Spadochroniarstwo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 77.237.15.166 (dyskusja) o 01:29, 16 lut 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Spadochroniarz
Spadochroniarz - widok z samolotu
Spadochroniarz z flagą Polski na pokazach lotniczych AirShow 2007
Lądujący spadochroniarz

Spadochroniarstwo – sport polegający na wykonywaniu skoków spadochronowych, w których - zależnie od dyscypliny - ocenie podlega element składowy skoku, np. wykonywanie akrobacji w swobodnym spadaniu, wykonanie akrobacji na otwartej czaszy lub precyzja lądowania.

Spadochroniarstwo jest sportem młodym. W miarę zdobywania przez skoczków coraz większych umiejętności i doświadczenia doskonalono zasady rywalizacji sportowej w spadochroniarstwie, zwiększano stopień trudności w uprawianych dotąd dyscyplinach lub wprowadzano nowe. Duży wpływ na zmiany regulaminów zawodów spadochronowych miało także doskonalenie konstrukcji spadochronu sportowego.

Dyscypliny sportu spadochronowego

Dwie pierwsze tworzą konkurencje klasyczne, obecnie bardzo rzadko uprawiane.

Odmianą sportu spadochronowego, w którym również są rozgrywane zawody jest B.A.S.E. - sport polegający na skakaniu ze spadochronem z obiektów stałych (budynki, klify, anteny, itp.):

  • ProBase Track Race,
  • World Wingsuit League.

Dodatkowo zawodnicy startują w zawodach, w których konkurencje spadochronowe są składowymi wielobojów, np. wielobój spadochronowy. W wieloboju spadochronowym rozgrywane są konkurencje:

  • celność lądowania w dzień
  • celność lądowania w nocy
  • pływanie stylem dowolnym na dystansie 100 m
  • bieg przełajowy na dystansie 3 km
  • strzelanie z kbks (karabinek sportowy) na odległość 50 m.

Sytuacje awaryjne w spadochroniarstwie

Każdy skoczek spadochronowy niezależnie od metody wyszkolenia (static–line czy AFF) przyswaja procedury bezpieczeństwa związane z możliwym wystąpieniem sytuacji awaryjnej. Metodologia nauczania o sytuacjach awaryjnych zależna jest od poszczególnych ośrodków, choć źródłem wiedzy o takich sytuacjach są serwisy edukacyjne działające w oparciu o wkład społeczności spadochronowej.

Podążając za najczęściej przyjmowaną metodologią opracowaną przez największą organizację spadochronową na świecie USPA (United States Parachute Association)[1] sytuacje można podzielić na trzy kategorie:

  • sytuacje na dużej prędkości (przed otwarciem spadochronu)
  • sytuacje na małej prędkości (po otwarciu spadochronu)
  • dwie czasze otwarte.

Sytuacje na dużej prędkości

  • Zgubiony uchwyt
  • Twardy uchwyt
  • Przyssanie pilocika
  • Holowanie pilocika
  • Podkowa
  • Zamknięta paczka
  • Zawiązanie czaszy
  • Przedłużające się otwarcie.

Sytuacje na małej prędkości

  • Slider w połowie linek
  • Węzły samozaciskowe
  • Linki nad czaszą
  • Uszkodzona czasza
  • Zwolnienie sterówki
  • Zerwanie sterówki
  • Skręcenie linek.

Dwie czasze otwarte

  • Jeden za drugim (tzw. „Etażerka”)
  • Jeden obok drugiego (tzw. „Banan”)
  • Wariat.

Do każdej sytuacji awaryjnej ustalona jest procedura bezpieczeństwa, która w zdecydowanej większości przypadków jest taka sama (wypięcie spadochronu głównego i otwarcie zapasowego). Skoczkowie, którzy biorą udział w kursie AFF muszą zdać egzamin zawierający elementy procedur bezpieczeństwa (tzw. KWT – Kontrola Wiadomości Teoretycznych) przed wykonaniem pierwszego skoku w kursie AFF. Większość stref spadochronowych w Polsce na początku sezonu organizuje tzw. „Dzień Bezpieczeństwa”, podczas którego omawiane są te procedury również dla skoczków samodzielnych, którzy po przerwie zimowej chcą odświeżyć wiedzę.

