Skandal kasetowy
Skandal kasetowy (też Kuczmagate[1]; ukr. Касетний скандал) – określenie afery politycznej dotyczącej zabójstwa dziennikarza Heorhija Gongadze. O zlecenie morderstwa oskarżono prezydenta Ukrainy Łeonida Kuczmę.
Śmierć Gongadze[edytuj | edytuj kod]
16 września 2000 roku zaginął Heorhij Gongadze, ukraiński dziennikarz pochodzenia gruzińskiego, redaktor naczelny gazety internetowej Ukraińska prawda. Dziennikarz stał się znany za sprawą artykułów na temat wpływowych ukraińskich oligarchów, powiązanych z Kuczmą[2]. Jego ciało z odciętą głową odnaleziono 2 listopada 2000 roku w lesie pod Taraszczą[3].
Opublikowanie nagrań[edytuj | edytuj kod]
28 listopada 2000 roku przewodniczący Socjalistycznej Partii Ukrainy Ołeksandr Moroz poinformował o istnieniu nagrań, wykonanych w gabinecie Kuczmy przez jego ochroniarza Mykołę Melnyczenkę[4]. Na niskiej jakości nagraniach było słychać, jak człowiek o głosie podobnym do Kuczmy zleca porwanie dziennikarza. Taśmy zawierają 300 godzin nagrań[1]. Po opublikowaniu nagrań podejrzewano, że za śmiercią dziennikarza mogli stanąć: prezydent Łeonid Kuczma, przewodniczący administracji prezydenta Wołodymyr Łytwyn i minister do spraw wewnętrznych Jurij Krawczenko[5]. Po ujawnieniu taśm Melnyczenko zbiegł do Stanów Zjednoczonych, gdzie skorzystał z azylu politycznego[6].
Po opublikowaniu nagrań na Ukrainie od 15 grudnia 2000 do marca 2001 roku odbywały się protesty społeczne zorganizowane przez komitety „Ukraina bez Kuczmy” i „O prawdę” oraz Socjalistyczną Partię Ukrainy i Batkiwszczynę Julii Tymoszenko[5][7][8]. Protest z 19 grudnia w Kijowie był największym protestem od sierpnia 1991 roku[8]. We wszystkich manifestacjach brało udział 24 partii politycznych i organizacji społecznych[4]. Podczas protestu 9 marca w Kijowie doszło do starć z milicją[6].
Następstwa[edytuj | edytuj kod]
Śmierć Gongadze zaktywizowała ukraińską inteligencję oraz uświadomiła części społeczeństwa problem patologii władzy[9]. Kuczma zaczął być izolowany na arenie międzynarodowej, a jego popularność na Ukrainie spadła z 60 do 20 procent[10].
4 marca 2005 roku były minister spraw wewnętrznych Jurij Krawczenko popełnił samobójstwo[11].
Podczas wieloletniego śledztwa nie udało się ustalić części faktów dotyczących morderstwa. Ustalono, że bezpośrednio odpowiedzialny za zbrodnie jest były funkcjonariusz Ukraińskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych gen. Ołeksij Pukacz, kierujący uprowadzeniem i zabójstwem Gongadze. W 2008 roku trzech oficerów milicji uznano za winnych zabójstwa dziennikarza i skazano na długoletnie więzienie. Pukacza ujęto w 2009 roku[12]. W 2013 roku został skazany na dożywocie. Podczas procesu generał zeznał, że morderstwo zlecił Kuczma[13].
Oficjalnie do dzisiaj nie wiadomo, kto był bezpośrednim zleceniodawcą, zaś pojawiające się hipotezy służą głównie do walk politycznych[8]. W 2019 roku prokurator generalny Ukrainy Jurij Łucenko oświadczył, że Łeonid Kuczma nie wydał bezpośredniego nakazu zamordowania dziennikarza[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Leusz 2009 ↓, s. 156.
- ↑ Miłoszewska 2008 ↓, s. 12.
- ↑ Źródła i przyczyny konfliktu zbrojnego na Ukrainie w ujęciu polemologicznym. Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, 2016. s. 18. [dostęp 2020-07-27].
- ↑ a b Касетний скандал. jnsm.com.ua. [dostęp 2020-07-27]. (ukr.).
- ↑ a b Liana Hurska-Kowalczyk, Proces „oligarchizacji” systemu partyjnego Ukrainy, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis”, 15, Uniwersytet Śląski, 2015, s. 64.
- ↑ a b Zbigniew Parafianowicz: Wojna na kwity na Ukrainie. wiadomosci.dziennik.pl, 2007-11-05. [dostęp 2020-07-27].
- ↑ Міліція і особи в штатському склали компанію акції „Три місяці без Правди”. pravda.com.ua, 2000-12-15. [dostęp 2020-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-05)]. (ukr.).
- ↑ a b c Leusz 2009 ↓, s. 157.
- ↑ Miłoszewska 2008 ↓, s. 13.
- ↑ Agnieszka Korniejenko: Do czego doprowadza artystę ukraińska awangarda?. ruj.uj.edu.pl, 2014. [dostęp 2020-07-27].
- ↑ Samobójstwo Krawczenki: Zamknął usta prawdzie. wyborcza.pl. [dostęp 2020-07-27].
- ↑ Tadeusz A. Olszański: Ukraina: Prokuratura stawia zarzuty Leonidowi Kuczmie. osw.waw.pl, 2011-03-30. [dostęp 2020-07-27].
- ↑ a b Łucenko: do śmierci Gongadzego doprowadziły działania Kuczmy. tvn24.pl, 2019-01-22. [dostęp 2020-07-27].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Monika Leusz. Transformacja demokratyczna współczesnej Ukrainy. „Wschodnioznawstwo”. 3, 2009.
- Dorota Miłoszewska: „Gazeta Wyborcza” a pomarańczowa rewolucja. 2008. [dostęp 2020-07-27].