Sergiusz Szarypkin

Sergiusz Szarypkin, Serhij Szarypkin (ukr. Сергій Шарипкін, w transkrypcji oficjalnej Serhiy Sharypkin, Serguey Sharypkin) (ur. 22 października 1941 w Semipałatyńsku, na obszarze dzisiejszego Kazachstanu, zm. 19 listopada 2020 w Rokszycach) – polski i ukraiński filolog klasyczny, językoznawca, historyk-starożytnik, specjalista z zakresu indoeuropeistyki i mykenologii, profesor zwyczajny Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, filia w Piotrkowie Trybunalskim, redaktor naczelny czasopisma naukowego „Do-so-mo”.

Życiorys

Rodzina i wczesna młodość

Był synem Jakowa Szarypkina, filozofa, nauczyciela akademickiego, i Olgi, nauczycielki języka angielskiego. Ród Szarypkinów pochodził z Mordowii, natomiast matka Olga miała polskie korzenie, podobnie jak jej pierwszy mąż zamordowany przez NKWD w roku 1937.

Urodził się w Kazachstanie, gdzie rodzice zostali przeniesieni w przededniu II wojny światowej. W 1945 roku Szarypkinowie osiedlili się we Lwowie, gdzie młody Sergiusz wyrósł na lwowiaka posługującego się językiem ukraińskim, rosyjskim i polskim.

Prof. Szarypkin był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa miał dwoje dzieci: córkę i syna. Dzieci i wnuki mieszkają w Kanadzie. Druga żona, Krystyna, była Ukrainką polskiego pochodzenia, urodzoną na obszarze Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej. Zarówno żona, jak i prof. Szarypkin uzyskali obywatelstwo polskie, przyznane im decyzją Prezydenta RP.

Wykształcenie

Po ukończeniu szkoły (1958) studiował na Uniwersytecie im. Iwana Franki we Lwowie. Jego nauczycielem był prof. Salomon Lurje, rosyjski filolog klasyczny i jeden z twórców mykenologii. Studia ukończył w 1963 roku.

Kariera naukowa

• W 1972 roku uzyskał stopień kandydata nauk (tj. doktora).
• W 1990 roku uzyskał stopień doktora nauk (czyli doktora habilitowanego).
• W latach 1996–2001 pracował na etacie profesora nadzwyczajnego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie, która następnie przekształciła się w Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
• W 2000 roku uruchomił w Olsztynie naukowe czasopismo mykenologiczne „Do-so-mo”, które następnie ukazywało się w Piotrkowie Trybunalskim. Ogółem ukazało się jedenaście tomów tego czasopisma.
• W 2001 roku przebywał na stażu naukowym w Grecji jako stypendysta fundacji A. Onassisa.
• Od roku 2002 aż do emerytury (2012) pracował na etacie profesora zwyczajnego w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach, filia w Piotrkowie Trybunalskim, która w marcu 2008 roku przekształciła się w Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny Jana Kochanowskiego.
• Tytuł profesora uzyskał nie tylko na Ukrainie, lecz także w Polsce.

Zainteresowania

Jego zainteresowania naukowe dotyczyły filologii klasycznej i językoznawstwa. Główne pola badawcze to:

• mykenologia (filologia mykeńska), najdawniejsza epigrafika grecka;
• pismo linearne B, zasady jego funkcjonowania.
• cywilizacja egejska epoki brązu – aspekty polityczne i kulturowe;
• katastrofy naturalne w dobie antycznej; wybuch wulkanu na Santorynie;
• kategoria przypadka w językach indoeuropejskich;
• kategoria liczby, w tym zagadnienie liczby podwójnej;
• łacińska terminologia medyczna;
• geografia świata starożytnego; antyczne chorografie, itineraria, periplusy.
• dzieje kultury antycznej;
• historia filologii klasycznej i mykenologii.

Publikacje naukowe

Publikował prace naukowe w języku angielskim, francuskim, niemieckim, polskim, rosyjskim, ukraińskim i włoskim.

Publikacje książkowe

• Pamjatniki drewniejszej greczeskoj pis’mennosti. Wwedienije w mikenologiju, ISBN 5-02-010895-2, Moskwa 1988: „Nauka” (współautorzy: A. A. Mołczanow, W. P. Nieroznak).
• Współczesna łacińska terminologia medyczna. Podręcznik dla studentów (po ukraińsku), Lwów 2000.
• Pomponiusza Meli Chorographia, czyli Opis kręgu ziemi / Pomponii Melae Chorographia sive de situ orbis, ISBN 978-83-7726-014-2, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2011, s. 245.
• System przypadkowy języka starogreckiego, ISBN 978-83-233-4470-4, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019 (współautor: Hubert Wolanin).

Artykuły naukowe

• Instrumentalis Mycenaeus – Versuch einer Metatheorie, „Do-so-mo” 1, 2000, s. 25–36.
• La disparition de l’instrumental en grec, „Do-so-mo” 3, 2001, s. 35–40.
• O interpretacji tekstów linearnego pisma B, „Studia Graeco-Latina III”, Toruń 1999, s. 129–145.
• Jeszcze raz o charakterze pisma linearnego B, "Collectanea Philologica" 4, 2002, 31–45.
• Instrumental-Ablative or Separative Locative?, „Do-so-mo” 4-5, 2002-2003, s. 91–107.
• KN Nc 4484 and the Syntax of Mycenaean Cases, „Do-so-mo” 6, 2005, s. 127–142.
• Accusativus przedmiotu wewnętrznego w języku starogreckim, „Do-so-mo” 7, 2007, s. 179–205.
• Accusativus w języku Homera, [w:] A. Marchewka (red.), „Rem acu tangere”. Studia Interdisciplinaria ad Linguam et Litteras Graecorum Antiquorum Pertinentia, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, s. 29–41.
• Irrelevant Phonetic Features and the Rules of the Linear B Script, [w:] “Pasiphae” 2 (2008): Coloquium Romanum. Atti del XII Colloquio Internazionale di Micenologia, Pisa – Roma 2008: Fabrizio Serra Editore, s. 735–752.
• Mycenaean Dual Reconsidered, „Do-so-mo” 8, 2009, s. 69–76.
• Ancient Greek and Indo-European Partitive Genitive in the Light of Finno-Ugric Evidence, „Studia Indogermanica Lodziensia” 6, 2009, s. 113–141.
• Una nuova testimonianza in favore della strumentale "puro", "Do-so-mo" 9, 2011, s. 39–45.

Bibliografia

• Historia starożytna w Polsce. Informator, Warszawa 2009, s. 87–89 (tu pełna bibliografia za lata 2000–2009) (zob.).

Linki zewnętrzne

• Prof. Serhiy Sharypkin, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2011-05-11] .