Źródło[2]

Spadochroniarstwo w Polsce

Historia

  • 1893 – 25 sierpnia Janina Mey wykonała jako pierwsza Polka skok ze spadochronem[3].
  • 1929 - uruchomienie w Legionowie warsztatu spadochronów typu Irvin[4].
  • 1936 - LOPP hasłem „Młodzież na spadochrony” inicjuje uprawianie sportu spadochronowego[5].
  • 1937 - 5 września w Wieliszewie miał miejsce pierwszy w Polsce grupowy skok ze spadochronami typu Irvin. W pokazie wzięło udział 60 skoczków[6].
  • 1945 - 23 marca Tadeusz Litwiński wykonał pierwszy po wojnie skok ze spadochronem w Polsce. Był to już jego 23 skok[7].
  • 1946 - 3 marca z okazji 600-lecia Bydgoszczy, podczas pokazu zademonstrowano desant 157 skoczków z samolotów Douglas C-47 Skytrain[7].
  • 1946 - por. Tadeusz Litwiński wykonał w Polsce pierwszy setny skok ze spadochronem[8].
  • 1947 - 10 maja 12 skoczków wojskowych wykonało pierwszy skok grupowy z wysokości 4000 m z 40 sekundowym opóźnieniem[7].
  • 1948 – Liga Lotnicza organizuje pierwszy po wojnie instruktorski kurs spadochronowy[9].
  • 1951 – otwarcie Centrum Wyszkolenia Spadochronowego w Nowym Targu.
  • 1952 – w Warszawie przeprowadzono I Krajowe Zawody Spadochronowe[9].
  • 1954 – 10 października rozegrano po raz pierwszy Spadochronowe Mistrzostwa Polski (Józef Wójcik zajął 1 miejsce). W tym samym roku na listę rekordów świata wpisał się pierwszy Polak Jerzy Kubaczewski[9]
  • 1955 – Polacy po raz pierwszy startowali w międzynarodowych zawodach spadochronowych w Bułgarii.
  • Nowy okres rozwoju sportu spadochronowego rozpoczął się w 1956 roku, w wyniku reaktywowania działalności Aeroklubu.
  • 1956 - Międzynarodowe sukcesy polskiego spadochroniarstwa rozpoczęły się, gdy na zawodach w Moskwie zespół męski: Paweł Lipowczan, Roman Lewandowski i Józef Wójcik, zajął III miejsce w skokach grupowych[10].
  • 1957 - kpt. Tadeusz Dulla ustanowił rekord opóźnienia w skoku ze spadochronem: 195 sekund przy skoku z wysokości 12950 m[11].
  • 1958 – w Bratysławie Anna Franke wywalczyła tytuł wicemistrzyni świata, a polski zespół kobiecy (Anna Franke, Antonina Chmielarczyk, Maria Wojtkowska)[12] zajął 2 miejsce w klasyfikacji ogólnej[13].
  • 1959 – kpt. Zdzisław Szewdziuk wykonał pierwszy w Polsce tysięczny skok ze spadochronem[8]
  • 1962 – VI Spadochronowe Mistrzostwa Świata w Orange (USA). Polska reprezentacja kobieca w składzie: Anna Franke, Antonina Chmielarczyk, Janina Krajewska i Marianna Puchar w konkurencji drużynowej zajęły III miejsce, zdobywając brązowy medal. W konkurencji skoku grupowego zajęły II miejsce, zdobywając srebrny medal i tytuł Wicemistrzyń Świata[14][15].
  • 1964 – 24 września Antonina Chmielarczyk jako pierwsza w Polsce kobieta wykonała 1000 skoków ze spadochronem[16].
  • 1968 – Edward Ligocki zdobył w Grazu (Austria) tytuł II wicemistrza świata w celności lądowania[10].
  • 1972 – Spadochronowe Mistrzostwa Świata w USA. Reprezentant Polski Edward Ligocki zdobył tytuł II wicemistrza świata w celności lądowania[15].
  • 1974 – w Szolnok (Węgry) Stanisław Sidor zdobył tytuł mistrza świata w skokach na celność lądowania[10], a drużyna żeńska srebrny medal w skokach grupowych na celność lądowania.
  • 1976 – w Rzymie drużyna męska zdobyła srebrny medal w skokach grupowych na celność lądowania.
  • 1992 – w Trieben (Austria) drużyna męska w składzie: Andrzej Lamch, Wojciech Białobrocki, Marian Bobowski, Marcin Bielecki, Marek Tarczykowski, zdobyła 2 miejsce w klasyfikacji drużynowej.
