Stanisław Sochaczewski
| |
 generał brygady
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Zygmunt Sochaczewski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1877 |
| Data i miejsce śmierci |
14 lipca 1953 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1902 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca dywizji |
| Główne wojny i bitwy |
wojna rosyjsko-japońska |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
             
| |
Stanisław Zygmunt Sochaczewski (ur. 27 sierpnia[a] 1877 w Chyrówce[b], zm. 14 lipca 1953 w Penley) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 27 sierpnia 1877 w Chyrówce, w powiecie kaniowskim ówczesnej guberni kijowskiej, w rodzinie Wiktora Franciszka (1830–1911), dyrektora cukrowni w Steblowie, i Marii z hr. Ursyn-Pruszyńskich h. Rawicz (1844–1910)[4][5][6]. W 1895 ukończył 4 Gimnazjum Klasyczne w Kijowie[7]. Studiował prawo na Imperatorskim Uniwersytecie Kijowskim św. Włodzimierza, lecz „nie czuł najmniejszych zdolności w tym kierunku”[8]. 26 września 1900 wstąpił do Jelizawetgradzkiej Szkoły Kawalerii[9]. 13 sierpnia 1902, po ukończeniu szkoły, został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 13 sierpnia 1901 i wcielony do 22 astrachańskiego pułku dragonów, który 6 grudnia 1907 został przemianowany na 8 astrachański pułk dragonów[10][5]. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej 1904–1905 organizował w Mandżurii partyzantkę chińską. W czasie służby w armii rosyjskiej awansował kolejno na stopień: porucznika ze starszeństwem z 6 grudnia 1905, sztabsrotmistrza ze starszeństwem z 6 grudnia 1909, majora ze starszeństwem z 6 grudnia 1913 i podpułkownika 19 listopada 1917 ze starszeństwem z 21 stycznia 1917[c].
W czasie I wojny światowej na froncie austriackim. Po rewolucji październikowej od grudnia 1917 do lutego 1918 dowódca Polskiego Kawaleryjskiego Dywizjonu rosyjskiej 8 Armii[12], potem organizator i dowódca 5 pułku ułanów w II Korpusie Polskim w Rosji (na Wschodzie). Awansowany na podpułkownika w grudniu 1917[5]. Na Ukrainie organizował i dowodził 5 pułkiem ułanów. 11 maja 1918 walczył w bitwie pod Kaniowem i dostał się do niewoli niemieckiej. Internowany w Białej Podlaskiej, a później w Brześciu[8].
8 grudnia 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z byłego II Korpusu Polskiego, zatwierdzeniem posiadanego stopnia podpułkownika i przydzielony z dniem 14 listopada 1918 do 5 pułku ułanów[13]. Wspomniany pułk sformował w Mińsku Mazowieckim i dowodził nim na wojnie z Ukraińcami, a później wojnie z bolszewikami[14]. „16 maja 1919 na czele oddziału jazdy wykonał rajd na 65 km w głąb frontu ukraińskiego”. 17 maja 1919 „o świcie uderzył na stację kolejową Ołyka szerząc postrach wśród uciekającego do Łucka wroga. Osobiście prowadząc spieszonych ułanów do ataku na bagnety i nie bacząc na to, że został w tym czasie raniony w oko, został do końca w szeregu, zdobywając osobiście jeden karabin maszynowy nieprzyjacielski”[15][16][17]. Za ten czyn został odznaczony Orderem Virtuti Militari[18].
