Sammy Davis Jr.

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Sammy Davis, Jr.)
Sammy Davis Jr.
Ilustracja
Sammy Davis Jr. (1972)
Imię i nazwisko

Samuel George Davis Jr.

Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1925
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

16 maja 1990
Beverly Hills

Przyczyna śmierci

rak przełyku

Gatunki

pop tradycyjny, big-band, jazz, easy listening, swing, blues

Zawód

piosenkarz, tancerz, aktor, komik

Aktywność

1933–1990[1]

Powiązania

Rat Pack, Bing Crosby, Louis Armstrong, Dinah Shore, Quincy Jones, Frank Sinatra, Count Basie, Tommy Dorsey, Dean Martin, Duke Ellington

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Samuel George „Sammy” Davis Jr. (ur. 8 grudnia 1925 w Nowym Jorku, zm. 16 maja 1990 w Beverly Hills) – amerykański muzyk, piosenkarz, tancerz, aktor, artysta wodewilu i komik, którego nazywano „największym artystą, jaki kiedykolwiek pojawił się na scenie w Stanach Zjednoczonych”[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w nowojorskim Harlemie na Manhattanie jako syn afroamerykańskiego artysty Samuela George’a Davisa „Sammy’ego” Seniora[3] i tancerki Elvery Sanchez[4]. W wieku trzech lat zadebiutował na scenie występując z Holiday in Dixieland, trupą wodewilową z udziałem jego ojca i prowadzoną przez wuja Willa Mastina[5]. Występy zdobyły fenomenalną popularność wśród publiczności i wkrótce zmieniono nazwę zespołu Will Mastin’s Gang Featuring Little Sammy. W wieku siedmiu lat Davis zadebiutował na ekranie w komedii muzycznej Rufus Jones for President (1933) z Ethel Waters, a później otrzymał lekcje stepowania u Billa „Bojanglesa” Robinsona. W 1941 Mastin Gang występował w Michigan Theater w centrum Detroit w Michigan, gdzie Davis po raz pierwszy spotkał Franka Sinatrę – był to początek przyjaźni na całe życie[6].

W 1943, mając osiemnaście lat Davis wstąpił do United States Army, gdzie nieustannie walczył z rasizmem[1]. Po powrocie ze służby w 1945 grupa została przemianowana na Will Mastin Trio. Trzy lata później Will Mastin Trio występowało z Mickeyem Rooneyem, a na początku następnej dekady m.in. w nowojorskim klubie Capitol i Ciro’s w Hollywood. W 1952 na zaproszenie Sinatry zagrali także na nowo zintegrowanej Copacabanie, a potem w programie ABC Three for the Road—with the Will Mastin Trio (1953).

W 1954 Davis podpisał kontrakt z Deccą, zdobywając szczyty list przebojów swoim debiutanckim albumem Starring Sammy Davis Jr.. W tym samym roku stracił lewe oko w głośnym wypadku samochodowym, ale po powrocie na scenę na początku 1955 został powitany z jeszcze większym entuzjazmem niż wcześniej dzięki serii hitów, w tym „Something’s Gotta Give”, „Love Me or Leave Me” i „That Old Black Magic”. Rok później Davis zadebiutował na Broadwayu jako Charlie Welch w musicalu Mr. Wonderful (1956) z Chitą Riverą, występując w ponad 400 przedstawieniach i zapoczątkował hit piosenką „Too Close for Comfort”[7].

Powrócił na kinowy ekran w roli Danny’ego Johnsona w dramacie Anna Lucasta (1958) u boku Earthy Kitt, a rok później wystąpił jako Sportin' Life w ekranizacji opery George’a Gershwina Porgy i Bess (Porgy and Bess, 1959) w reżyserii Ottona Premingera i Roubena Mamouliana. W 1959 został członkiem założycielem Rat Pack, luźnej konfederacji współpracowników Sinatry (w tym również Dean Martin, Peter Lawford i Joey Bishop), która zaczęła regularnie występować razem w kasynie Sands w Las Vegas. W 1960 wystąpili w komedii kryminalnej Lewisa Milestone’a Ryzykowna gra (Ocean’s Eleven). Był główną gwiazdą jako Jonah Williams w komediowym westernie Johna Sturgesa Sierżanci 3 (Sergeants 3, 1962) i wykonując przebój filmu „What Kind of Fool Am I?”[6]. W 1965 był nominowany do Tony Award za rolę Joego Wellingtona w musicalu Golden Boy, gdzie pojawił się pierwszy międzyrasowy pocałunek na Broadwayu z Paulą Wayne[8].

