Stanisław Jan Witwicki

Stanisław Jan Witwicki
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	ok. 1630 ; Smolnik
Data i miejsce śmierci	4 marca 1698 ; Warszawa
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie
	Biskup łucki
Okres sprawowania	1682-1688
	Biskup poznański
Okres sprawowania	1688-1698
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	12 czerwca 1679
Sakra biskupia	brak danych

Stanisław Jan Witwicki herbu Sas^[1] (ur. około 1630 w Smolniku, zm. 4 marca 1698 w Warszawie) – polski duchowny katolicki, biskup kijowski, łucki i poznański, kanonik gnieźnieński i warszawski, sekretarz królewski, rejent^[2] kancelarii koronnej, opat komendatoryjny płocki, prepozyt w Ołyce^[3], pisarz religijny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się około roku 1630 jako syn Samuela i Anny z Rościeskich. Nauki pobierał w lubelskim i braniewskim kolegiach jezuickich, a następnie podjął studia w Rzymie i Paryżu (wg K. Niesieckiego), po których ukończeniu przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie do Polski został sekretarzem króla Jana II Kazimierza Wazy, a od roku 1665 pełnił też obowiązki kanonika gnieźnieńskiego, proboszcza-infułata ołyckiego i był (od roku 1676) opatem komendatoryjnym płockim. W międzyczasie otrzymał rejentostwo kancelarii królewskiej. Brał czynny udział w życiu politycznym, posłując m.in. do: Francji, Danii i cesarza Leopolda Habsburga.

12 czerwca 1679 roku prekonizowany został na ordynariusza kijowskiego, a od 25 maja 1682 został przeniesiony na biskupstwo łuckie. W 1685 roku założył Seminarium Duchowne w Janowie Podlaskim. 12 stycznia 1688 roku został biskupem Poznania. W rok później przeprowadził synod, występując w roli instygatora koronnego przeciwko Kazimierzowi Łyszczyńskiemu po ujawnieniu jego ateizmu. Domagał się dla niego kary śmierci^[4]. Miał olbrzymie zasługi w rozwoju zakonu trynitarzy w Polsce^[5]. 13 listopada 1697 roku, zgodnie z prawem kanonicznym uznał wizerunek Matki Bożej Skrzatuskiej za cudowny^[6].

Po zerwanym sejmie konwokacyjnym 1696 roku przystąpił 28 września 1696 roku do konfederacji generalnej^[7]. W 1697 roku był elektorem Augusta II Mocnego z województwa poznańskiego^[8]. Zmarł 4 marca roku 1698 w Warszawie (Warszawa należała do diecezji poznańskiej), a jego zwłoki spoczęły w kolegiacie św. Jana Chrzciciela.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Ważniejsze dzieła[edytuj | edytuj kod]

Nauka powołania do stanu duchownego i obowiązków chrześcijańskich, cz. 1-2, Warszawa 1684, drukarnia Pijarów; wyd. następne: Kraków 1751
Abrys doczesnej szczęśliwości, Warszawa 1685, drukarnia K. F. Schreiber; wyd. następne: Wilno 1748; Wilno 1754; pt. O szczęśliwości doczesnej pisma, Warszawa 1779
Opis podróży po Francji, Włoszech, Niemczech i Danii, rękopis w posiadaniu biskupa A. Krasińskiego zaginął (wiadomość podał H. Juszyński Dykcjonarz poetów polskich, t. 2, Kraków 1820, s. 336.

