StarCraft II: Wings of Liberty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
StarCraft II: Wings of Liberty
Producent

Blizzard Entertainment

Wydawca

Blizzard Entertainment

Dystrybutor

PL: Licomp Empik Multimedia (do 31 sierpnia 2011)[1]
CD Projekt (od 1 września 2011)[2]

Seria gier

StarCraft

Reżyser

Rob Pardo (dyrektor projektu)[3][4]

Projektant

Dustin Browder (główny projektant)[5][6]

Artysta

Samwise Didier (dyrektor artystyczny)[6]

Główny programista

Carl Chimes i Bob Fitch (główni programiści)[6]

Scenarzysta

Chris Metzen (dyrektor historii)[6]
Brian Kindregan i Andy Chambers (główni scenarzyści)[6]

Kompozytor

Russell Brower (producent i kompozytor)[7][8]
Glenn Stafford, Derek Duke i Neal Acre (kompozytorzy)[7][8]

Licencja

EULA[9]

Silnik

Galaxy Engine[a] (silnik gry)[10][11][12]
Havok 4.0[b] (silnik fizyki)[13][14]

Format obrazu

4:3, 5:4, 16:9, 16:10[15]

Wersja

5.0.12.91115[16] (28 września 2023)

Data wydania

PC, Macintosh:
27 lipca 2010[17][18][19][20]

Gatunek

RTS

Tryby gry

jednoosobowa
wieloosobowa

Kategorie wiekowe

ESRB: T[21]
ACB: M[22]
USK: 12[23]
DJRTQ: 12
PEGI: 16+[24]
BBFC: 15[25]
GRB[26]:
12 (ocenzurowana)
18 (nieocenzurowana)

Język

angielski, hiszpański, portugalski, niemiecki, francuski, włoski, polski, rosyjski, koreański, chiński[27]

Wymagania sprzętowe
Platforma

Windows XP, Vista[c], 7, 8, 8.1, 10[11][28]
Mac OS X 10.11, macOS 10.13[28][29]

Nośniki

DVD DL, download[30]

Wymagania

  • Procesor 2,6 GHz lub lepszy
  • 2 GB RAM dla 7, 8 i 10, 4 GB dla 10 64-bit
    4 GB RAM dla Mac OS X, 8 GB dla macOS
  • Karta graficzna 128 MB (Minimalna)
    Karta graficzna 512 MB (Zalecana)
  • 30 GB HDD
  • DVD-ROM (dla wersji detalicznej)
  • Połączenie internetowe[28]

Szczegółowe wymagania systemowe gry

Kontrolery

klawiatura, mysz

Rozdzielczość natywna

1024×768 (najniższa)
1280×1024 (najwyższa)

Poprzednik

StarCraft: Brood War (1998)

Kontynuacja

StarCraft II: Heart of the Swarm (2013)

Strona internetowa

StarCraft II: Wings of Liberty (lub krócej StarCraft II[d]) – strategia czasu rzeczywistego z elementami gry zręcznościowej, umieszczona w realiach science fiction, opracowana i wydana przez studio Blizzard Entertainment dla systemów operacyjnych Microsoft Windows i Mac OS X. Jest to sequel wielokrotnie nagradzanej gry o nazwie StarCraft i jej dodatku z 1998 roku. Wydany 27 lipca 2010 roku[17][18][19][20].

Początkowo wizja wydania gry bazowała tylko na jednym tytule, który miał zawierać kampanię dla każdej z ras, jednak na BlizzConie w 2008 roku Blizzard ogłosił, iż gra zostanie wydana jako trylogia[31][32][33]. W wyniku tego gra została podzielona na trzy części: podstawową wersję Wings of Liberty oraz dwa pakiety rozszerzeń: wydane w 2013 roku Heart of the Swarm[34][35] (od 2015 samodzielny dodatek[36][37]) i wydane 2015 roku Legacy of the Void, który został udostępniony jako samodzielna gra[38][39].

