Jeżokret kłujący

Jeżokret kłujący
	Setifer setosus
	(von Schreber, 1778)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	afrosorkowce
Podrząd	tenrekokształtne
Rodzina	tenrekowate
Podrodzina	tenreki
Rodzaj	Setifer; Froriep, 1806
Gatunek	jeżokret kłujący
Synonimy
	Rodzaju: Ericulus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1837; Hericulus Gloger, 1841; Dasogale G. Grandidier, 1930; Gatunku: Erinaceus setosus von Schreber, 1778; Erinaceus acanthurus Boddaert, 1785; Centenes spinosus Desmarest, 1820; Ericulus nigrescens I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1839; Ericulus nigricans Bartlett, 1875; Ericulus setosus melantho Thomas, 1926; Dasogale fontoynonti G. Grandidier, 1930;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jeżokret kłujący^[12] (Setifer setosus) – gatunek ssaka owadożernego z podrodziny tenreków (Tenrecinae) w obrębie rodziny tenrekowatych (Tenrecidae).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1778 roku niemiecki zoolog Johann Christian Daniel von Schreber, nadając mu nazwę Erinaceus setosus^[5]. Miejsce typowe to Madagaskar^[5]^[13]^[14]^[15]. Holotyp nieznany^[16]. Jedyny przedstawiciel rodzaju jeżokret^[12] (Setifer), który opisał w 1806 roku niemiecki lekarz Ludwig Friedrich von Froriep^[1]^[13]^[14].

Prawdopodobnie S. setosus i Echinops telfairi miały wspólnego nadrzewnego przodka^[13]; badania morfologiczne i molekularne potwierdziły, że te dwa rodzaje tworzą klad i są taksonami siostrzanymi dla Hemicentetes i Tenrec^[13]. Na podstawie koloru sierści opisano różne podgatunki S. setosus, ale potrzebne są dodatkowe badania, aby można było je zweryfikować^[13].

Gatunek monotypowy^[13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Setifer: łac. saeta lub seta „sztywne włosy”; -fera „-noszący”, od ferre „nosić”^[17].
Ericulus (Hericulus): łac. ericius „jeż”; przyrostek zdrabniający -ulus^[18].
Dasogale: gr. δασυς dasus „włochaty, kosmaty, chropowaty”^[19]; γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”^[20].
setosus: łac. saetosus lub setosus „szczeciniasty, pełny grubych włosów”, od saeta lub seta „sztywne włosy”^[21].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Występuje w suchych lasach i na płaskowyżach północnego Northern Highlands, zachodniego Central Highlands oraz we wschodnim i południowym Madagaskarze^[22]^[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 140–230 mm, długość ogona 9–17 mm, długość ucha 14–26 mm, długość tylnej stopy 23–35 mm; masa ciała 108–350 g^[22]^[23]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {3}{3}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ x2 = 36^[22].

Ekologia i biologia[edytuj | edytuj kod]

Rozmnażanie

W styczniu samica wydaje na świat najwyżej 6 młodych; młode S. setosus, tak samo jako jeże w momencie porodu mają miękkie kolce, które stają się twardsze dopiero po 2 tygodniach.