Akcja założycielska nr 1 Sammy Davis Enterprises of Delaware, Ltd. na 6 udziałów po 100 USD każdy, wyemitowana 25 marca 1965 r., zarejestrowana na Sammy’ego Davisa Jr. i nosząca jego odręczny podpis jako prezesa. Kapitał zakładowy jego firmy produkcyjnej wynosił 10 000 USD.
Akcja założycielska nr 1 Sammy Davis Enterprises of Delaware, Ltd. na 6 udziałów po 100 USD każdy, wyemitowana 25 marca 1965 r., zarejestrowana na Sammy’ego Davisa Jr. i nosząca jego odręczny podpis jako prezesa. Kapitał zakładowy jego firmy produkcyjnej wynosił 10 000 USD.

W 1964 ukazał się trzeci film z udziałem Rat Pack, muzyczna komedia kryminalna Robin i 7 gangsterów (Robin and the 7 Hoods), gdzie zagrał postać Willa. Napisał dwie autobiografie: Yes I Can (1965) i Why Me? (1989). W 1966 miał swój własny program telewizyjny zatytułowany The Sammy Davis Jr. Show. W komedii szpiegowskiej Richarda Donnera Sól i pieprz (Salt and Pepper, 1968) zagrał postać Charlesa Salta, współwłaściciela klubu nocnego w Swingującym Londynie. Film okazał się hitem i powstał sequel One More Time (1970) w reż. Jerry’ego Lewisa[9]. Wystąpił potem jako Big Daddy Brubeck w dramacie muzycznym Boba Fosse Słodka Charity (Sweet Charity, 1969) na podstawie musicalu Neila Simona z Shirley MacLaine. W czerwcu 1972 jego piosenka „The Candy Man” z filmu Willy Wonka i fabryka czekolady (Willy Wonka and the Chocolate Factory, 1971) dotarła na szczyt listy przebojów Hot 100 tygodnika „Billboard”. I został gwiazdą Las Vegas, zyskując przydomek „Pan show businessu”[10]. Był gospodarzem własnego programu telewizyjnego Sammy and Company (1975–1977). Zagrał Littlechapa w filmie muzycznym Sammy Stops the World (1978). Pojawił się także w wielu produkcjach telewizyjnych, w tym Aniołki Charliego (1977), Tylko jedno życie (1979), Szpital miejski (1982) czy Detektyw Hunter (1989).

Jednak pod koniec lat siedemdziesiątych i przez większość lat osiemdziesiątych profil Davisa zmalał i był on głównie ograniczony do kasyna, a tournee po powrocie z 1988, które odbył z Sinatrą i Martinem, w dużej mierze nie powiodło się. Jego występ jako Little Mo w komediodramacie muzycznym Złapać rytm (Tap, 1989) u boku Gregory’ego Hinesa spotkał się z dużym uznaniem.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Od listopada 1957 do stycznia 1958 był związany z Kim Novak[11]. 10 stycznia 1958 ożenił się z Loray White. 23 kwietnia 1959 doszło do rozwodu. Jego przejście na judaizm spotkało się z poważnymi kontrowersjami w społeczności afroamerykańskiej, a małżeństwo z 13 listopada 1960 ze szwedzką aktorką May Britt wywołało publiczne oburzenie, a nawet groźby śmierci. Krążyła plotka lub mit, że John F. Kennedy i Robert F. Kennedy powiedzieli Frankowi Sinatrze, aby przekazał Davisowi, aby nie żenił się w maju aż do wyborów prezydenckich w 1960 roku. W tym czasie małżeństwa międzyrasowe były prawnie zabronione w 31 stanach USA i dopiero w 1967 te prawa (do 17 stanów) zostały uznane za niezgodne z konstytucją przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych. Parze udzielił ślub rabin William M. Kramer. Jednak zostało potwierdzone przez córkę Davisa i Britt Tracey, Nancy Sinatrę i dokumentalistę Sama Pollarda, że to małżeństwo spowodowało, że prezydent Kennedy odrzucił zaproszenie Davisa do występu na jego inauguracji[12][13]. Z May Britt miał dwóch synów - Marka (ur. 1996) i Jeffa (ur. 1963) oraz córkę Tracey (ur. 5 lipca 1961)[14][15]. 19 grudnia 1968 rozwiedli się, po tym, jak Davis przyznał się do romansu z piosenkarką Lolą Falaną (1967)[11]. Po rozwodzie Davis uzależnił się od alkoholu i „znalazł ukojenie w narkotykach, szczególnie w kokainie i azotynach amylu, i krótko eksperymentował z satanizmem i pornografią”[16][17][18]. 11 maja 1970 poślubił artystkę estradową Altovise Joanne Gore, z którą miał syna Manny’ego[11].

19 listopada 1954 Davis jechał z Las Vegas do Los Angeles, aby nagrać ścieżkę dźwiękową do filmu Sześć mostów na krzyż (Six Bridges to Cross). Nigdy nie dotarł do studia. Wczesnym rankiem jego Cadillac zderzył się z pojazdem, który wyjechał przed nim. Odniósł masywne obrażenia twarzy, w tym złamany nos i uszkodzenie lewego oka tak poważne, że musiało zostać zastąpione plastikowym. Jako wytrawny profesjonalista wrócił na scenę zaledwie dwa miesiące później[19].