  • 1993 – Spadochronowe Mistrzostwa Europy. W miejscowości Timișoara (Rumunia), zawodnik Andrzej Lamch zajął II miejsce w klasyfikacji ogólnej oraz II miejsce w konkurencji akrobacji spadochronowej. Monika Sadowy zdobyła brązowy medal w klasyfikacji ogólnej juniorek oraz w srebrny w konkurencji akrobacji spadochronowej juniorek.
  • 1995 – Spadochronowe Mistrzostwa Europy. W miejscowości Efez (Turcja), drużyna męska zdobyła III miejsce w klasyfikacji drużynowej oraz III miejsce w konkurencji grupowej celności lądowania. Monika Filipowska zdobyła brązowy medal w klasyfikacji ogólnej juniorek oraz w srebrny w konkurencji akrobacji spadochronowej juniorek.
  • 1996 – na Mistrzostwach Świata w m. Bekescsabie (Węgry) Monika Filipowska (późniejsze nazwisko Sadowy-Naumienia) zdobyła brązowy medal w celności lądowania seniorek , złoty w celności juniorek oraz srebrny w klasyfikacji ogólnej juniorek.
  • 1997 – na I Światowych Igrzyskach Lotniczych w Efez (Turcja) Monika Filipowska (Sadowy-Naumienia) zdobyła złoty medal w konkurencji celności lądowania juniorek, srebrny w klasyfikacji ogólnej juniorek, a Tomasz Stryjak medal brązowy w konkurencji celności lądowania.
  • 1997 – na World Games w Lahti (Finlandia) Monika Filipowska (Sadowy-Naumienia) zdobyła medal brązowy.
  • 1999 – na Pucharze Mistrzów w Thalgau Austria Andrzej Lamch zdobył tytuł absolutnego Mistrza Mistrzów, był też trzeci w celności lądowania, a Monika Filipowska (Sadowy-Naumienia) wywalczyła brąz w celności lądowania kobiet.
  • 2000 – na XXV Spadochronowych Mistrzostwach Świata w regionie Ise-Szima (Japonia) Monika Filipowska (Sadowy-Naumienia) zdobyła tytuł mistrzyni świata w celności lądowania.
  • 2002 – rozegrano pierwszy w Polsce o tej randze, a II Puchar Świata w skokach na celność lądowania. Zawody odbyły się w Osieku nad Notecią. Udział w nim wzięło 142 zawodników z 17 państw. Polacy zdobyli II miejsce i srebrny medal w skokach grupowych na celność lądowania.
  • 2003 – 30 września Rekord Polski 30 WAY – Piotrków Trybunalski. Polacy utworzyli 30-osobową formację w dyscyplinie BIG-WAY (tworzenie wielkich formacji powietrznych)[17].
  • 2005 - Mistrzostwa Europy - Prościejów - drużyna kobiet zdobyła brązowy medal w dwuboju.
  • 2011 - Mistrzostwa Europy - Kikinda- polski zespół kobiecy w składzie Ewa Wesołowska, Irena Paczek-Krawczak, Bogna Bielecka, Agnieszka Wiesner, Monika Sadowy-Naumienia zdobyły brązowy medal w drużynowej celności lądowania oraz srebrny w drużynowym dwuboju kobiet[18].
  • 2012 – 26-28 września ustanowiono Rekord Polski RW-70 – Klatovy (Czechy). Polacy utworzyli 70-osobową formację w dyscyplinie BIG-WAY[19].
  • 2013 - Mistrzostwa Europy - Czeboksary: kpt. Monika Sadowy-Naumienia zdobyła brązowy medal w celności lądowania. Polski zespół kobiecy w składzie Ewa Wesołowska, Irena Paczek-Krawczak, Bogna Bielecka, kpr. pchor. Agnieszka Wiesner, kpt. Monika Sadowy-Naumienia zdobyły brązowy medal w drużynowej celności lądowania[20].
  • 2013 - Mistrzostwa Europy - Banja Luka - w Artistic Events - w Konkurencji Vertical Formation Skydiving (VFS) Polacy zajęli 3 miejsce, skład drużyny: Dariusz Filipowski, Artur Karwowski, Sebastian Matejek, Piotr Bereda, Agnieszka Roman[21].
  • 2014 - Spadochronowy Puchar Świata - Monika Sadowy-Naumienia w klasyfikacji ogólnej zdobyła brązowy medal w celności lądowania[22].