30 września 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[19]. Od 7 grudnia 1920 dowodził V Brygadą Jazdy[20]. 30 stycznia 1921 został mianowany na stanowisko dowódcy brygady[21]. Od 25 września 1921 dowodził VII Brygadą Jazdy (VII Brygada Kawalerii) w Poznaniu[20]. 15 października 1921 został zameldowany w Poznaniu przy ul. Konopnickiej 3, a 18 kwietnia 1922 przeprowadził się na ul. Matejki 53 m. 7[22]. Pułkownik kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Od 1 grudnia 1924 do 20 sierpnia 1925 był słuchaczem II Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie[23][24]. Podczas przewrotu majowego 1926 opowiedział się po stronie rządu i przechwalał się, że przyprowadzi Józefa Piłsudskiego na „lassie”[25]. Od stycznia 1927 pełniący obowiązki dowódcy 3 Dywizji Kawalerii w Poznaniu. 16 marca 1927 został mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 13. lokatą w korpusie generałów[26]. Z dniem 31 maja 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[27].
W 1934 przeprowadził się do Warszawy i zamieszkał przy Służewskiej 2 m. 18[28]. 22 lutego 1937 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[29][30]. 1 kwietnia 1937 Sąd Grodzki w Warszawie Oddział X przy ul. Przechodniej 8 skazał go na podstawie art. 61 ustawy z 28 kwietnia 1936 – Prawo czekowe[31] na karę dwóch tygodni aresztu z zawieszeniem wykonania kary na okres dwóch lat i na 300 zł grzywny. 29 grudnia 1937 Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział Odwoławczy Karny, po uwzględnieniu apelacji oskarżonego, uchylił wyrok pierwszej instancji i skazał go na 200 zł grzywny z zamianą w razie nieściągalności na miesiąc aresztu[32].
Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji, nie otrzymał tam jednak przydziału. Po ewakuacji do Anglii przebywał bez przydziału w Stacji Zbornej Oficerów Rothesay. Uczestniczył w spisku gen. Stefana Dąba-Biernackiego. Konsekwencji nie poniósł. Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii[potrzebny przypis].
Zmarł 14 lipca 1953 w Penley w Walii[33]. Został pochowany na cmentarzu we Wrexham (kwatera D, gr.9318)[34].
8 lutego 1904 w Gniwaniu ożenił się z Ireną Olgą z Rogowskich (ur. 1 sierpnia 1882), z którą miał syna Edwarda Jerzego (ur. 14 lipca 1909)[35][36][22].
W 1919 generał Sochaczewski deklarował, że „zupełnie biegle” włada językami francuskim, rosyjskim i ukraińskim, „czyta biegle mówi gorzej” w języku angielskim oraz „mówi biegle ale nie czyta” w języku chińskim[37].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 205[2] – 30 czerwca 1921[38]
- Krzyż Walecznych po raz trzeci[29][33]
- Krzyż Walecznych po raz drugi – 24 grudnia 1921 „w zamian za otrzymaną wstążeczkę biało-amarantową b. armii gen. Hallera”[39][40]
- Krzyż Walecznych po raz pierwszy – 8 października 1921[41]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[29]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[29]
- Odznaka za Rany i Kontuzje z dwiema gwiazdkami[42]
- Krzyż Komandorski jugosłowiańskiego Orderu Orła Białego[29]
- Krzyż Oficerski belgijskiego Orderu Korony[29]
- Krzyż Kawalerski francuskiego Orderu Legii Honorowej[29][36]
- francuski Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny[29]
- Medal Zwycięstwa – 12 grudnia 1921[43]
- rosyjskie
- Order Świętego Włodzimierza 4 stopnia z mieczami – 1916[44]
- Order Świętego Jerzego 4 stopnia – 1916[44]
- Order Świętej Anny 2 stopnia z mieczami – 1915[44]
- Order Świętego Stanisława 2 stopnia z mieczami – 1915[45]
- Order Świętej Anny 3 stopnia – 1913[46]
- Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami – 1905[44]
- Order Świętej Anny 4 stopnia z napisem „Za odwagę” – 1905[44]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według kalendarza juliańskiego urodził się 15 sierpnia 1877[1]. Zobacz daty nowego i starego porządku.
