Apostoł (60–68)
  • Św. Zachariasz (68–72)
  • Św. Zementus (72–76)
  • Św. Atrnerseh (77–92)
  • Św. Mushe (93–123)
  • Św. Shahen (124–150)
  • Św. Shavarsh (151–171)
  • Św. Leontius (172–190)
Era Sophene
Pierwsza era
Eczmiadzyn
Arcasydzi
Dynastia Syryjska
  • Daniel I (347)
Asziszattowie
  • Pharen I (348–352)
Arcasydzi
Albaniosidzi
  • Izaak I (373–377)
  • Zawen (377–381)
  • Aspuraces I (381–386)
Arcasydzi
Dynastia Syryjska
  • Brkisho (428–432)
  • Samuel (432–437)
Bezdynastyczny
  • Św. Howsep I (437–452)
Era Dwin
  • Melitus (452–456)
  • Mojżesz I (456–461)
  • Św. Kyud (461–478)
  • Św. Jan I (478–490)
  • Papken I (490–516)
  • Samuel I (516–526)
  • Mushe I (526–534)
  • Sahak II (534–539)
  • Krzysztof I (539–545)
  • Ghevond (545–548)
  • Nerses II (548–557)
  • Jan II (557–574)
  • Mojżesz II (574–604)
  • wakat 604–607, Verthanes Qerthol jako administrator
  • Abraham I (607–615)
  • Gomidas (615–628)
  • Krzysztof II (628–630)
  • Ezra (630–641)
  • Nerses III (641–661)
  • Anastasius (661–667)
  • Israel (667–677)
  • Sahak III (677–703)
  • Eliasz (703–717)
  • Św. Jan III Filozof (717–728)
  • Dawid I (728–741)
  • Dertad I (741–764)
  • Dertad II (764–767)
  • Sion (767–775)
  • Izajasz (775–788)
  • Stefan I (788–790)
  • Joab (790–791)
  • Solomon (791–792)
  • Jerzy I (792–795)
  • Józef I (795–806)
  • Dawid II (806–833)
  • Jan IV (833–855)
  • Zachariasz I (855–876)
  • Jerzy II (877–897)
  • Św. Mashdotz (897–898)
Era Aghtamar
  • Jan V Historyk (898–929)
  • Stefan II (929–930)
  • Teodor I (930–941)
  • Yeghishe (941–946)
Era Arghina
  • Ananiasz (949–968)
  • Vahan (968–969)
  • Stefan III (969–972)
  • Khachig I (973–992)
Era Ani
Druga era
Eczmiadzyn
  • Giragos (1441–1443)
  • Jerzy X (1443–1465)
  • Aristaces II (1465–1469) koadiutor
  • Sarkis II (1469–1474)
  • Jan VII (1474–1484)
  • Sarkis III (1484–1515)
  • Zachariasz II (1515–1520)
  • Sarkis IV (1520–1536)
  • Grzegorz XI (1536–1545)
  • Stefan V (1545–1567)
  • Michał (1567–1576)
  • Grzegorz XII (1576–1590)
  • Dawid IV (1590–1629)
  • Mojżesz III (1629–1632)
  • Filip (1633–1655)
  • Jakub IV (1655–1680)
  • Eliazar (1681–1691)
  • Nahabed (1691–1705)
  • Aleksander I (1706–1714)
  • Asdvadzadur (1715–1725)
  • Garabed II (1725–1729)
  • Abraham II (1730–1734)
  • Abraham III (1734–1737)
  • Lazar (1737–1751)
  • Minas (1751–1753)
  • Aleksander II (1753–1755)
  • Sahak V (niewyświęcony, 1755)
  • wakat (1755–1759)
  • Jakub V (1759–1763)
  • Symeon (1763–1780)
  • Łukasz (1780–1799)
  • Józef II(niewyświęcony, 1800)
  • Dawid V (1801–1807)
  • Daniel II (1802–1808, rywal)
  • Yeprem (1809–1830)
  • Jan VIII (1831–1842)
  • Nerses V (1843–1857)
  • Madteos I (1858–1865)
  • Jerzy IV (1866–1882)
  • wakat (1882–1885)
  • Magar (1885–1891)
  • Mkrticz Chrimian (1892–1907)
  • Madteos II (1908–1910)
  • Jerzy V (1911–1930)
  • wakat (1930–1932)
  • Choren (1932–1938)
  • wakat (1938–1945)
  • Jerzy VI (1945–1954)
  • Wasken I (1955–1994)
  • Karekin I (1995–1999)
  • Karekin II (od 1999)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sahak_Wielki&oldid=71140089”