Skalniak żółtonogi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skalniak żółtonogi
Petrogale xanthopus
J.E. Gray, 1855[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Rodzina

kangurowate

Podrodzina

kangury

Plemię

Dendrolagini

Rodzaj

skalniak

Gatunek

skalniak żółtonogi

Synonimy
Podgatunki
  • P. x. xanthopus J.E. Gray, 1855
  • P. x. celeris Le Souef, 1924
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Skalniak żółtonogi[5][6][7] (Petrogale xanthopus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1855 roku angielski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Petrogale xanthopus[1]. Miejsce typowe to Góry Flindersa, Australia Południowa, Australia[1][8][9][10]. Okaz typowy to: lektotyp – skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 55.1.12.1) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie oraz paralektotyp – dorosła samica (sygnatura BMNH 55.1.12.2), oba okazy zebrane przez pana Starnge’a[1][11][12]. Podgatunek celeris opisał formalnie w 1924 roku australijski zoolog Albert Sherbourne Le Souef jako odrębny gatunek i nadając mu nazwę Petrogale celeris[3]. Miejsce typowe to Terachy Station, w pobliżu Adavale, obszar rzeki Bulloo, południowo-zachodni Queensland, Australia[13][14]. Holotyp to skóra i czaszka prawie dorosłej samicy (sygnatura AM M.3219) z kolekcji Muzeum Australijskiego, zarejestrowana 31 października 1922 roku przez M. Tully’ego[13],

Rozpoznano dwa podgatunki[15][9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Petrogale: gr. πετρα petra „skała”; γαλεή galeē lub γαλή galē „łasica” [16].
  • xanthopus: gr. ξανθος xanthos „żółty”; πους pous, ποδος podos „stopa”[17].
  • celeris: łac. celer, celeris „szybki, nagły”, od obsolete cello „naciskać do przodu”[18].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Skalniak żółtonogi występuje w zależności od podgatunku[9]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 48–65 cm, długość ogona 57–70 cm; masa ciała 6–11 kg dla podgatunku xanthopus; długość ciała (bez ogona) 56–60 cm, długość ogona 56,5–67,5 cm; masa ciała 6–12 kg dla podgatunku celeris[15][19]. Futro (sierść) o jaskrawym, popielatym kolorze z długim owłosieniem. Na policzkach biały pas, zaś tylna strona uszu jest umaszczona w kolorze żółtym. Na głowie, w jej tylnej części, między uszami zaczyna biegnąć ciemna pręga kończąca się w połowie długości ciała. Żółto zabarwione kończyny zakończone są brązowymi łapami. Od strony brzusznej sierść jest biała. Na całym odcinku ogona umiejscowione są brązowe i bladożółte pręgi (pasy). Dość długi ogon jest gęsto owłosiony. Zakończeniem ogona jest pęczek czarnych włosów[20][21].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Prowadzi nocny tryb życia, w dzień spędza czas w rozmaitych jaskiniach, cienistych załomach skalnych. Jest roślinożercą, odżywia się głównie trawą oraz bylinami. Potrafi przez dłuższy okres obywać się bez wody. Wiedzie życie stadne[22]. Zimą wygrzewa się na słońcu[23].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Samice osiągają dojrzałość płciową ok. 18−24 miesiąca życia, zaś samce po ok. 20 miesiącach. Ciąża trwa ok. 30−34 dni. Samica rodzi jedno młode, które przebywa w torbie ok. 250 dni. W niekorzystnych warunkach jest w stanie opóźnić rozwój zarodka[24].

Zagrożenie[edytuj | edytuj kod]

Gatunek klasyfikowany jest przez IUCN jako bliski zagrożenia (NT; ang. near threatened ‘bliski zagrożenia’)[4].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Petrogale xanthopus J.E. Gray, 1855.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d J.E. Gray. Description of a new species of Petrogale. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 22, s. 249, 1854. (ang.). 
  2. ↑ C.G. Giebel: Mit auf Stein gezeichneten Abbildungen. W: H.G. Bronn: Klassen und Ordnungen des Thier-Reichs, wissenschaftlich dargestellt in Wort und Bild. T. 6. Cz. 5: Säugethiere: Mammalia. Leipzig: C.F. Winter, 1874–1900, s. ryc. xx. (niem.).
  3. ↑ a b A.S. Le Souef. Notes on some rock wallabies, genus Petrogale, with descriptions of two new species. „The Australian zoologist”. 3, s. 273, 1924. (ang.). 
  4. ↑ a b P. Copley, M. Ellis & J. van Weenen, Petrogale xanthopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-19] (ang.).
  5. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
  7. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 329, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Petrogale xanthopus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-19].
  9. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Petrogale xanthopus J. E. Gray, 1855. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  11. ↑ O. Thomas. A selection of lectotypes of the typical Australian marsupials in the British Museum Collection. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10 (55), s. 128, 1922. (ang.). 
  12. ↑ Subspecies Petrogale xanthopus xanthopus J.E. Gray, 1855. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  13. ↑ a b H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 338, 2017. (ang.). 
  14. ↑ Subspecies Petrogale xanthopus celeris Le Souef, 1924. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  15. ↑ a b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 711. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  16. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 527, 1904. (ang.). 
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, xanthopus [dostęp 2023-08-12].
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, celeris [dostęp 2023-08-12].
  19. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 65. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  20. ↑ Department of the Environment and Energy. Australian Government (autor korporatywny), Approved Conservation Advice for Petrogale xanthopus xanthopus (Yellow-footed Rock-wallaby (SA and NSW)) [pdf], 26 marca 2008, s. 1-4 [dostęp 2017-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-05].
  21. ↑ Threatened Species Scientific Committee (autor korporatywny), Conservation Advice Petrogale xanthopus celeris yellow-footed rock-wallaby (central-western Queensland) [pdf], Department of the Environment and Energy. Australian Government, 5 maja 2016 [dostęp 2017-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-29].
  22. ↑ Gaisler J., Zejda J., Ssaki świata, Warszawa: Muza SA, 1997.
  23. ↑ Kleiman D.G., Geist V., McDade M.C., Grzimek's Animal Life Encyclopedia, t. 13, Mammals. 2., Detroit, USA: Gale, 2004.
  24. ↑ Alderton D., Encyklopedia zwierząt świata, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Dragon, 2016.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 329, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Skalniak_żółtonogi&oldid=72196660”