Tryb życia

Zwyczaje – tenrek w chwili zagrożenia zwija się w kulkę, piszczy i skrzeczy.
Wygląd: jest bardzo podobny do jeża, ma bardzo krótkie, ostre kolce, bardzo gęsto pokrywające jego grzbiet.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)^[11].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nomen nudum.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b L.F. Froriep: C. Dumeril’s, Doctors und Professors an der medicinischen Schule zu Paris, Analytische Zoologie, aus dem französischen, mit zusätzen. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 15. (niem.).
↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. Notice sur les Mammifères épineux de Madagascar. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Seconde Série. 8, s. 60, 1837. (fr.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 78. (niem.).
↑ G. Grandidier. Un nouveau type de mammifère in-sectivore de Madagascar, le Dasogale fontoynonti G. Grand. „Bulletin Academie Malgache”. 11, s. 85, 1930. (fr.).
↑ ^a ^b ^c J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 3. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1778, s. 590, ryc. clxiv. (niem.).
↑ P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 129. (łac.).
↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 162, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire. Tenrec. Cuc. Centetes. Illig. et Éricule. Ericulus. Is. Geoff.. „Magasin de zoologie, d’anatomie comparée et de palaeontologie”. 1, s. 29, 1839. (fr.).
↑ E. Bartlett. List of the Mammals and Birds collected by Mr. Waters in Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1875, s. 64, 1875. (ang.).
↑ O. Thomas. On some small mammals from Madagascar. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 250, 1826. (ang.).
↑ ^a ^b P.J.P.J. Stephenson P.J.P.J., V.V. Soarimalala V.V., S.S. Goodman S.S., Setifer setosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-05-27] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 106. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Setifer setosus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Setifer setosus (von Schreber, 1778). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-16]. (ang.).
↑ S.M. Goodman & P.D. Jenkins. The insectivores of the Réserve spéciale d’Anjanaharibe-Sud, Madagascar. „Fieldiana”. Zoology. 90, s. 142, 1998. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 629.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 269.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 68.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 94.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 211.
↑ ^a ^b ^c P. Jenkins: Family Tenrecidae (Tenrecs). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 163–164. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 69. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[9] Nomen nudum.

[Froriep-1] L.F. Froriep: C. Dumeril’s, Doctors und Professors an der medicinischen Schule zu Paris, Analytische Zoologie, aus dem französischen, mit zusätzen. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1806, s. 15. (niem.).

[Geoffroy1-2] I. Geoffroy Saint-Hilaire. Notice sur les Mammifères épineux de Madagascar. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Seconde Série. 8, s. 60, 1837. (fr.).

[Gloger-3] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 78. (niem.).

[Grandidier-4] G. Grandidier. Un nouveau type de mammifère in-sectivore de Madagascar, le Dasogale fontoynonti G. Grand. „Bulletin Academie Malgache”. 11, s. 85, 1930. (fr.).

[Schreber-5] J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 3. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1778, s. 590, ryc. clxiv. (niem.).

[Boddaert-6] P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 129. (łac.).

[Desmarest-7] A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 162, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).

[Geoffroy2-8] I. Geoffroy Saint-Hilaire. Tenrec. Cuc. Centetes. Illig. et Éricule. Ericulus. Is. Geoff.. „Magasin de zoologie, d’anatomie comparée et de palaeontologie”. 1, s. 29, 1839. (fr.).

[Bartlett-10] E. Bartlett. List of the Mammals and Birds collected by Mr. Waters in Madagascar. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1875, s. 64, 1875. (ang.).

[Thomas-11] O. Thomas. On some small mammals from Madagascar. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 250, 1826. (ang.).

[iucn-12] P.J.P.J. Stephenson P.J.P.J., V.V. Soarimalala V.V., S.S. Goodman S.S., Setifer setosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-05-27] (ang.).

[Cichocki&inni-13] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 106. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Setifer setosus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Setifer setosus (von Schreber, 1778). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-16]. (ang.).

[goo&jen-17] S.M. Goodman & P.D. Jenkins. The insectivores of the Réserve spéciale d’Anjanaharibe-Sud, Madagascar. „Fieldiana”. Zoology. 90, s. 142, 1998. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792376_629]-18] Palmer 1904 ↓, s. 629.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792016_269]-19] Palmer 1904 ↓, s. 269.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=98_68]-20] Jaeger 1944 ↓, s. 68.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=124_94]-21] Jaeger 1944 ↓, s. 94.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=241_211]-22] Jaeger 1944 ↓, s. 211.

[Jenkins-23] P. Jenkins: Family Tenrecidae (Tenrecs). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 163–164. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-24] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 69. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]