Samson i Dalila (obraz Antoona van Dycka z 1630)

Samson i Dalila

De gevangeneming van Simson

Autor	Antoon van Dyck
Data powstania	1628–1630
Medium	olej na płótnie
Wymiary	146 × 254 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu

Samson i Dalila (niderl. De gevangeneming van Simson) – obraz flamandzkiego malarza późnego baroku Antoona van Dycka, znajdujący się w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu (nr inw. GG_512).

W latach 1628–1630 van Dyck ponownie podjął temat starotestamentowych bohaterów Samsona i Dalili. Po raz pierwszy klasyczną historię Samsona namalował w 1620 roku pod tym samym tytułem Samsona i Dalili. W drugiej wersji zobrazował jeden z wcześniejszych motywów tej historii.

Geneza obrazu

Temat obrazu został zaczerpnięty ze Starego Testamentu z Księgi Sędziów. Ilustruje jeden z motywów historii filistynki Dalili i zakochanego w niej mocarza Samsona. Zanim odcięto włosy Samsonowi, Dalilia trzykrotnie próbowała wyciągnąć od niego tajemnice jego siły. Tyleż samo mocarz podawał jej fałszywe przyczyny swojej siły. Jedną z nich było związanie go surowymi węzami:

Rzekła więc Dalila do Samsona: "Powiedz mi, proszę cię, gdzie tkwi twoja wielka siła i czym można by cię związać i obezwładnić". Samson dał jej taką odpowiedź: "Gdyby mnie związano siedmioma surowymi linami jeszcze nie wyschłymi, wówczas osłabnę i stanę się zwykłym człowiekiem". Wtedy przynieśli jej władcy filistyńscy siedem surowych lin jeszcze nie wyschłych i związała go nimi. Oni tymczasem uczynili na niego zasadzkę w pokoju, a ona krzyknęła: "Samsonie, Filistyni są nad tobą!” On jednak pozrywał liny, tak jak rwie się nitka zgrzebna, nadpalona przez ogień. Nie poznano więc, w czym tkwi jego siła. (Sdz 16 6-9)

Opis obrazu

Druga wersja van Dycka jest jeszcze bardziej dynamiczna niż pierwsza. Emocje widoczne są na wszystkich twarzach zebranych. W centralnej części płótna widać zbudzonego Samsona, który walczy z przybyłymi siepaczami. Liny którymi był związany pękają na wiele kawałków. Ich kruchość kontrastuje z umięśnionym ciałem siłacza. Prawa strona obrazu jest wypełniona postaciami żołnierzy, którzy symbolizują siłę i przemoc. Lewą stronę zajmuje Dalila, leżąca na łożu i wydobywająca się z cienia postać starej służki. Pies u dołu symbolizuje tu miłość.

Obraz nosi wyraźnie wpływy dwóch wielkich malarzy: Rubensa (w ukazanych postaciach) i Tycjana (w intensywności kolorów).

Bibliografia

• Patrick de Rynck: Jak czytać opowieści biblijne i mitologiczne w sztuce. Wyd. Universitas, Kraków 2008, ISBN 978-83-242-0903-3.