  • 2014 - Międzynarodowe Zawody Spadochronowe - Dubaj - Polska reprezentacja w dyscyplinie VFS (Vertical Formation Skydiving) zdobyła srebro. Polski zespół składał się z pięciu osób: Marek Nowakowski, Marcin Seń, Maciej Michalak, Mariusz Wnuk oraz Agnieszka Roman jako kamerzystka[22][a].
  • 2014 - I Tunelowe Mistrzostwa Świata w VFS - USA - Drużyna Fly Definition (Dariusz Filipowski, Artur Karwowski, Sebastian Matejek, Piotr Bereda, Agnieszka Roman) zdobyła srebrny medal[23].
  • 2015 - Rekord Polski Kobiet 34 WAY - Klatovy - Polskie spadochroniarki ustanowiły nowy Rekord Polski Kobiet w dyscyplinie BIG-WAY i stworzyły formację 34-osobową[24].
  • 2015 - wertykalny Rekord Polski Kobiet (Head Down) - Klatovy - Polskie spadochroniarki (Olimpia Patej, Beata Masłowska, Izabela Pilarczyk, Agnieszka Roman) ustanowiły pierwszy Rekord Polski Kobiet Head Down w historii[24].
  • 2015 - Rekord Polski 100 WAY - Klatovy - Polacy utworzyli 100-osobową formację w dyscyplinie BIG-WAY (tworzenie wielkich formacji powietrznych). Polska dołączyła jako ósme państwo na świecie do „Klubu 100-WAY”[25][26][27].
  • 2015 - 8. Mistrzostwa Europy FAI w Konkurencjach Klasycznych - Erden (Bułgaria). Polska drużyna kobieca w składzie: Bogna Bielecka, Monika Sadowy, Irena Paczek-Krawczak, Ewa Wesołowska i Agnieszka Wiesner zdobyły srebrny medal w grupowej celności lądowania oraz medal brązowy w klasyfikacji drużynowej. Monika Sadowy- Naumienia zdobyła srebrny medal w klasyfikacji indywidualnych skoków na celność lądowania[28].
  • 2015 – I Mistrzostwa Świata w Indoor Skydivingu - Praga (Czechy). We Freestyle’u Solo Juniorów – Maja Kuczyńska zdobyła złoty medal, a Andrzej Sołtyk srebrny. W kategorii 4-WAY-VFS, oficjalna Reprezentacja Polski w czwórkach wertykalnych zespół Fly Definition: Dariusz Filipowski, Damian Piotr Bereda, Rafał Popławski oraz Sebastian Matejek zdobyła brązowy medal[29][30].
  • 2015 – Spadochronowe Mistrzostwa Europy Way4 VFS międzynarodowych zawodów w lataniu w tunelu aerodynamicznym - Teuge (Holandia). Klasyfikacja ogólna kobiet - 3 miejsce, brązowy medal, tytuł drugiego wicemistrza Europy[31].
  • 2015 – Puchar Świata w celności lądowania - Lesce (Słowenia). Indywidualnie: 3 miejsce, brązowy medal Monika Sadowy-Naumienia[31].
  • 2015 – Puchar Świata w celności lądowania - Peiting (Niemcy). Indywidualnie: 1 miejsce, złoty medal Monika Sadowy-Naumienia[31].
  • 2015 – Puchar Świata – Belluno (Włochy). Drużynowo: 1 miejsce, złoty medal – Monika Sadowy-Naumienia, Agnieszka Wiesner, Ewa Wesołowska, Irena Paczek-Krawczak, Bogna Bielecka[31].
  • 2016 – Międzynarodowe Zawody w lataniu, w tunelu aerodynamicznym 3. Wind Games 2016 – Castelló d'Empúries Hiszpania. W konkurencji Freestyle Music Maja Kuczyńska zdobyła srebrny medal[32].
  • 2017 – 3–4 lutego Międzynarodowe Zawody w lataniu, w tunelu aerodynamicznym 4. Wind Games 2017 – Empuriabrava Hiszpania. W konkurencji Solo Freestyle Maja Kuczyńska oraz reprezentacja Polski w czwórkach wertykalnych FlySpot Definition w składzie: Dariusz Dafi Filipowski, Sebastian Matejek, Damian Piotr Bereda i Rafal Popławski zdobyła brązowy medal[33].
  • 2017 – 13 września ustanowiono spadochronowy Sekwencyjny Rekord Polski 30 way, z wysokości 3950 m, na strefie spadochronowej Sky Force Piotrków Trybunalski. Dwa punkty zostały zrobione w trzecim skoku[34].