Davis miał skomplikowane relacje z czarną społecznością i spotkał się z krytyką po publicznym wsparciu prezydenta Richarda Nixona w 1972 roku. Pewnego dnia na polu golfowym z Jackiem Bennym zapytano go, jakie jest jego upośledzenie. „Upośledzenie?” - zapytał. „Porozmawiajmy o upośledzeniu. Jestem jednookim Murzynem, który jest Żydem”[20]. To miało się stać charakterystycznym komentarzem, opisanym w jego autobiografii i wielu artykułach”[21].

Śmierć[edytuj | edytuj kod]

Zmarł 16 maja 1990 w wieku 64 lat w Beverly Hills na raka przełyku[22].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia[edytuj | edytuj kod]

Decca Records[edytuj | edytuj kod]

Reprise Records[edytuj | edytuj kod]

Motown Records[edytuj | edytuj kod]

MGM Records[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Edward J. Boyer: Consummate Entertainer Sammy Davis Jr. Dies at 64. „Los Angeles Times”, 1990-05-17. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).
  2. ↑ Randy Blaser, Rediscovering the genius of Sammy Davis, Jr, „Chicago Tribune”, 20 grudnia 2017 [dostęp 2013-03-02] (ang.).
  3. ↑ Sammy Davis Sr. (1900-1988). Find a Grave. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  4. ↑ Obituary: Elvera Davis, 95, Tap Dancer And Mother of Sammy Davis Jr. „The New York Times”. [dostęp 2020-03-02]. (ang.).
  5. ↑ Sammy Davis, Jr., [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-03-02] (ang.).
  6. ↑ a b Jason Ankeny: Artist Biography: Sammy Davis Jr.. AllMusic. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).
  7. ↑ Sammy Davis Jr.. Internet Broadway Database. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  8. ↑ Paul Wontorek: Paula Wayne, Golden-Voiced Broadway Star of „Golden Boy”, Dead at 84. Broadway.com, 2018-11-11. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  9. ↑ Jason Ankeny: Sammy Davis Jr. Biography. AllMovie. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).
  10. ↑ Starring Sammy Davis Jr. As Mr. Show Business: Inspiring Stories And Facts. Groovy History, 2019-12-08. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  11. ↑ a b c Sammy Davis Jr. Dating. FamousFix. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
  12. ↑ Deborah Young: Sammy Davis, Jr.: I’ve Gotta Be Me’: Film Review. „The Hollywood Reporter”, 1990-05-17. [dostęp 2017-09-10]. (ang.).
  13. ↑ Luchina Fisher: Why JFK Refused to Let Sammy Davis Jr. Perform at White House. ABC News, 2014-04-18. (ang.).
  14. ↑ Shekhar Bhatia: Sammy Davis Jr's son reveals extraordinary family secret. „Daily Mail”, 2015-02-10. [dostęp 2017-09-10]. (ang.).
  15. ↑ Learn More About May Britt’s Sons Jeff Davis And Mark Davis. ecelebrityMirror. [dostęp 2017-09-10]. (ang.).
  16. ↑ Rich Cohen: As Sammy’s star imploded. „Los Angeles Times”, 2008-11-02. [dostęp 2020-08-18]. (ang.).
  17. ↑ Marjorie Rosen: The Entertainer. „People”, 1990-05-28. [dostęp 2020-08-18]. (ang.).
  18. ↑ Revenge Porn: That time Linda Lovelace taught Sammy Davis Jr. how to deepthroat… her husband. Dangerous Minds. [dostęp 2016-09-08]. (ang.).
  19. ↑ B. Myint: 7 Facts About Sammy Davis Jr.. Biography.com, 2015-12-07. [dostęp 2020-08-18]. (ang.).
  20. ↑ Religion: Jewish Negro. „Time”, 1990-02-01. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  21. ↑ Rebecca DubeMay: Menorah Illuminates Davis Jr.’s Judaism. Forward, 2009-05-20. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  22. ↑ Peter B. Flint: Sammy Davis Jr. Dies at 64; Top Showman Broke Barriers. „The New York Times”, 1990-05-17. [dostęp 2013-03-02]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • James Robert Parish, Michael R. Pitts: Hollywood Songsters: Allyson to Funicello. Routledge, 2003, s. 225. ISBN 978-0-415-94332-1.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kennedy Center Honors
Lata 70.
1978
1979
Lata 80.
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
Lata 90.
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Lata 2000–2009
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Lata 2010–2019
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Lata 2020–2029
2020
2021
2022
2023
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sammy_Davis_Jr.&oldid=71824364”