Sewanawank

Klasztor Sewan

Սևանավանք (Sewanawank)

nr rej. 5.4/18
Kościół Świętych Apostołów (z lewej) i kościół Matki Bożej (z prawej)
Państwo	Armenia
Miejscowość	Sewan
Kościół	Apostolski Kościół Ormiański
Fundator	księżniczka Mariam
Styl	ormiański
Materiał budowlany	Tuf wulkaniczny
Data budowy	874 r.
Położenie na mapie prowincji Gegharkunik Klasztor Sewan
Położenie na mapie Armenii Klasztor Sewan
40°33′50″N 45°00′39″E

Klasztor Sewan (orm. Սևանավանք, Sewanawank) – zabytkowy ormiański klasztor z IX wieku znajdujący się na półwyspie Sewan, kilka kilometrów na północny wschód od miasta Sewan w prowincji Gegharkunik w Armenii.

Historia

Klasztor w XIX wieku

Według odnalezionych tutaj inskrypcji klasztor został zbudowany w roku 874 przez ormiańską księżniczkę Mariam, córkę Aszota I – pierwszego króla Armenii z dynastii Bagratydów. Sewanawank jest jednym z 30 zespołów kościołów, które księżniczka Mariam obiecała zbudować ku pamięci męża – księcia Wasaka z Sjuniku. Zabudowania wzniesiono z ciemnego tufu wulkanicznego, przez co obiekt zwano Czarnym Klasztorem. Przez lata etymologowie właśnie od niego wywodzili nazwę jeziora Sewan, jednak w końcu okazało się, że używano jej już przed powstaniem klasztoru. Przez pewien czas obiekt pełnił funkcję miejsca zesłania źle sprawujących się mnichów z Eczmiadzyna. Jeszcze w XIX wieku klasztor stanowił prężny ośrodek życia monastycznego – tak jak w dawnych dziejach, kopiowano w nim ręcznie manuskrypty. Ze względu na swoje położenie stał się dobrym schronieniem dla trzeciego króla z dynastii Bagratydów – Aszota II Żelaznego. W okolicach klasztoru rozegrała się także bitwa pomiędzy ormiańskimi siłami dowodzonymi przez Geworka Marzpetuniego a arabskimi wojskami dowodzonymi przez niejakiego Baszira. W bitwie wzięli udział nie tylko żołnierze, ale także mnisi z klasztoru Sewan.

W 1930 klasztor został zamknięty. Choć przeszedł renowację w latach 50. XX wieku, to nie odzyskał pełnego blasku, a większość zabudowań jest w ruinie. Klasztor powstał na wyspie, jednak znalazł się na półwyspie, gdy Józef Stalin polecił spuścić sporo wody z jeziora, wskutek czego jej poziom obniżył się o ponad 30 m. Po odzyskaniu przez Armenię niepodległości klasztor ponownie zaczął pełnić funkcje religijne i dziś jest jednym z nielicznych czynnych starych klasztorów ormiańskich.

Opis

W klasztorze znajdują się dwa czynne kościoły: Świętych Apostołów (Surp Arakeloc) i Matki Bożej (Surp Astwacacin). Oba zbudowane są na planie krzyża greckiego i zwieńczone ośmiobocznymi bębnami.

Chociaż klasztor położony jest bardzo blisko ośrodków wypoczynkowych, zabronione jest wchodzenie do kościołów w stroju kąpielowym i krótkich spódniczkach – nogi i ramiona muszą być odpowiednio zakryte.

W kościele Matki Bożej (Surp Astwacacin) przechowywane były najcenniejsze dary, jakie otrzymywał klasztor, m.in. 200 manuskryptów, 400 książek, biżuteria, krzyże i wiele innych. Przed wejściem do kościoła znajdują się ruiny przedsionka (gawitu). Niegdyś wsparty był on na sześciu drewnianych kolumnach z pięknie rzeźbionymi kapitelami (ich pozostałości znajdują się w Muzeum Historii Armenii w Erywaniu i w Ermitażu w Petersburgu).

W kościele Świętych Apostołów (Surp Arakeloc) znajdują się inskrypcje z IX wieku. Drewniane drzwi pochodzą zaś z XV wieku. Tuż ponad tą świątynią, w najwyższym punkcie, znajdują się ruiny kościoła Zmartwychwstania (Surp Harutiun). Był to najstarszy i największy obiekt sakralny w kompleksie klasztornym. Według legendy kościół założył sam Grzegorz Oświeciciel w roku 305. Miał rzadko spotykaną formę trójnawowej bazyliki przykrytej kopułą. Była to jedna z kilku w kraju potężnych kopuł z wczesnego średniowiecza. Kościół prawdopodobnie został zniszczony przez trzęsienie ziemi z roku 995.

Na dziedzińcu znajdują się liczne chaczkary, w tym unikatowe zielone, wykonane z miejscowego kamienia.

• 
  Oba kościoły widoczne ze strony jeziora
• 
  Kościół Świętych Apostołów (Surp Arakeloc) i chaczkary
• 
  Kościół Świętych Apostołów (Surp Arakeloc)
• 
  Kościół Matki Bożej (Surp Astwacacin)
• 
  Chaczkary