Gra rozgrywa się w XXV wieku w odległej części galaktyki Drogi Mlecznej, zwanej sektorem Koprulu[40] i toczy się wokół trzech gatunków: terran, ludzkich zesłańców (opozycjonistów i malkontentów, uznanych przez rząd za zbędnych) z Ziemi[41]; zergów, rasy będącej mieszanką gatunków rozwijających się na drodze adaptacji i mutacji[42] i protosów, gatunku o potężnych zdolnościach psionicznych i wysoce zaawansowanej technologii[43]. Wings of Liberty skupia się przede wszystkim na rasie terran, podczas gdy rozszerzenia Heart of the Swarm i Legacy of the Void koncentrują się odpowiednio na zergach i protosach. Akcja gry ma miejsce cztery lata po wydarzeniach ze StarCraft: Brood War i kontynuuje działania Jamesa „Jima” Raynora, prowadzącego grupę rebeliantów przeciwko autokratycznemu Dominium Terran. Gra zawiera zarówno nowe, jak i powracające postacie oraz lokacje z oryginalnej gry.

Gra spotkała się z bardzo pozytywnymi recenzjami od krytyków, otrzymując łączny wynik 93% od Metacritic. Podobnie jak poprzednia część, StarCraft II był chwalony za prowadzenie rozgrywki, jak również za wprowadzenie nowych elementów oraz poprawę przedstawiania historii. Jednak krytyka skierowała swoje niezadowolenie na funkcje, które istniały w oryginalnej grze StarCraft, lecz zostały usunięte w drugiej części, takie jak: brak możliwości gry przez sieć LAN czy decyzja o podzieleniu gry wieloosobowej na regiony. W chwili wydania, StarCraft II stał się najszybciej sprzedającą się grą RTS wszech czasów; w ciągu pierwszego miesiąca sprzedaży, gra rozeszła się w liczbie 3 milionów egzemplarzy na całym świecie[44]. W listopadzie 2012 sprzedaż przekroczyła 6 milionów sztuk[45].

Podczas BlizzCon 2017 ogłoszono, że StarCraft II będzie dostępny w modelu bezpłatnego dostępu, czyli free-to-play. W wyniku tego od 14 listopada 2017 kampania Wings of Liberty, pełny tryb wieloosobowy i dowódcy w trybie współpracy są dostępni za darmo[46][47][48]. Ponadto Blizzard wspiera grę za pomocą mikrotransakcji dzięki sprzedaży skórek dla jednostek, dowódców kooperacyjnych, komentatorów oraz Łupów wojennych (wsparcie dla e-sportu).

Rozgrywka[edytuj | edytuj kod]

Mechanika[edytuj | edytuj kod]

Główna rozgrywka, tak jak w poprzedzającym StarCrafcie, opiera się głównie na zdobywaniu zasobów, budowie bazy i armii. Zebrane zasoby gracz wykorzystuje do tworzenia różnych konstrukcji, które następnie będą mogły tworzyć i ulepszać jednostki – limit jednostek wynosi 200. W grze jest dostępny zarówno tryb gry jednoosobowej (kampania, wyzwania oraz gra przeciwko SI), jak i wieloosobowej, gdzie można rozegrać mecze ligowe (od 1vs1 do 4vs4), FFA oraz wspólnie przeciwko SI. W trybie jednoosobowym gra posiada cztery poziomy trudności AI: niski, normalny, wysoki i brutalny (ok. 2009 roku było sześć poziomów trudności: bardzo łatwy, łatwy, średni, trudny, bardzo trudny i szalony[49]).

Gra jednoosobowa[edytuj | edytuj kod]

W StarCraft II ma miejsce powrót trzech gatunków z oryginalnej gry: protosów, terran i zergów[11]. Plotki o dodaniu czwartej strony konfliktu zostały przez Blizzard zdementowane[50]. Aspekt gry dla pojedynczego gracza w StarCraft II także został zmieniony w znaczący sposób od wersji z oryginalnej gry[51]. Kampania terran pokazana na BlizzConie 2007 zastępuje pokój odpraw z oryginalnego StarCrafta na interaktywną wersję krążownika Hyperion z Jimem Raynorem, przenikliwym i dużo pijącym kapitanem najemników, jako postacią centralną. Jest to odejście od poprzednich gier Blizzarda, zaś kampania jest nieliniowa, z Raynorem podejmującym się wszelkiej pracy, aby zarobić i wykorzystać pieniądze na zakup dodatkowych jednostek i ulepszeń. Pomimo że podjęte podczas kampanii decyzje będą się różnić, to końcowy wynik i tak zostaje spójnie wprowadzony do fabuły liniowej. Wiceprezes Rob Pardo podkreślił, że każda kampania będzie działać w bardzo różny sposób[52]. Kampania terran w Wings of Liberty posiada styl kampanii najemników, gdzie Jim Raynor i jego rebelianci wykonują misje za gotówkę. Drugie wydanie, czyli kampania zergów Heart of the Swarm, będzie miała elementy RPG. Gracz będzie kierował Królową Ostrzy, Kerrigan, w całej misji. W ostatnim rozszerzeniu, w kampanii protosów Legacy of the Void, Hierarcha Protosów Artanis[e], będzie zajmował się dyplomacją pomiędzy szczepami protosów, w celu zakupu jednostek i technologii do każdej kolejnej misji. Każda kampania ma około 20–30 misji. Wings of Liberty ma kampanię składającą się łącznie 29 misji. 26 zadań to kampania, w której podejmujemy odpowiednie decyzje dotyczące rozgrywki, zaś 3 są związane z wyborem alternatywnych rozwiązań dla fabuły[53][54]. Ponadto 4 misje to minikampania protosów, która opowiada o wspomnieniach Zeratula i daje graczowi możliwość zagrania ową rasą[55]. Jest też jedna tajna misja o nazwie „Piercing Shroud”, którą można odblokować w zadaniu „Media Blitz”[53][54].