- ↑ Chyrówkę jako miejsce swego urodzenia gen. Sochaczewski podał 20 maja 1933 w kwestionariuszu kawalera Orderu Virtuti Militari[2][3], natomiast we wcześniejszych dokumentach podawał Steblów[1].
- ↑ W wypełnionej karcie ewidencyjnej Stanisław Sochaczewski podał wyłącznie daty starszeństwa, „gdyż daty nominacji w armii rosyjskiej żadnego znaczenia nie miały”[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 44.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Chyrówka, powiat kaniowski, 2 w. od Steblowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 669.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2, 55.
- ↑ a b c Polak (red.) 1993 ↓, s. 195.
- ↑ Stanisław Zygmunt Sochaczewski [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-12-13].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 5.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 49.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 49, 107.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 45, 107.
- ↑ Sochaczewski 1934 ↓, s. 229.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 12 z 19 grudnia 1918, poz. 318, 339.
- ↑ Nowiński 1929 ↓, s. 14.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 13.
- ↑ Nowiński 1929 ↓, s. 18.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 50, tu ranny w oko 15 siepnia 1920 pod Hołujowem.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 13 października 1920, s. 992.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 50.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 19 lutego 1921, s. 296.
- ↑ a b Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931. Archiwum Państwowe w Poznaniu. [dostęp 2023-04-22]..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 132 z 20 grudnia 1924, s. 750.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 115 z 30 października 1925, s. 619.
- ↑ Romeyko 1983 ↓, s. 233, 256, 304.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 19 marca 1927, s. 91.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929, s. 97.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 97.
- ↑ a b c d e f g h Kolekcja ↓, s. 31.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-22]..
- ↑ Dz.U. z 1936 r. nr 37, poz. 283.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 98–99.
- ↑ a b Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 168.
- ↑ Karolina Grodzińska: Polskie groby na cmentarzach w północnej Walii. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2004, s. 102. ISBN 83-88857-87-8.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3, 55.
- ↑ a b Polak (red.) 1993 ↓, s. 196.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 48.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 16 lipca 1921, s. 1149.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 grudnia 1921, s. 1666.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 40–41.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 8 października 1921, s. 1420.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2 foto.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 14 kwietnia 1922, s. 268.
- ↑ a b c d e Kolekcja ↓, s. 45, 56.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 45.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 56.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Sochaczewski. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.480.569 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-22].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 2 M-Ż. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2001. ISBN 83-87103-81-0.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 681. [dostęp 2021-12-13].
- Tadeusz Nowiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku ułanów zasławskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Marian Romeyko: Przed i po maju. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06884-4.
- Stanisław Sochaczewski. Z przeżyć bojowych. Fragmenty wspomnień 1917–1920. „Przegląd Kawaleryjski”. 2 (100), s. 226–236, luty 1934. Warszawa.
- Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
- Dowódcy 5 Pułku Ułanów Zasławskich
- Dowódcy Wielkopolskiej Brygady Kawalerii
- Generałowie brygady II Rzeczypospolitej
- Generałowie brygady Polskich Sił Zbrojnych
- Oficerowie II Korpusu Polskiego w Rosji
- Oficerowie kawalerii II Rzeczypospolitej przeniesieni do korpusu generałów
- Oficerowie PSZ internowani na wyspie Bute
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Odznaką za Rany i Kontuzje
- Pochowani na cmentarzu we Wrexham
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy – oficerowie Imperium Rosyjskiego
- Polacy odznaczeni Orderem Świętej Anny
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (Imperium Rosyjskie)
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Włodzimierza
- Polacy odznaczeni Medalem Pamiątkowym Wielkiej Wojny
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Polacy odznaczeni Orderem Korony (Belgia)
- Polacy odznaczeni Orderem Orła Białego (Serbia)
- Polacy w wojnie rosyjsko-japońskiej
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1877
- Wojskowi związani z Poznaniem
- Wojskowi związani z Warszawą
- Zmarli w 1953