Spiroergometria
Spiroergometria (test wysiłkowy sercowo-płucny, ang. ergospirometry, cardiopulmonary exercise test, CPET, CPX) – badanie medyczne służące do diagnostyki odpowiedzi na wysiłek fizyczny układów krążenia i oddechowego oraz metabolizmu układu mięśniowego. Metoda ta stosowana jest w diagnostyce medycznej sportowców wyczynowych, a ostatnio również sportowców amatorów i osób dbających o swoją kondycję fizyczną.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Test jest wykorzystywany w kardiologii, pulmonologii, medycynie sportowej i rehabilitacji. Przeprowadzane w celu diagnostyki różnicowej przyczyn duszności wysiłkowej oraz oceny wydolności oddechowej, tolerancji wysiłku fizycznego i rokowania w przebiegu choroby serca lub płuc (m.in. przed przeszczepem serca lub przed wszczepieniem układu resynchronizującego CRT). Jest też wykorzystywany w ocenie wydolności fizycznej przed rozpoczęciem treningu fizycznego i do oceny postępów w ramach jego realizacji.
Wykonanie[edytuj | edytuj kod]
Wysiłek fizyczny wykonywany jest przez osobę badaną na bieżni lub cykloergometrze. Obciążenie wysiłkiem jest kontrolowane przez komputer, zgodnie z protokołem badania (według m.in. Bruce’a, Naughtona lub Balke’a). Badanie jest oparte na elektrokardiograficznej próbie wysiłkowej z monitorowaniem ciśnienia tętniczego krwi, czynności serca, zmian odcinka ST, wystąpienia zaburzeń rytmu i przewodzenia. Wydychane przez badanego powietrze jest poddawane ocenie spirometrycznej celem wykrycia ewentualnej obturacji (pomiar wskaźnika Tiffeneau oraz FEV1) oraz określenia pojemności życiowej płuc (VC). Równocześnie analizowane są stężenia tlenu i dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu. Daje to możliwość dokonania analizy przemian metabolicznych zachodzących w organizmie w trakcie wysiłku. Ryzyko wystąpienia zgonu podczas badania jest niskie i wynosi 2 do 5 na 100000 testów.
Oceniane parametry[edytuj | edytuj kod]
| Parametr | Jednostka | Opis |
|---|---|---|
| szczytowe pochłanianie tlenu (VO2max) | [l/min] lub [ml/kg/min] | objętość tlenu dostarczonego do organizmu w ciągu minuty (opcjonalnie w przeliczeniu na kilogram masy ciała); jeden z najpopularniejszych wskaźników wydolności fizycznej, zwłaszcza wydolności tlenowej (intensywność treningu jest wyrażana jako procent VO2max) |
| wydalanie dwutlenku węgla (VCO2) | [l/min] lub [ml/kg/min] | objętość wydalonego z organizmu dwutlenku węgla w ciągu minuty |
| wentylacja minutowa (VE) | [l/min] | objętość powietrza, które przepływa przez płuca w ciągu jednej minuty |
| równoważnik wentylacyjny dla tlenu (VE/VO2) | – | objętość wdychanego powietrza potrzebnego do pochłonięcia jednego litra tlenu |
| równoważnik wentylacyjny dla dwutlenku węgla (VE/VCO2) | – | objętość wydychanego powietrza potrzebnego do wydalenia jednego litra dwutlenku węgla |
| puls tlenowy (VO2max/HR) | [ml] | objętość tlenu pochłoniętego podczas jednego cyklu pracy serca |
| próg beztlenowy (AT) | [l/min] lub [ml/kg/min] | etap wysiłku, w którym beztlenowe procesy metaboliczne zaczynają przeważać nad przemianami tlenowymi |
| rezerwa oddechowa (BR) | [l/min] | różnica pomiędzy wentylacja na szczycie wysiłku a wentylacją spoczynkową |
| wskaźnik wymiany oddechowej (RER=VCO2/VO2) | – | stopień wykorzystania beztlenowych przemian energetycznych podczas trwania wysiłku |
| ciśnienie tlenu w powietrzu końcowowydechowym (PETO2) | [mmHg] | ciśnienie tlenu na końcu wydechu |
| ciśnienie dwutlenku węgla w powietrzu końcowowydechowym (PETCO2) | [mmHg] | ciśnienie dwutlenku węgla na końcu wydechu |
Przeciwwskazania do testu wysiłkowego[edytuj | edytuj kod]
- Bezwzględne:
- świeży zawał serca;
- ostry zator tętnicy płucnej;
- niestabilna dławica piersiowa;
- niestabilne zaburzenia rytmu serca;
- niewyrównana niewydolność serca;
- ciężkie zwężenie zastawki aortalnej;
- ostre zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia, czynne zapalenie wsierdzia;
- niewyrównana nadczynność tarczycy;
- niepełnosprawność ruchowa uniemożliwiająca wykonanie próby.
- Względne:
- migotanie przedsionków z niekontrolowaną czynnością komór;
- tachyarytmie lub bradyarytmie;
- zaawansowany blok przedsionkowo-komorowy;
- zaburzenia elektrolitowe;
- zwężenie pnia lewej tętnicy wieńcowej lub jego odpowiednik;
- umiarkowana stenoza aortalna;
- kardiomiopatia przerostowa;
- upośledzenie umysłowe uniemożliwiające współpracę z badanym.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Balsam P: Czym jest ergospirometria?. [dostęp 2010-08-08].
- Chwyczko T., Sterliński M: Ergospirometria – podstawy badania i jego zastosowanie u pacjentów kwalifikowanych do terapii resynchronizującej. [dostęp 2011-12-22].
- Podolec P., Tomkiewicz-Pająk L.: „Znaczenie kliniczne wysiłkowych testów spiroergometrycznych u sportowców” w „Kardiologia sportowa” pod red. Braksator W., Mamcarz M., Dłużniewski M., Via Medica 2007, ISBN 83-60072-46-9, s. 63–74.