Prawo

  • W 2013 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 roku załącznik nr 4 rozdział 6 punkt 4.4.1.[35] uczeń-skoczek może wykonywać skoki bez urządzenia zabezpieczającego AAD dla spadochronu zapasowego, jeżeli:
    • skoki są wykonywane z natychmiastowym otwarciem pokrowca spadochronu głównego – na linę desantową lub
    • skoczek jest wyposażony w urządzenie zabezpieczające otwarcie pokrowca spadochronu głównego.”
  • Wymagania do skoków w Polsce[36]:

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Były tylko dwie startujące drużyny w tej dyscyplinie.
  2. ↑ Załącznik nr 7, rozdział 2 punkt 8 (Dz.U. z 2013 r. poz. 440)

Przypisy

  1. ↑ Sytuacje awaryjne. [w:] USPA [on-line]. uspa.org. [dostęp 2017-01-12]. (ang.).
  2. ↑ Dratwa 2016 ↓.
  3. ↑ Konieczny 1961 ↓, s. 272.
  4. ↑ Brodecki 2009 ↓, s. 9.
  5. ↑ Czasza i karabin (cz. 2). Rola LOPP. lotniczapolska.pl. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
  6. ↑ Czasza i karabin (cz. 3). Szkolenie spadochronowe w wojsku. lotniczapolska.pl. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
  7. ↑ a b c Brodecki 2009 ↓, s. 10.
  8. ↑ a b Brodecki 2009 ↓, s. 12.
  9. ↑ a b c O dyscyplinie. spadochrony.aeroklub-polski.pl. [dostęp 2015-02-02]. (pol.).
  10. ↑ a b c Archiwum AGL 1979 ↓, s. 3.
  11. ↑ Brodecki 2009 ↓, s. 12-14.
  12. ↑ Hypkie (red.) i Kucharski (red.) 2003 ↓, s. 319.
  13. ↑ Archiwum AGL 1985 ↓, s. 6.
  14. ↑ Wójcikiewicz 1972 ↓, s. 1.
  15. ↑ a b Lidia Kosk: Medale 1955–2015. sportspadochronowy.pl, 1962. [dostęp 2016-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-18)]. (pol.).
  16. ↑ Marek Kochanowski: Kronika 1929–1999 Historia Aeroklubu Gdańskiego, 1965–1974. 2015. [dostęp 2016-11-24]. (pol.).
  17. ↑ Aeroklub Polski: Spadochronowy rekord RW. old.szybowce.com. [dostęp 2016-12-02]. (pol.).
  18. ↑ Dwa brązowe medale dla spadochronowej reprezentacji Polski na Mistrzostwach Europy. [dostęp 2015-01-03]. (pol.).
  19. ↑ S K: RW-70: Rekord Polski pobity. lotniczapolska.pl, 2012-09-27. [dostęp 2016-11-22].
  20. ↑ Dwa medale dla polskich spadochroniarek. [dostęp 2015-01-03]. (pol.).
  21. ↑ Głową w dół po medal. lotniczapolska.pl. [dostęp 2015-01-01]. (pol.).
  22. ↑ a b Spadochronowe osiągnięcia roku 2014. lotniczapolska.pl. [dostęp 2015-01-24]. (pol.).
  23. ↑ Srebrny medal Fly Definition w USA. lotniczapolska.pl. [dostęp 2015-01-02]. (pol.).
  24. ↑ a b Grupa Wirtualna Polska: Spadochroniarki ustanowiły dwa Rekordy Polski Kobiet!. [dostęp 2015-08-19]. (pol.).
  25. ↑ Polacy skoczyli po rekord i dołączyli do elity. [dostęp 2015-08-19]. (pol.).
  26. ↑ Biało-czerwona flaga na czeskim niebie! Rekord 100 skoczków. [dostęp 2015-08-19]. (pol.).
  27. ↑ Wielka biało-czerwona flaga na niebie. Polscy spadochroniarze pobili rekord. [dostęp 2015-08-19]. (pol.).
  28. ↑ Srebrny medal Mistrzostw Europy. lotniczapolska.pl. [dostęp 2015-08-28]. (pol.).
  29. ↑ Triumf polskiej reprezentacji podczas I Tunelowych Mistrzostw Świata 2015 w Pradze!. [dostęp 2015-10-30]. (pol.).
  30. ↑ Medale Polaków w I mistrzostwach świata w Indoor Skydivingu. [dostęp 2015-10-30]. (pol.).
  31. ↑ a b c d Podsumowanie sezonu 2015! .... dlapilota.pldata. (pol.).
  32. ↑ Zawodniczka Aeroklubu Polskiego Maja Kuczyńska zdobyła srebro w międzynarodowych zawodach Wind Games 2016!. aeroklub-polski.pl. [dostęp 2016-02-01]. (pol.).
  33. ↑ Medale Polaków na Wind Games 2017. [w:] Aeroklub Polski [on-line]. lotniczapolska.pl, 2017-02-06. [dostęp 2017-02-10]. (pol.).
  34. ↑ Ustanowiono nowy spadochronowy Sekwencyjny Rekord Polski. [w:] Sky Force Polskie Centrum Spadochronowe [on-line]. dlapilota.pl, data 2017-09-15. (pol.).
  35. ↑ Dz.U. z 2013 r. poz. 440
  36. ↑ Ogłoszenie nr 6 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie programów szkoleń do uzyskania świadectw kwalifikacji członków personelu lotniczego oraz wpisywanych do nich uprawnień prowadzonych przez podmioty szkolące Dział 2 - Zasady ogólne. [dostęp 2016-08-01]. (pol.).