Listy[edytuj | edytuj kod]

Od biskupa kujawskiego B. Madalińskiego z roku 1688, rękopisy (kopie) znajdowały się w Bibliotece Krasińskich nr 813.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Herbarz polski, t. IX, Lipsk 1842, s. 370.
↑ Nitecki nazywa rejentem urzędników, których literatura raczej nazywa regensami lub regentami
↑ Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 484-485.
↑ Wiesław Mercik, Bez płaszcza z gronostajów. Kraków 1988, s.80.
↑ Zakon Przenajświętszej Trójcy. [zarchiwizowane z tego adresu].
↑ Skrzatusz
↑ Konfederacya Generalna Ordinvm Regni & Magni Dvcatus Lithvaniæ Po niedoszłey Konwokacyey głowney Warszawskiey umowiona Roku Pańskiego 1696. dnia 29 Miesiąca Sierpnia, [1696], [b.n.s.]
↑ Suffragia województw i ziem koronnych i W.X. Litewskiego zgodnie na [...] Augusta II obranego króla polskiego [...] dnia 27 VI i przy poparciu wolnej elekcjej jego [...], s. 1.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krzysztof Rafał Prokop: Sylwetki biskupów łuckich. Biały Dunajec: Ostróg : "Wołanie z Wołynia", 2001. ISBN 83-911918-7-7.
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 404-405
Wiesław Mercik: Bez płaszcza z gronostajów. Kościół a państwo i prawa człowieka. Kraków: KAW, 1988, s. tak. ISBN 83-03-02361-6.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Bishop Jan Stanisław Witwicki (ang.)
Dzieła Stanisława Witwickiego w bibliotece Polona

[1] Herbarz polski, t. IX, Lipsk 1842, s. 370.

[2] Nitecki nazywa rejentem urzędników, których literatura raczej nazywa regensami lub regentami

[3] Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 484-485.

[4] Wiesław Mercik, Bez płaszcza z gronostajów. Kraków 1988, s.80.

[5] Zakon Przenajświętszej Trójcy. [zarchiwizowane z tego adresu].

[6] Skrzatusz

[7] Konfederacya Generalna Ordinvm Regni & Magni Dvcatus Lithvaniæ Po niedoszłey Konwokacyey głowney Warszawskiey umowiona Roku Pańskiego 1696. dnia 29 Miesiąca Sierpnia, [1696], [b.n.s.]

