Sopel (zestaw przeciwlotniczy)

Sopel
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	OBRSM Tarnów/OBRMZiT Stalowa Wola
Typ pojazdu	samobieżne działo przeciwlotnicze
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	3 osoby
	Historia
Prototypy	1993
	Dane techniczne
Silnik	o mocy 220 KM
Długość	7,61 m
Szerokość	3,15 m
Wysokość	3,02 m
Masa	16-16,5 t
	Osiągi
Prędkość	60 km/h (droga); 7 km/h (pływania)
Zasięg pojazdu	500 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	2 x armata automatyczna kalibru 23 mm; 2 x Strzała-2M
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sopel – polski prototypowy, samobieżny zestaw przeciwlotniczy artyleryjsko-rakietowy, opracowany w latach 90. XX wieku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W latach 70. rozpoczęto w Polsce produkcję licencyjną działa samobieżnego 2S1 Goździk. Równocześnie rozpoczęto produkcje transportera opancerzonego MT-LB (podwozia obu pojazdów były zbliżone konstrukcyjnie). Pomimo rozpoczęcia produkcji MTLB Ludowe Wojsko Polskie nie posiadało sprecyzowanych planów jego wykorzystania. Armia Radziecka używała tego pojazdu głównie w roli ciągnika artyleryjskiego do holowania armat przeciwpancernych MT-12, ale armaty te nie znajdowały się na uzbrojeniu LWP. W 1978 roku podjęto decyzję o zaprojektowaniu na podwoziu MTLB kilku typów pojazdów. Wśród nich znalazł się przeciwlotniczy zestaw artyleryjski Promet. Był uzbrojony w dwie armaty kalibru 23 mm. Badania prototypu wykazały, że celność prowadzonego przez ten pojazd ognia nie spełnia wymagań. W rezultacie rozpoczęto projektowanie zmodernizowanego pojazdu oznaczonego jako Promet-2. Miał on być uzbrojony w dwie armaty kalibru 30 mm i mieć zaprojektowany przez RADWAR radiolokacyjny system wykrywania i śledzenia celu. Obliczenia wykazały jednak ze podwozie MTLB ma zbyt małą nośność i w rezultacie w 1980 roku prace nad Prometem-2 przerwano.

Na początku lat 80. opracowano w Stalowej Woli prototyp samobieżnego wozu dowodzenia artylerii o kryptonimie Opal. Jego podwozie SPG-2 wykorzystywało podzespoły MTLB, ale było wydłużone i miało większą nośność. W 1986 roku rozpoczęto prace nad zestawem przeciwlotniczym Polon. Według założeń miał on być uzbrojony w dwie armaty kalibru 30 mm i przeciwlotnicze pociski kierowane (najprawdopodobniej zmodernizowane 9M33). Okazało się jednak że opracowanie tak nowoczesnego wozu w PRL nie jest możliwe i program Polon przerwano.

Kolejną próbę podjęto na początku lat 90. Na spotkaniu konstruktorów OBRSM Tarnów i OBRMZiT Stalowa Wola postanowiono wówczas opracować prosty zestaw przeciwlotniczy, który można by zaproponować Wojsku Polskiemu jako następcę eksploatowanych zestawów Hibneryt (działka ZU-23-2 ustawione na skrzyniach samochodów ciężarowych Star 266). Początkowo planowano opracowanie pojazdu będącego połączeniem podwozia Opal z wieżą okrętową Wróbel, ale wkrótce postanowiono opracować nową wieżę. Została ona opracowana w OBRSM przez zespół kierowany przez inż. Kazimierza Broniewicza. Prototyp wieży został wykonany przez zakłady w Ostrowcu Świętokrzyskim.

W wieży umieszczone były dwie armaty automatyczne kalibru 23 mm. Dodatkowo wóz był uzbrojony w dwie wyrzutnie rakiet Strzała-2M. Pojazd był wyposażony w prosty celownik tachometryczny przejęty z działka przeciwlotniczego Jod.

Po testach prace nad zestawem Sopel zostały zakończone. Jego rozwinięciem stał się zestaw rakietowo-artyleryjski Stalagmit/Sopel, na tym samym podwoziu SPG-2, skonstruowany w 1999 roku, ze środków własnych OBRSM Tarnów i OBRMZit Stalowa Wola^[1].

Prototyp Stalagmita został wyposażony w zmodyfikowaną wieżę mieszczącą dwie armaty kalibru 23 mm. Po bokach wieży zamocowano po dwie wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych Grom^[1]. Wóz wyposażono w system kierowania ogniem z celownikiem tachometrycznym i głowicą celowniczo-obserwacyjną izraelskiej firmy Elbit z kamerą termowizyjną, kamerą telewizyjną, dalmierzem laserowym i urządzeniem rozpoznawczym IFF^[1]. Zapewniała ona optyczne wykrycie celu z odległości 7000 m i śledzenie z odległości 5000 m. Rakiety umożliwiały zwalczanie celów w odległości do 5500 m i wysokości do 3000 m, a działka odpowiednio do 2500 m i 2000 m^[1]. W toku dalszego rozwoju możliwe było zastosowanie innej konfiguracji pojazdu, w tym zastąpienia działek kalibru 23 mm przez pojedynczą armatę 35 mm^[1]. Podobnie jak Sopel, Stalagmit pozostał prototypem.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Andrzej Kiński. Dzień przeciwlotnika. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 10/99, s. 8-9, 1999. ISSN 1230-1655.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Szulc, Tomasz. Przeciwlotniczy Sopel. „Nowa Technika Wojskowa”. 1994. nr 2-3. s. str. 12-15. ISSN 1230-1655.
Grzegorz Hołdanowicz. Stalagmit/Sopel z Tarnowa. „Raport-wto”. 1999. nr 9. s. str. 36-38. ISSN 1479-270X.

[plot-1] Andrzej Kiński. Dzień przeciwlotnika. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 10/99, s. 8-9, 1999. ISSN 1230-1655.

[1]