Soja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Soja
Ilustracja
Soja warzywna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

soja

Nazwa systematyczna
Glycine Willd.
Botanische Beobachtungen 1798
Typ nomenklatoryczny

Glycine clandestina Wend.[3]

Synonimy
  • Leptocyamus Bentham
  • Leptolobium Bentham (1837)
  • Soja Moench[4].
  • Triendilix Rafinesque[3]
Morfologia (soja warzywna)

Soja (Glycine Willd.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje 28 gatunków[5]. Występują one dziko w Azji Wschodniej (od Japonii i Rosyjskiego Dalekiego Wschodu po Tajlandię, Wietnam i Filipiny), poza tym na Nowej Gwinei i w Australii[5]. Jako uprawiane i dziczejące rozprzestrzenione zostały w strefie międzyzwrotnikowej oraz w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej[4][5].

Największe zastosowanie w rolnictwie ma soja warzywna. Ten gatunek też jest uprawiany i przejściowo dziczeje (jako efemerofit) w Polsce[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Rośliny jednoroczne i byliny o pędach wijących się, wspinających, płożących lub wyprostowanych[4].
Liście
Złożone, z trzema listkami, rzadziej z większą ich liczbą (do 7) i drobnymi, zwykle szybko odpadającymi przylistkami[4].
Kwiaty
Motylkowe, wyrastają z kątów liści pojedynczo lub po kilka w gronach. Przysadki u nasady szypułek drobne, poza tym u nasady kielicha para podkwiatków. Kielich błoniasty, owłosiony i dwuwargowy – górna warga z dwóch zrośniętych działek, dolne trzy działki lancetowate lub szczecinowate. Płatki korony, także w liczbie 5, purpurowe lub białe, nieco dłuższe od kielicha, nagie. Górny płatek w formie zaokrąglonego żagielka. Boczne tworzą wąskie skrzydełka przyrastające do łódeczki, okrywającej 10 pręcików i słupek. Pręciki zrosłe są w rurkę i tylko jeden, najwyższy, jest wolny. Zalążnia jest górna, powstaje z jednego owocolistka i zawiera wiele zalążków rozwijających się w nasiona. Szyjka słupka jest nitkowata, naga lub nieco owłosiona, zakończona jest główkowatym znamieniem[4].
Owoce
Strąki cylindryczne, proste lub wygięte, przewężone między nasionami. Zawierają 1–5 nasion owalnych lub kulistawych[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pole soi warzywnej
Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Phaseoleae[7].

Pozycja systematyczna rodzaju według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), podrodzina Glycinoideae Horan., plemię Glycineae Horan, podplemię Glycininae Benth., rodzaj soja (Glycine L.)[8].

Wykaz gatunków[5]

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Ziarna soi
Roślina uprawna
Soja warzywna jest pospolitą rośliną uprawną. Główne rejony uprawy to: Ameryka Północna (środkowe dorzecze Missisipi), Azja (Nizina Mandżurska, Nizina Chińska, Dolina Jangcy). Ameryka Południowa (Nizina La Platy, północno-wschodnia Brazylia). Soja ma bardzo duże wymagania, potrzebuje dobrych, żyznych gleb i dużego nasłonecznienia.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
  3. a b Glycine, [w:] Index Nominum Genericorum [online] [dostęp 2009-02-04].
  4. a b c d e f Ren Sa & Michael G. Gilbert: Glycine. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].
  5. a b c d Glycine Willd.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].
  6. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  7. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
  8. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Glycine. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04]. (ang.).