Krwiściąg lekarski

Krwiściąg lekarski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	krwiściąg
Gatunek	krwiściąg lekarski
	Nazwa systematyczna
	Sanguisorba officinalis L.; Sp. pl. 1:116. 1753
Synonimy
	Poterium officinale (L.) A. Gray; Sanguisorba carnea Fisch. ex Link Sanguisorba polygama F. Nyl.;
	Poterium officinale (L.) A. Gray; Sanguisorba carnea Fisch. ex Link Sanguisorba polygama F. Nyl.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych (Rosaceae).

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Występuje w stanie dzikim w prawie całej Europie, z wyjątkiem północy, także w Azji i Ameryce Północnej^[3]. W Ameryce Północnej jest gatunkiem zawleczonym i zadomowionym^[5]. W Polsce średnio pospolity.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina półrozetkowa, do metra wysokości, naga.
Łodyga: Prosta, górą widlasto rozgałęziona i nieco ulistniona. Wewnątrz pusta, bruzdkowana i trochę błyszcząca.
Organy podziemne: Krótkie kłącze, z którego wyrastają wrzecionowate, dość grube korzenie^[6].
Liście: Na długich ogonkach, z błoniastymi, częściowo przyrośniętymi przylistkami, z 3–7 parami listków, błyszczące. Na spodniej stronie sinozielone. Listki mają długość do 5 cm, są na ogonkach, jajowate, u nasady sercowate, z każdej strony przynajmniej z 12 ostro spiczastymi ząbkami. Liście łodygowe są mniejsze i mają 3–4 pary listków.

Kwiaty: Wszystkie kwiaty, w odróżnieniu od krwiściągu mniejszego, są przeważnie obupłciowe. Niepozorne, małe, zebrane w prosto wzniesione na długich szypułkach gęste, kuliste główki o długości 1–3 cm. Cztery działki kielicha są tępe, ciemnobrunatnoczerwone. Brak zewnętrznego kieliszka i płatków korony. Cztery pręciki mają czerwone, odstające nitki a pylniki małe i żółte. Słupek niższy od pręcików i ma znamię wielodzielne.
Owoce: Niełupka otoczona działkami kielicha.

Liść łodygowy
Kwiatostan
Owoce

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na suchych i wilgotnych łąkach. Kwitnie od czerwca do września. Najwcześniej zakwitają kwiaty w górze kwiatostanu. Roślina miododajna, nektar wytwarzany jest w pierścieniowatych miodnikach otaczających nasadę słupka. Zapylenie przeważnie krzyżowe za pośrednictwem motyli i muchówek, możliwe jest jednak również samozapylenie. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Molinietalia^[7].

Krwiściąg lekarski stanowi roślinę pokarmową dla zagrożonego motyla nocnego błyszczki zosimi oraz dwóch gatunków myrmekofilnych motyli dziennych, modraszka telejusa i modraszka nausitousa, których gąsienice początkowo żerują w jego główkach kwiatostanowych, następnie kontynuują rozwój w gniazdach mrówek^[8].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski: suszone kłącze (Radix Sanguisorbae), czasami także ziele (Herba Sanguisorbae). Zawierają garbniki, saponiny, flawonoidy i inne składniki^[9]. Stosowana w stanie świeżym lub w postaci proszku ze zmielonych kłączy^[5].
- Działanie: pod nazwą korzenia pimperneli był dawniej używany do tamowania krwi przy nieżytach układu pokarmowego^[9].
Roślina jadalna: młode liście i pędy zbierane przed kwitnieniem rośliny nadają się na jarzynę, sałatkę lub zupę ziołową.
Krwiściąg należy też do dobrych roślin pastewnych.
Bywa uprawiany jako roślina ozdobna.

Obecność w kulturze[edytuj | edytuj kod]

W Alzacji wchodzi w skład wiązek ziół, poświęcanych w święto Wniebowzięcia.

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

W Polsce jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 4-9)^[10]. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych, ziemi średnio żyznej, wilgotnej i przepuszczalnej^[10]. Podczas upałów w lecie konieczne jest podlewanie. Rozmnaża się z nasion lub przez podział bryły korzeniowej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
↑ R.R. Gentili R.R. i inni, Sanguisorba dodecandra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-03-06] (ang.).
↑ ^a ^b Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Władysław Szafer, Bogumił Pawłowski: Flora Polska. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1955, s. 240.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ GłowacińskiG. Z. GłowacińskiG., NowackiN. J. NowackiN. (red.), Czerwona Księga Zwierząt Polski. Bezkręgowce., Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie i Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, 2004 .
↑ ^a ^b Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].

[iucn-4] R.R. Gentili R.R. i inni, Sanguisorba dodecandra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-03-06] (ang.).

[Szweykowscy-5] Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.

[6] Władysław Szafer, Bogumił Pawłowski: Flora Polska. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1955, s. 240.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[CzerwonaKsięga-8] GłowacińskiG. Z. GłowacińskiG., NowackiN. J. NowackiN. (red.), Czerwona Księga Zwierząt Polski. Bezkręgowce., Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie i Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, 2004 .

[A-9] Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.

[E-10] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]