Soplówka jodłowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Soplówka jodłowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

soplówkowate

Rodzaj

Hericium

Gatunek

soplówka jodłowa

Nazwa systematyczna
Hericium flagellum (Scop.) Pers.
Comm. fung. clav. (Lipsiae): 25 (1797)
Multimedia w Wikimedia Commons
Dwa owocniki soplówki jodłowej na powalonym i martwym pniu jodły (żywa gałązka jest od innej rosnącej obok jodły)
Dojrzały owocnik soplówki jodłowej
Fragment owocnika

Soplówka jodłowa (Hericium flagellum (Scop.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hericium, Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli, nadając mu nazwę Manina flagellum. Obecną nazwę nadał mu Christiaan Hendrik Persoon w 1797 r.[1] Ma 11 synonimów. Niektóre z nich:

  • Hericium alpestre Pers. 1825
  • Clavicorona reisneri (Velen.) Corner 1958
  • Dryodon alpestris (Pers.) Pilát 1931
  • Hericium abietis f. alpestre (Pers.) D. Hall & D.E. Stuntz 1971
  • Hericium alpestre f. caucasicum (Singer) Nikol. 1950
  • Hericium caucasicum Singer 1929[2].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[3]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owocnik

Ma nieregularnie kulisty lub bryłowaty kształt i osiąga długość do kilkudziesięciu cm. Początkowo jest biały, później kremowy, w końcu ochrowy. Do podłoża przyrasta trzonem, z którego wyrastają liczne i wielokrotnie rozgałęziające się gałązki, zakończone pęczkiem cienkich, długich i zwisających igiełek[4].

Miąższ

Elastyczny i miękki, o nieprzyjemnym zapachu, ale w smaku łagodny[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki ze sprzążkami, bezbarwne, u niektórych okazów amyloidalne. Występują w nich żółtawe, oleiste gleocystydy. Podstawki zgrubiałe, 4-zarodnikowe, o rozmiarach 20-25 × 4-6 µm[5]. Zarodniki o kształcie od szerokoelipsoidalnego do mniej więcej kolistego, grubościenne, przejrzyste, o powierzchni gładkiej lub drobno punktowanej, niektóre z kroplami. Rozmiar 6–7 × 4,5–5,5 µm[4]. Są amyloidalne[6].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Podano stanowiska soplówki jodłowej w niektórych krajach Europy, we wschodniej części Kanady, w Korei i Japonii[7]. W Polsce występuje głównie na południu. Do 2020 r. podano ponad 190 jej stanowisk[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – zagrożony wyginięciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Anglii, Finlandii[3]. W latach 1983–2014 podlaegała ochronie ścisłej[8], od 2014 r. objęta jest ochroną częściową grzybów[10].

Występuje w lasach iglastych i mieszanych na jodle pospolitej. Owocniki pojawiają się od sierpnia do października[3]. W Europie zasięg jej występowania pokrywa się mniej więcej z zasięgiem występowania jodły pospolitej[6]. Stwierdzono występowanie w Polsce, Belgii, Francji, Holandii, Rumunii, Bułgarii, Włoszech i Ukrainie[5].

Spotkać ją można głównie w lasach górskich, na wilgotnych miejscach. Owocniki wyrastają na martwych, przewróconych lub stojących pniach drzew[11] i tylko na grubszym drewnie o pewnej minimalnej średnicy[12].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Saprotrof[3]. Młode owocniki są jadalne, ale jest grzybem rzadkim, wymierającym i prawnie chronionym, więc obowiązuje zakaz zbierania[13]. Ponadto nie jest smaczny[12].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

  • Bardzo podobna jest soplówka bukowa (Hericium coralloides), która rośnie głównie na buku, rzadziej na brzozie brodawkowatej i topoli osice[3]. Zasadnicza różnica w budowie polega na tym, że u soplówki jodłowej brak jest igiełek na gałązkach, są one skupione w pęczki na końcu gałązki. Są zwisające, dłuższe niż u soplówki bukowej, i mają ostre końce[4]. Ponadto zarodniki soplówki jodłowej są większe od zarodników soplówki bukowej[6],
  • Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus) ma owocnik też porośnięty zwisającymi igiełkami, ale nie rozgałęzionymi[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-03] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d Soplówka jodłowa [online], Atlas grzybów Polski [dostęp 2013-10-15].
  5. ↑ a b Hericium alpestre [online], Mycobank [dostęp 2015-01-12].
  6. ↑ a b c Występowanie przedstawicieli rodzaju Hericium we Włoszech [online] [dostęp 2013-10-18].
  7. ↑ Występowanie soplówki jodłowej na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2013-10-15] (ang.).
  8. ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  10. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
  11. ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  12. ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
  13. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Soplówka_jodłowa&oldid=71567435”