Stadniki (województwo małopolskie)
49°53′05″N 20°09′32″E/49,884722 20,158889
| wieś | |
 Panorama Stadnik | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
820 |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-410[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KMY |
| SIMC |
0317033 |
Położenie na mapie gminy Dobczyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myślenickiego  | |
| 49°53′05″N 20°09′32″E/49,884722 20,158889[1]
| |
Stadniki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Dobczyce.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Stadniki leżą na południe od Krakowa (około 30 km), na terenie Pogórza Wiśnickiego, nad rzeką Krzyworzeką i w pobliżu rzeki Raby, na wysokości około 228 m n.p.m.
Wieś leży w namulistej, urodzajnej dolinie.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0317040 | Brzeziny | część wsi |
| 0317056 | Bystrzyca | część wsi |
| 0317062 | Gaj | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi pochodzi od hodowli koni, prowadzonej przez starostów dobczyckich dla wojska królewskiego.
Stadniki liczą ponad 800 lat, istniały już za czasów Pełki, biskupa krakowskiego żyjącego na przełomie XII/XIII wieku. Kilkakrotnie wspomina o Stadnikach w swoich kronikach Jan Długosz. Mógł on przebywać na terenie wsi w czasie pobytu na zamku w Dobczycach. Za czasów Długosza wieś należała do szlacheckiej rodziny Stadnickich. Oprócz posiadłości szlacheckiej były tu łany kmiece, zagrody z rolami i karczma, które płaciły dziesięciny wikariuszom katedry krakowskiej. Z posiadłości szlacheckiej dziesięciny pobierał proboszcz gdowski. Z dwóch niw tejże posiadłości pobierał dziesięciny najpierw kościół w Biskupicach, a później na skutek polecenia biskupów krakowskich Pełki i Iwona dziesięciny te pobierał kościół szpitala św. Krzyża w Krakowie.
Według Wacława Solcza z Gliwic miała się w Stadnikach znajdować ruda złota.
W roku 1513 Wojciech Stadnicki sprzedał Stadniki wraz z okolicznymi wioskami Mikołajowi Wielopolskiemu, panu na Gdowie.
W późniejszych czasach wioska przeszła na własność innej rodziny szlacheckiej – Fihauserów. Akta grodzkie z roku 1755 wymieniają Idziego Fihausera jako właściciela dóbr na Krzyworzece, Stadnikach, Fałkowicach, Gdowie i Grzybowej. Potomkowie tej rodziny utrzymywali się tu do końca XIX wieku.
Księga urodzonych sięgająca 1779 roku mówi, iż wioska liczyła wówczas 35 numerów, w roku 1962 było ich 85, a obecnie – około 211. W latach 1779–1800 rodziną najbardziej w Stadnikach rozrośniętą była rodzina Kowalów. Obok tego nazwiska w owych czasach księga urodzonych często wymienia nazwiska Gizów. Już wtedy zauważyć można było istniejące do dziś rodziny: Knapików, Zabdyrów, Szewców, Kominiaków, Wójtowiczów, Kasprzyków, Woźniaków.
Kultura[edytuj | edytuj kod]
Biblioteka[edytuj | edytuj kod]
Mieści się w Szkole Podstawowej i jest dostępna dla mieszkańców Stadnik i okolicznych miejscowości. Księgozbiór obejmuje około 14 650 woluminów.
Muzea[edytuj | edytuj kod]
W Klasztorze Sercanów znajduje się Izba Muzealna eksponująca pamiątki misyjne (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu).
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Zespół dworski rodziny Bednarskich
- Zespół dworski rodziny Hyży (stadnickich)
Spektakle teatralne[edytuj | edytuj kod]
Przez prawie trzydzieści lat (do 2010 r.) w okresie Wielkiego Postu klerycy Seminarium przedstawiali misterium Męki Pańskiej, na które przybywało wielu pielgrzymów. Przedstawienia cieszyły się dużą popularnością i były dawane także w innych miejscowościach (między innymi w kopalni soli w Wieliczce).
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Szlak rowerowy żółty (17 km): Gdów, Zręczyce, Styszowa, Stadniki, Dobczyce.
Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]
W roku 2006 w Stadnikach rozpoczęto szeroko zakrojone prace nad rozbudową infrastruktury turystycznej (fundusze z Unii Europejskiej, programy „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”, a także „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”).
Sport i rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Wieś dysponuje halą sportową przystosowaną do masowych imprez (z trybunami). Udostępniana jest między innymi klubom: Dziekanowia, Rokita.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Stadniki posiadają dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną (dogodne połączenia z Krakowem, pobliskimi Dobczycami, Gdowem, Kędzierzynką, Skrzynką i Zręczycami).
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
W Stadnikach znajdują się:
- Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów w Stadnikach (jedna z wyższych uczelni w powiecie),
- Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego (funkcjonuje od 1911 roku).
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Atutem miejscowości są górskie rzeki, rozległe lasy, punkty widokowe, urozmaicony, górzysty krajobraz, brak poważnego skażenia przemysłowego przy jednoczesnej bliskości Krakowa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 127741
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1206 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Księgi metrykalne parafii stadnickiej.
- Księgi hipoteczne w Myślenicach.
- Złota Księga Szlachty Polskiej, Teodor Żychliński
- Herbarz Polski, ks. Kasper Niesiecki
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, Warszawa 1882
- Kronika Szkoły Podstawowej w Stadnikach
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
