Sens życia
Sens życia – istota i cel ludzkiej egzystencji, powołanie człowieka (zob. osoba), to, co uzasadnia trud życia i czyni je wartym przeżycia. Pytanie o sens życia jest jednym z podstawowych zagadnień różnych systemów filozoficznych i religijnych, a odpowiedź na nie, jak się uznaje, zawiera całą mądrość ludzkości. Pojęcie to odwołuje się do transcendentnego widzenia świata jako drogi. Często podlega ostrej krytyce, szczególnie w środowisku filozofów analitycznych (zob. Józef Maria Bocheński).
Rola w psychologii człowieka
W psychologii pojęcie to dotyczy klarownego i możliwego do zaaprobowania kierunku działania na przyszłość, co implikuje normalne funkcjonowanie człowieka. Badaniami nad sensem życia zajmował się psychiatra Viktor Frankl, który wprowadził pojęcie nerwicy neogennej (bądź noogennej).
Posiadanie sensu życia przez człowieka jest koniecznym warunkiem rozwoju i samorealizacji[potrzebny przypis]. Włączenie tego problemu do psychologii osobowości przyczyniło się do lepszego zrozumienia uwarunkowań zachowań samobójczych.
Czynniki wyznaczające
W wielu społecznościach dyskusja o sensie życia jest tematem tabu, gdyż sens życia wyznaczają w nich normy religijne, ideowe lub kulturowe. Większość ludzi, bardziej lub mniej świadomie, wyznacza sobie sens życia indywidualnie; wspomagając się swoimi: wierzeniami, przekonaniami, wiedzą i uczuciami.
Współczesne koncepcje sensu życia
Niezależnie od wyznawanych wartości sens życia rozumiemy głównie jako relację do:
- dążenia do pełnienia albo rezygnacji z różnych funkcji i ról w życiu rodzinnym i społecznym,
- ostatecznego celu istnienia człowieka jako osoby i sposobów dojścia do niego zgodnie z własnymi przekonaniami,
- sensu podejmowania lub unikania: cierpień, niedogodności, trudności i wyrzeczeń,
- sensu czerpania satysfakcji i przyjemności.
Filozoficzne koncepcje sensu życia
- Powołaniem człowieka jest realizacja jego najwyższych kwalifikacji - rozumu i cnoty, stawanie się doskonalszym moralnie i mądrzejszym (przekonanie dominujące od starożytności po współczesność).
- Człowiek żyje, aby gromadzić dobre doświadczenia, które są wartościowe jako takie (np. epikureizm).
- Człowiek, tworząc siebie poprzez próby określenia swego powołania, boryka się z problematyką egzystencji - która nie ma określonego sensu ani celu (np. egzystencjalizm).
Sens życia w buddyzmie
Według nauk buddyjskich, z pytaniem o sens życia związane jest pytanie o to jak wyzwolić się od cierpienia. Jest tak ponieważ wystarczy spojrzeć co się dzieje, gdy człowiek odczuwa cierpienie odpowiednio wielkie i długotrwałe, psychiczne lub fizyczne - wówczas zaczyna tracić sens życia i zaczyna albo go poszukiwać albo wręcz myśli o samobójstwie. Jednak, gdy ktoś odczuwa głębokie szczęście, satysfakcję i zadowolenie w danym momencie, wówczas pytanie o sens życia przestaje mieć jakiekolwiek znaczenie - wszystko pasuje - nie ma problemu, a zamiast pytania pojawia się uczucie głębokiego sensu istnienia. Zatem z punktu widzenia nauk buddyjskich pytanie o sens życia sprowadza się do pytania o przyczynę cierpienia i drogę do wyzwolenia od cierpienia[1]. Termin nirwana znaczy właśnie wygaśnięcie cierpienia czyli osiągnięcie trwałego pełnego szczęścia. Poniżej pewien cytat Buddy częściowo przybliżający koncepcję szczęścia i cierpienia:
Konkludując, z punktu widzenia nauk buddyjskich, odpowiedź na pytanie „co jest sensem życia?”, brzmi: „wyzwolenie od cierpienia”.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Pogląd ten można usłyszeć w wykładzie otwartym pt. Cel i sens życia polskiego mnicha ZEN Kanzena, który praktykował ponad 10 lat w klasztorze w Japonii.
Bibliografia
- Słownik filozofii. Kraków: Zielona Sowa, 2006. ISBN 83-7435-267-1.
Linki zewnętrzne
- Thaddeus Metz: The Meaning of Life. Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2013-06-03. [dostęp 2018-01-02]. (ang.).
- Buddyjska Medytacja Vipassana