Schutzstaffel

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 84.10.203.124 (dyskusja) o 00:13, 17 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Symbol SS
Adolf Hitler ze swoimi ochroniarzami, drugi od lewej Julius Schreck
Adolf Hitler dokonuje przeglądu pułku Leibstandarte SS po przybyciu do Klagenfurtu w kwietniu 1938
Czapka z symbolem SS – Totenkopf
Ocalony więzień Buchenwaldu wytyka palcem strażnika obozowego, SS-mana odpowiedzialnego za torturowanie więźniów

SS (niem. Die Schutzstaffel der NSDAP, pol. „oddział ochronny[a] NSDAP”) – paramilitarna i początkowo elitarna niemiecka formacja nazistowska, podległa Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP).

Historia

W 1924 roku powstał Stoßtrupp Adolf Hitler – oddział mający chronić Adolfa Hitlera przed ewentualnymi atakami ze strony mało zdyscyplinowanych oddziałów SA. 1 kwietnia 1925 roku Julius Schreck otrzymał od Hitlera polecenie utworzenia nowej jednostki, która miała przejąć ochronę sal (niem. Saalschutz), w których odbywały się spotkania NSDAP. Powstała ona 4 kwietnia 1925 roku z byłych członków jednostki Stoßtrupp Adolf Hitler. Wkrótce zaczęły powstawać podobne jednostki w całych Niemczech, ale nosiły początkowo różne nazwy (np. Schutzkommando czy Sturmstaffel). Dopiero 9 listopada 1925 roku ustalono jednolitą nazwę dla wszystkich tych oddziałów jako Schutzstaffel, czyli eskadra ochronna. Nazwę tę zaproponował ówczesny szef SA – Hermann Göring na uroczystościach poświęconych Manfredowi von Richthofenowi. Szefem SS (jako Oberleiter, czyli nadkierownik) został Julius Schreck.

Zadania SS opisał Adolf Hitler w swoim rozkazie z roku 1930 następująco: „Zadaniem SS jest przede wszystkim służba policyjna wewnątrz partii”. Od 1930 roku symbolem SS stały się dwie podobne do błyskawic runy. Początkowo SS podlegało dowództwu SA, które dbało o to, aby SS za bardzo nie urosło w siłę. Służył temu m.in. rozkaz określający maksymalna liczebność SS na 10% stanu osobowego SA na danym terenie. Poza tym oddział SS nie mógł liczyć więcej niż 10 ludzi z dowódcą. Taki stan rzeczy oraz to, że dowództwo SA zlecało SS mało ważne zadania, spowodował w 1928 roku ustąpienie pierwszego szefa SS – Juliusa Schrecka, który pozostał osobistym ochroniarzem i kierowcą Hitlera. Jego następcą został Joseph Berchtold, potem Erhard Heiden, którzy jednak nie potrafili dać sobie rady z ograniczaniem roli SS przez SA. 5 stycznia 1930 roku Hitler zwolnił Heidena z funkcji szefa SS, a na jego miejsce mianował jego dotychczasowego zastępcę – Heinricha Himmlera.

W 1934 oddziały SS odegrały zasadniczą rolę w rozprawieniu się z opozycją wewnątrzpartyjną w trakcie tzw. nocy długich noży, podczas której wymordowano przywódców SA (także powołanej przez Hitlera), m.in.Ernsta Röhma. W wyniku tego ich rola jako zbrojnego ramienia partii niewymiernie wzrosła. W 1936 utworzono zmilitaryzowane jednostki dyspozycyjne SS (SS-Totenkopfverbände i SS-Verfügungstruppe), które w latach 1941–1943 zostały przekształcone w Waffen-SS. Oddziały SS stanowiły również załogi obozów koncentracyjnych. Do końca wojny SS stało się najpotężniejszą organizacją w III Rzeszy. Jej członkami byli najbardziej fanatyczni zwolennicy nazizmu, chociaż od 1942 roku tworzono również oddziały składające się m.in. z Rosjan, Ukraińców, Łotyszy, których motywacje były inne niż Niemców (przede wszystkim nienawiść do komunizmu oraz chęć uniknięcia śmierci w obozach jenieckich). W czasie wojny oddziały SS wykazały się wyjątkową brutalnością, szczególnie gdy były rzucane do walk z partyzantami.

Chociaż oddziały SS brały udział w walkach już od kampanii w Polsce, nie były traktowane z szacunkiem przez dowództwo Wehrmachtu, które uznawało SS za formację zbytnio faworyzowaną i zindoktrynowaną[potrzebny przypis]. Z czasem wyszkolenie oraz uzbrojenie jednostek SS polepszało się. Jednostki powiększano do formacji dywizji grenadierów pancernych, a później niektóre przekształcano w dywizje pancerne (pierwsza dywizja pancerna SS powstała w 1943 roku pod nazwą 1. SS-Panzer-Division Leibstandarte-SS Adolf Hitler). Pod koniec wojny większość niemieckich formacji pancernych stanowiły jednostki Waffen-SS.

Jednostki SS są powszechnie uznawane za elitarne, jednak formacje były zróżnicowane – od doskonale wyposażonych dywizji pancernych, do oddziałów złożonych z kryminalistów (brygada pod dowództwem Dirlewangera – kryminalisty skazanego za gwałt na nieletniej, która składała się w większości z degeneratów niemających nic do stracenia – doskonała do mordowania bezbronnej ludności cywilnej, posiadała jednak nikłą wartość bojową w zetknięciu z oddziałami militarnymi przeciwnika) i renegatów sowieckich (np. Brygada Kamińskiego, który został powieszony przez Niemców za kradzieże i samowolę).