Główny projektant Dustin Browder omówił w Shacknews niektóre unikalne misje, zawarte w kampanii Wings of Liberty. W jednej z nich pole bitwy jest co pięć minut zalewane przez podnoszącą się lawę, zmuszając tym samym gracza do przeniesienia jednostek na wyższy teren lub oglądania jak zostają zniszczone. W kolejnej misji, jednostki wroga atakują gracza tylko w nocy. Ostatnią omówioną przez Browdera była misja, w której gracz stara się wpływać na losy walki z AI, kontrolując tylko pojedynczego „spectre” (pl. widmo). Misje dla pojedynczego gracza będą wysoce konfigurowalne i wykorzystane w StarCraft II w Community Zone. Między zadaniami, gracze mogą wybierać jednostki, budynki oraz ulepszenia, które nie są dostępne podczas gry w trybie wieloosobowym[56].

Gra wieloosobowa[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II skupia się w większym stopniu na trybie gry wieloosobowej. Dzięki temu powstała całkiem nowa platforma Battle.net, pozwalająca na łatwiejsze organizowanie meczów i szybszy dobór graczy do nich. Zmieniono również system drabinek i ulepszono inne aspekty gry, aby granie w sieci było bardziej przystępne. Ponadto Blizzard stwierdził, że StarCraft II jest przeznaczony dla osób początkujących i średnio zaawansowanych, jak również graczy na poziomie eksperckim[57]. Tryb gry wieloosobowej jest dostępny za darmo, jednak z pewnymi ograniczeniami[58][59].

Gra została ustawiona tak, aby mogło w nią grać maksymalnie ośmiu graczy. Liczba graczy w grach niestandardowych wynosi również osiem graczy, ale Blizzard „celuje” w liczbę 12 lub więcej[60][61]. Ponadto jest 16 wolnych slotów podczas organizowania gry – osiem z nich może być wypełnione przez graczy, reszta przez obserwatorów[62]. Do 12 graczy może grać w grze dowolnej[63].

Gra wieloosobowa została podzielona na trzy regiony (początkowo cztery regiony)[64]:

Jednostki[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II: Wings of Liberty ma zbliżoną liczbę jednostek w porównaniu do oryginalnej gry[65], z których część została przeniesiona (jak np. marine (terranie), zergling (zergowie), zealot (protosi)). Niektóre powracające jednostki dostały nowe zdolności (np. zergling może ewoluować do nowej jednostki baneling), marine otrzymał tarczę (w tradycyjnym znaczeniu tego słowa, nie podobną do tarczy protosów), natomiast zealot dostał umiejętność „szarża” (charge), pozwalającą na szybkie dotarcie do pobliskich wrogów – jest to ulepszenie szybkości oryginału. Inne jednostki zostały zastąpione nowymi lub usunięte w całości, m.in. scout, myśliwiec protosów ze StarCrafta został zastąpiony przez nową jednostkę phoenix[66][67]. Inne zmiany w konstrukcji jednostek zostały zainspirowane wydarzeniami zawartymi w StarCrafcie i dodatku Brood War. W ten sposób zastąpiono stare wersje jednostek nowymi, z pozmienianymi nazwami oraz nowymi atrybutami i umiejętnościami[66].

