Stanisław Ligęza z Gorzyc

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Ligęza z Gorzyc i Przecławia
Herb
Półkozic
Rodzina

Ligęzowie herbu Półozic

Data śmierci

9 marca 1462

Ojciec

Jan Ligęza (Jaśko, Jeszko) wojewoda i starosta łęczycki

Matka

Małgorzata ?

Żona

Pachna, córka wojskiego krakowskiego Jakusza Łońszcze z Kowali herbu Sulima (zm. 1408)

Dzieci

dwóch synów: Mikołaj (zm. młodo), Stanisław; trzy córki: Małgorzata, Jadwiga, NN

Stanisław Ligęza z Gorzyc i Przecławia herbu Półkozic (? – zm. 9 marca 1462) – rycerz pasowany, kasztelan żarnowski i małogoski,

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Był najmłodszym synem wojewody i starosty łęczyckiego oraz wielkorządcy krakowskiego Jana Ligęzy herbu Półkozic i zapewne Małgorzaty. Miał kilkoro rodzeństwa[1]. Jego ojciec Jan Ligęza (zm. 1419) w bitwie pod Grunwaldem dowodził 32 chorągwią, uczestniczył w unii horodelskiej[2]. Wzniósł zamek w Bobrku, nad Przemszą nieopodal jej ujścia do Wisły[3].

Pałac w Przecławiu zbudowany w stylu angielskiego neogotyku w połowie XIX w. dla Mieczysława Reya, w prostej linii potomka sławnego poety i pisarza Mikołaja. Pałac stoi na miejscu drewnianego dworu będącego w rękach Ligęzów do roku 1578[4]

Kariera[edytuj | edytuj kod]

  • 1408 – wraz z braćmi porządkuje sprawy majątkowe, do czasu podziału majątku pisze się, jak bracia, z Niewiarowa,
  • 1410 – ożenił się z Pachną, zapewne córką wojskiego krakowskiego Jakusza Łońszcze z Kowali herbu Sulima,
  • 1419 – od marca tego roku zaczyna występować jako Stanisław z Gorzyc; jest człowiekiem zamożnym, obejmuje klucze: gorzkowski, gorzycki, przecławski, utrzymuje odziedziczone dobra i je powiększa,
  • 1421 – wraz z Katarzyną, wdową po bracie Mikołaju spłacił posag swej siostrze Helenie, odzyskał wieś Chrościna, którą zastawił jego ojciec,
  • 1422 – zakończył rozpoczętą przez ojca lokację wsi Dąbrowa,
  • 1425 – 1435 – sprawuje nadzór nad majątkiem brata Mikołaja z Niewiarowa (zm. 1419) oraz opiekuje się jego dziećmi: Janem, Mikołajem i Małgorzatą,
  • 1428 – 1449 – przejął z rąk Rzeszowskich duży kompleks leśny zwany Turza, zakupił dom w Krakowie, w pobliżu domu Kmitów i klasztoru św. Andrzeja,
  • 8 lutego 1438 – pierwszy raz wymieniony jako kasztelan żarnowski, był uczestnikiem konfederacji Zbigniewa Oleśnickiego w 1438 roku[5].
  • 13 maja 1439 – zostaje kasztelanem małogoskim,
  • 1440 – odzyskał prawem bliższości od Helwiga z Bieździedzy wieś Sławkowice, którą następnie sprzedał rajcy krakowskiemu Piotrowi Hersbergowi,
  • 1451 – jest jednym z asesorów podczas wiecu krakowskiego,
  • 1454 – 1456 – na prośbę Stanisława Ligęzy z Gorzyc[6] biskupi krakowscy Zbigniew Oleśnicki i Tomasz Strzępiński reorganizują parafię w Przecławiu i erygują mansjonarię. Odtąd miejsce dwóch plebanów zajęło sześciu duchownych. Jeden z nich nauczał w parafialnej szkole[7],
  • zmarł 9 marca 1462[8]

Cały jego majątek liczący ok. 25 wsi[9] odziedziczył jego syn Stanisław, który dziedzictwo to jeszcze powiększył, także w II poł. XV w. majątek Ligęzów należał do największych w Koronie.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ był bratem Mikołaja z Niewiarowa (zm. 1419) i Jana Ligęzy z Bobrku, podczaszego i ochmistrza dworu królowej. Siostrami Stanisława były: Helena, żona Zakliki z Korzkwi i Anna, żona Floriana z Korytnicy
  2. ↑ do rodu Półkoziców adoptował bojara litewskiego o nazwisku Wołczka Kulwa
  3. ↑ pierwsza wzmianka o zamku w Bobrku pochodzi z 1395 roku. Przez swoje położenie na południowo-zachodnim krańcu terytorium Rzeczypospolitej oraz z powodu przechodzących tędy szlaków handlowych na Morawy zamek posiadał duże znaczenie zarówno militarne jak i gospodarcze. Zamek znajdował się w miejscu gdzie obecnie stoi pałac wybudowany w I poł. XIX w. w stylu klasycystycznym
  4. ↑ Wnętrza pałacu były niegdyś bogato wyposażone, pełne obrazów, wspaniałych mebli i książek m.in. rękopisów Mikołaja Reja. W Sali Herbowej znajdowały się 4 tonda z portretami Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Łukasza Górnickiego, Stanisława Orzechowskiego oraz herby starych rodów, w innych salach także zobaczyć można było herby oraz popiersia królów polskich. Po II wojnie światowej obiekt ten został ograbiony i niemal doszczętnie zdewastowany (ocalałe eksponaty trafiły na Wawel)
  5. ↑ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 2, 1382-1445, Kraków 1891, s. 367.
  6. ↑ Prośba ta wynikła stąd, iż między dwoma proboszczami, Grzegorzem i Adamem dochodziło do nieporozumień
  7. ↑ W latach 1472-1648 osiemnastu absolwentów tej niewielkiej szkoły parafialnej rozpoczęło studia na uniwersytecie w Krakowie
  8. ↑ Por. Cz. Hadamik, D. Kalina, E. Traczyński, Miasto i Gmina Małogoszcz, Kielce 2006, s. 223
  9. ↑ Wsie Stanisława Ligęzy z Gorzyc położone były w powiatach: proszowickim, wiślickim i pilzneńskim

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Cz. Hadamik, D. Kalina, E. Traczyński, Miasto i Gmina Małogoszcz, Kielce 2006
  • Polski Słownik Biograficzny, t. XLII, s. 31-32
  • M. Rawita-Witanowski, Dawny powiat chęciński, Kielce 2002

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Ligęza_z_Gorzyc&oldid=72198918”