W 1947 Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznał SS za organizację zbrodniczą (z wyjątkiem SS-Reiterei[1]).

Struktura

Od powołania w 1940 r. Waffen-SS struktura organizacyjna SS podzieliła się na dwie zupełnie różne od siebie części:

  • ogólną SS (Allgemeine SS) – stanowiła rodzaj rezerw osobowych SS (każdy członek SS musiał mieć numer Allgemaine SS, ale nie każdy członek Allgemaine SS był funkcjonariuszem rozbudowanych struktur SS).
  • wojskową SS (Waffen-SS)

W 1944 r. cała aktywność organizacji wewnątrz i na zewnątrz Niemiec kierowana była przez 12 głównych urzędów SS:

Tzw. Einsatzgruppen również były podporządkowane RSHA.
  • Hauptamt Ordnungspolizei (Główny Urząd Policji Porządkowej)
  • Wirtschafts- und Verwaltungshauptamt (WVHA) (Główny Urząd Gospodarczo-Administracyjny), a w nim:
    • Urząd A – Administracja Oddziałów SS (Amtsgruppe A – Truppenverwaltung): zajmował się administracją oddziałów Waffen-SS
    • Urząd B – Gospodarka Oddziałów SS (Amtsgruppe B – Truppenwirtschaft): zajmował się gospodarką formacji SS
    • Urząd C – Zagadnienia Budowlane (Amtsgruppe C – Bauwesen): zajmował się budownictwem
    • Urząd D – Obozy Koncentracyjne (Amtsgruppe D – Konzentrationslager) (włączony do WVHA w marcu 1942): której podlegały obozy koncentracyjne (kierował nim SS-Gruppenführer Richard Glücks), zarządzane przez Inspektorat Obozów Koncentracyjnych (Inspektion der Konzentrationslager).
    • Urząd W – Przedsięwzięcia Gospodarcze (Amtsgruppe W – Wirtschaftliche Unternehmungen): tzw. „Amstgruppe W”, nadzorująca przedsiębiorstwa, będące własnością SS.
  • Hauptamt Dienststelle Heissmeyer (Główny Urząd Szkolenia SS)
  • Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle, VOMI (pol. Główny Urząd ds. Niemców Etnicznych) – zarządzał tzw. piątą kolumną
  • Reichskommissariat für die Festigung des deutschen Volkstums (pol. Komisariat Rzeszy ds. Umacniania Niemczyzny)

Z powyższej struktury wynika, że za eksterminację więźniów w obozach koncentracyjnych odpowiadały głównie dwa urzędy SS-RSHA i WVHA. Pierwszy dostarczał więźniów do obozów a drugi administrował obozami oraz pracą więźniów. Odpowiedzialni za to zostali (nie wszyscy i nie wszyscy adekwatnie do winy) osądzeni w procesach norymberskich.

Członkowie SS składali przysięgę na wierność Hitlerowi. Dewizą SS było „Meine Ehre heißt Treue!”, czyli „Mój honor to wierność!”.

Walter Schellenberg w swoich wspomnieniach opisuje, iż SS zostało zorganizowane na wzór zasad jezuitów:

Organizacja SS została zbudowana przez Himmlera na tych samych zasadach, co zakon jezuitów. Reguły zakonu, dotyczące ćwiczeń duchowych, spisane przez Ignacego Loyolę, stanowiły wzór, który Himmler usiłował starannie naśladować. Bezwzględne posłuszeństwo było prawem najwyższym. Każdy rozkaz musiał być wykonany bez sprzeciwu. (s. 38)

Pod koniec drugiej wojny światowej rzekomo założono organizację ODESSA.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W publikacjach spotyka się tradycyjne tłumaczenie Schutzstaffel jako „sztafeta ochronna”, lecz jest ono mylne, gdyż staffel oznacza także oddział wojska odpowiadający szwadronowi, eskadrze lub kompanii. Źródła niemieckie, m.in. literatura podana na niemieckiej Wikipedii wskazują, że autorem nazwy „Schutzstaffel” był Hermann Göring – były lotnik i że wzorował się on na nazwie lotniczej jednostki Manfreda von Richthofena. Dlatego prawidłowym tłumaczeniem słowa Staffel będzie słowo „eskadra” (jednostka lotnictwa), a nie np. szwadron (jednostka kawalerii).

Przypisy

  1. ↑ Heiner Wember, Umerziehung im Lager. Internierung und Bestrafung von Nationalsozialisten in der britischen Besatzungszone Deutschlands, Essen 1991, ISBN 3-88474-152-7 (Düsseldorfer Schriften zur Neueren Landesgeschichte Nordrhein-Westfalens; Bd. 30), s. 152.

Bibliografia

  • Walter Schellenberg, Wspomnienia, przekład: Tadeusz Rybowski; wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, Wrocław 1987.
  • Aleksander Lasik, Sztafety Ochronne w systemie niemieckich obozów koncentracyjnych. Rozwój organizacyjny, ewolucja zadań i struktur oraz socjologiczny obraz obozowych załóg SS, wyd. Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2007. ISBN 978-83-60210-32-1.
  • Heinz Höhne, Zakon trupiej czaszki, wyd. Wołoszański, 2006. ISBN 83-89344-17-3.
  • Richard Overy: Trzecia Rzesza Historia Imperium. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-83-7670-290-2.

Linki zewnętrzne

Nazizm
Podstawy
Władza
Historia
Partie polityczne
Postacie
Policja i wojsko
Zrzeszenia społeczne
Ideologia i rasizm
Powiązania

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schutzstaffel&oldid=53231935”