[8] Suffragia województw i ziem koronnych i W.X. Litewskiego zgodnie na [...] Augusta II obranego króla polskiego [...] dnia 27 VI i przy poparciu wolnej elekcjej jego [...], s. 1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Biskupi misyjni	Jordan (968–982/984) Unger (982/992–1000)
Biskupi diecezjalni	Unger (1000–1012) Roman (1012?–1030) Ederam (ok. 1030?–przed 1049) Franko (1075?–?) Eckhard (1097/1102–1103?) Paweł I (ok. 1103?–po 1113) Goswin (?–?) Bogufał I (?–1146) Pean (1146–1152) Stefan (1152–1159) Bernard (1159–1164) Radwan (1164–1172) Cherubin (1172–1180) Arnold (ok. 1180–1186) Piotr Łabędź (1186–przed 1191) Benedykt (?–?) Mrokota (?–1196) Arnold (1196/1201–1211) Paweł II (1211–1242) Bogufał II (1242–1253) Piotr I (1253–1254) Bogufał III z Czerlina (1254–1264) Falenta (1265–1267) Mikołaj (1267–1278) Jan Wyszkowic (1278–1285) Jan Gerbicz (1285–1297) Andrzej Zaremba (1297–1317) Domarad Grzymała (1318–1324) Jan Doliwa (1325–1335) Jan Łodzia (1335–1346) Andrzej z Wiślicy (1347–1348) Wojciech Pałuka (1348–1355) Jan z Lutogniewa (1356–1374) Mikołaj z Kórnika (1375–1382) Jan Kropidło (1382–1384) Dobrogost z Nowego Dworu (1384–1394) Jan (1394–1395) Mikołaj Kurowski (1395–1399) Wojciech Jastrzębiec (1399–1412) Piotr Wysz (1412–1414) Andrzej Łaskarz (1414–1426) Mirosław Brudzewski (1426–1427) Stanisław Ciołek (1428–1437) Andrzej Bniński (1438–1479) Uriel Górka (1479–1498) Jan Lubrański (1498–1520) Piotr Tomicki (1520–1525) Jan Latalski (1525–1536) Jan z Książąt Litewskich (1536–1538) Stanisław Oleśnicki (1538–1539) Sebastian Branicki (1539–1544) Paweł Dunin Wolski (1544–1546) Benedykt Izdbieński (1546–1553) Andrzej Czarnkowski (1553–1562) Adam Konarski (1562–1574) Łukasz Kościelecki (1577–1597) Jan Tarnowski (1598–1600) Wawrzyniec Goślicki (1601–1607) Andrzej Opaliński (1607–1623) Jan Wężyk (1624–1627) Maciej Łubieński (1627–1631) Adam Nowodworski (1631–1634) Henryk Firlej (1635) Andrzej Szołdrski (1636–1650) Kazimierz Florian Czartoryski (1650–1655) Wojciech Tolibowski (1655–1663) Stefan Wierzbowski (1664–1687) Stanisław Jan Witwicki (1688–1698) Mikołaj Stanisław Święcicki (1699–1707) Michał Bartłomiej Tarło (1710–1715) Krzysztof Antoni Szembek (1716–1719) Piotr Franciszek Tarło (1721–1722) Jan Joachim Tarło (1722–1732) Stanisław Józef Hozjusz (1733–1738) Teodor Kazimierz Czartoryski (1739–1768) Andrzej Stanisław Młodziejowski (1768–1780) Antoni Onufry Okęcki (1780–1793) Ignacy Antoni Raczyński (1794–1806) Tymoteusz Gorzeński (1809–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Julius Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1946) Walenty Dymek (1946–1956) Antoni Baraniak (1957–1977) Jerzy Stroba (1978–1996) Juliusz Paetz (1996–2002) Stanisław Gądecki (od 2002)
Biskupi pomocniczy	Wit (1260–1263) Stefan ze Lwowa (1382–1384) Jan (1386–1404) Mikołaj (?–1397) Marek (1414–1424) Jan (1420–1439) Bernard (1449–1453) Mikołaj (1455–1463) Wincenty Wierzbięta (1469–1494) Wojciech z Bydgoszczy (1494–1506) Wojciech z Sochaczewa (1506–1529) Adrian Żakowski (1531–1539) Jakub Dziaduski (1540–1568) Stanisław Szedziński (1586–1604) Jan Węgorzewski (1573–1586) Jakub Brzeźnicki (1586–1604) Andrzej Rychlicki (1607–1616) Kasper Hap (1618–1619) Jan Trach Gniński (1619–1625) Jan Baykowski (1626–1650) Jan Branecki (1651–1655) Wojciech Grabowski (1656–1659) Maciej Marian Kurski (1661–1681) Kazimierz Jan z Bnina Opaliński (1680–1681 koadiutor) Hieronim Wierzbowski (1682–1712) Piotr Franciszek Tarło (1713–1717) Bernard Gozdzki (1722–1725) Karol Samuel Poniński (1725–1727) Baltazar Wilksycki (1728–1729) Franciszek Kaznowski (1729–1732) Adam Stanisław Grabowski (1733–1736) Józef Tadeusz Kierski (1736–1768) Józef Pawłowski (1748–1759) Władysław Klemens Walknowski (1768–1779) Ludwik Józef de Mathy (1779–1802) Franciszek Ksawery Rydzyński (1781–1795) Jan Chrzciciel Albertrandi (1796–1798) Stanisław Żarnowiecki (1805–1808) Józef Chełkowski (1833–1837) Jan Kanty Dąbrowski (1843–1853) Franciszek Stefanowicz (1855–1871) Jan Chryzostom Janiszewski (1871–1891) Edward Likowski (1887–1914) Paweł Jedzink (1915–1918) Stanisław Kostka Łukomski (1920–1926) Karol Radoński (1927–1929) Walenty Dymek (1929–1946) Franciszek Jedwabski (1947–1975) Tadeusz Etter (1959–1984) Marian Przykucki (1974–1981) Stanisław Napierała (1980–1992) Zdzisław Fortuniak (1982–2014) Marek Jędraszewski (1997–2012) Grzegorz Balcerek (od 1999) Damian Bryl (2013–2021) Szymon Stułkowski (2019–2022) Jan Glapiak (od 2021)