Sanajeh
| Okres istnienia: 67,5 mln lat temu | |||
 Rekonstrukcja Sanajeh indicus atakującego młodego tytanozaura | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Podrząd | |||
| (bez rangi) | Alethinophidia | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Sanajeh | ||
| Gatunki | |||
| |||
Sanajeh – rodzaj węża z rodziny Madtsoiidae żyjącego w późnej kredzie na terenach Półwyspu Indyjskiego. Został opisany w 2010 roku przez Jeffreya Wilsona i współpracowników w oparciu o niemal kompletną czaszkę i żuchwę połączone z 72 kręgami przedkloakalnymi oraz niektórymi żebrami należące do trzech osobników (GSI/GC/2901-2906). Skamieniałości odkryto w osadach formacji Lameta w indyjskim Gudźaracie. Wiek osadów ocenia się na około 67,5 mln lat. Szczątki Sanajeh odnaleziono tuż przy gnieździe zauropodów z grupy tytanozaurów[1]. Holotyp został odkryty w 1984 roku przez Dhananjaya Mohabeya w pobliżu wioski Dholi Dungri. Wstępny opis skamieniałości ukazał się w 1987 roku, jeszcze zanim zostały one wypreparowane[2]. Identyfikacja jaj oraz kości kończyn jako należących do nowo wyklutego zauropoda wewnątrz gniazda jest poprawna, jednak kręgów – nie. Poprawnej oceny znaleziska dokonał w 1989 roku Sohan Lal Jain[3], a także – niezależnie od Jaina – Jeffrey Wilson w 2001 roku[1].
Czaszka Sanajeh indicus mierzy 9,5 cm długości, co pozwala oszacować całkowitą długość węża na około 3,5 m. Nie miał on specjalizacji występujących u przedstawicieli kladu Macrostomata – takich jak przesunięte stawy z tyłu szczęk, zwiększona kinetyka czaszki oraz wydłużenie czaszki i żuchwy – pozwalających im na szersze rozwieranie paszczy i połykanie większej zdobyczy. Sanajeh prawdopodobnie nie był w stanie połknąć jaja zauropoda, mającego średnicę około 16 cm i twardą skorupkę. Możliwe jednak, że zjadał zawartość jaja, zmiażdżywszy wcześniej skorupkę w splotach ciała, tak jak robią to węże Loxocemus bicolor. Szczątki trzech Sanajeh i jaj tytanozaurów odnaleziono na obszarze 25 m2, a dane sedymentologiczne i tafonomiczne sugerują, że Sanajeh często żywiły się nowo wyklutymi zauropodami lub jajami i nie jest to zjawisko anormalne[1]. Nie ma co do tego całkowitej pewności, przynajmniej dopóki nie zostaną odnalezione szczątki dinozaurów w okolicy żołądka węża, jednak teoria ta jest najbardziej prawdopodobna[4]. Jest to również pierwszy dowód na polowanie węży na nowo wyklute dinozaury. Prawdopodobnie tytanozaury w przeciągu roku osiągały rozmiary wystarczające, by węże o rozmiarach zbliżonych do Sanajeh nie były już w stanie im zagrozić[1].
Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Wilsona i współpracowników Sanajeh jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Madtsoiidae, siostrzanym wobec australijskich rodzajów Yurlunggur i Wonambi. Przynależność do Madtsoiidae innych taksonów niegdyś zaliczanych do tej grupy, takich jak Madtsoia, wymaga dalszych badań[1].
Nazwa Sanajeh pochodzi od sanskryckich słów sanaj („pradawny”) i jeh („rozwierać szczęki”), natomiast nazwa gatunkowa gatunku typowego, indicus, odnosi się do Indusu, głównej rzeki Półwyspu Indyjskiego, gdzie odnaleziono szczątki Sanajeh[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Jeffrey A. Wilson, Dhananjay M. Mohabey, Shanan E. Peters, Jason J. Head. Predation upon hatchling dinosaurs by a new snake from the Late Cretaceous of India. „PLoS Biology”. 8(3): e1000322, 2010. DOI: 10.1371/journal.pbio.1000322. (ang.).
- ↑ Dhananjay M. Mohabey. Juvenile sauropod dinosaur from Upper Cretaceous Lameta Formation of Panchmahals district, Gujarat, India. „Journal of the Geological Society of India”. 30 (3), s. 210–216, 1987. (ang.).
- ↑ Sohan L. Jain: Recent dinosaur discoveries in India, including eggshells, nests and coprolites. W: David D. Gillette, Martin G. Lockley (red.): Dinosaur tracks and traces. Cambridge University Press, 1989, s. 99–108. ISBN 0-521-36354-3.
- ↑ Michael J. Benton. Studying function and behavior in the fossil record. „PLoS Biology”. 8(3): e1000321, 2010. DOI: 10.1371/journal.pbio.1000321. (ang.).