Bibliografia

  • Jerzy R. Konieczny: Zaranie lotnictwa polskiego. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 1-292. (pol.).
  • Bogusław Brodecki: Związek Polskich Spadochroniarzy 20 lat 1989-2009. Zespół redakcyjny: Józef Bębenek, Marian Brytan, Leszek Chyła, Wiesław Iwański, Zdzisław Kica, Józef Kostecki, Stanisław Kulczyński, Czesław Marcinkowski, Ryszard Olszowy. Warszawa: Bellona S.A., 2009. ISBN 978-83-11-11613-9.
  • Tomasz Hypkie (red.), Henryk Kucharski (red.): 85 lat Lotnictwa Polskiego. Praca zbiorowa. Wyd. I. Warszawa: Aeroklub Polski & Agencja Lotnicza Altair, 2003. ISBN 83-86217-49-9.
  • Archiwum AGL. 30 lat Aeroklubu Gliwickiego 1955–1985. „Materiał promocyjny”. zam.138/85 n .300 k-24, 1985. Gliwice]: ekomog. 
  • Archiwum AGL. V Międzynarodowe Klubowe Zawody Spadochronowe, Gliwice 20-27 maja 1979. „Program zawodów”. chmo g-ce zam. 75/79 n.500 G-23, 1979. Gliwice: Towarzystwo Przyjaciół Gliwic, Aeroklub Gliwice. 
  • Franciszek Wójcikiewicz: Kronika Sekcji Spadochronowej Aeroklubu Gliwickiego. aeroklub.gliwice.pl, 1972.
  • Sebastian Dratwa: Sytuacje awaryjne. [w:] Sky Camp [on-line]. sytuacjeawaryjne.pl, 2016. [dostęp 2017-01-12]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Spadochroniarstwo&oldid=52495448”