Jednostki w StarCraft II posiadają nowe możliwości, w porównaniu do oryginału, które zachęcają graczy do bardziej skomplikowanych interakcji ze środowiskiem gry. Wśród nich znajdują się jednostki, które potrafią pokonać różne poziomy terenu (reaper, colossus)[65] lub mają zdolość do teleportacji na krótkich dystansach (stalker)[66]. Niektóre jednostki protosów mogą zostać przemieszczone w pobliże pylonów za pomocą warp gate (ulepszenie gateway) lub nową jednostkę phase prism[66][68]. Kampania StarCraft II posiada również jednostki dostępne wyłącznie w niej, które nie są dostępne w trybie wieloosobowym. W większości są to jednostki, które zostały „zezłomowane” podczas rozwoju gry, takie jak np. terran diamondback, jak również jednostki powracające z oryginalnego StarCrafta, takie jak: terran wraith, goliath czy vulture[69]. W kampanii występują również jednostki najemnicze, które są zmodyfikowanymi wersjami podstawowych egzemplarzy i mające zwiększone atrybuty, takie jak zdrowie i zadawane obrażenia[70].

Edytor[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II Editor (ok. 2010 roku używano również nazwy Galaxy Map Editor[71]) jest edytorem kampanii, map i modyfikacji do StarCraft II, który jest dołączany do wszystkich wersji klienta gry (wcześniej nazywany był Campaign Editor). Jest bardziej zaawansowany niż StarEdit ze StarCrafta i World Editor z Warcrafta III, przeznaczony do tworzenia własnych map oraz kampanii[72]. Do edytora został dołączony również Startools, zestaw narzędzi, pozwalający projektować i tworzyć elementy ozdobne[73]. Jako pierwszy edytor Blizzarda posiada wbudowaną funkcję, umożliwiającą tworzenie modyfikacji do gry. Zaktualizowano również umiejętności i jednostki będące w oryginalnym StarCrafcie, które nie zostały wykorzystane w trybie potyczki i gry wieloosobowej. W edytorze znalazły się również modele i jednostki, które zostały „zezłomowane” (nieużyte) w procesie rozwoju gry (włączając w to jednostki będące żartem Blizzarda na 1 kwietnia, takie jak: tauren marine i terratron). Niektóre jednostki z trybu jednoosobowego również dodano do edytora[74][75]. W przeciwieństwie do poprzednich edytorów wydanych przez Blizzard, jest to pierwszy, który posiada funkcję połączenia się z internetem, aby użytkownik miał możliwość publikacji swoich map, ich wyszukiwania oraz aktywacji online klienta edytora.

Chris Sigaty, główny producent gry, stwierdził również, że Galaxy Editor daje graczom możliwość tworzenia gier RPG, jednostek typu Hero i struktury przypominające te z Warcrafta III[76]. Na BlizzCon 2009, Blizzard pokazał budowę Edytora StarCraft II oraz zaprezentował jego umiejętności, takie jak możliwość dostosowania interfejsu użytkownika w celu włączenia funkcji, takich jak system przedmiotów z Warcraft III. Ostatnia wersja edytora miała posiadać również możliwość robienia misji w perspektywie trzeciej osoby[77].

StarCraft II Editor udostępniono podczas pierwszej fazy beta testów gry, gdy został dodany w jednym z patchy w kwietniu 2010 roku. Zaś z rozpoczęciem fazy drugiej testów, edytor został zaktualizowany o pozostałe i nowe opcje[78].

Odnotowano dużą liczbę osób wśród społeczności StarCrafta II, które tworzyły swoje mapy korzystając z Galaxy Editor. Społeczność tworzyła m.in. strzelanki w perspektywie pierwszej osoby, gry RPG, tower defense, gry typu MOBA, gry sportowe, platformówki itd. Baza danych map jest stale aktualizowana, gdyż coraz więcej twórców map wymyśla swoje własne mody dla społeczności[79][80][81][82].

Blizzard również zmienił sposób, w jaki mapy niestandardowe zostają rozdzielone. Zamiast rozpoczynać grę z lokalnych plików gry, użytkownicy mogą teraz tworzyć i dołączać do gier za pomocą map, które zostały opublikowane na platformie Battle.net. Użytkownicy mają ograniczone miejsce na publikowane mapy i mody na Battle.net, gdyż wynosi one 30 MB pamięci. Edytor oferuje znacznie więcej niż oryginalny StarEdit ze StarCrafta w zakresie dostosowywania rozgrywki. Istnieją obawy, że ograniczenie publikacji na Battle.net nie pozwoli na dużą liczbę niestandardowych map lub ich ogólną dostępność, chyba że poprzez zewnętrzne narzędzia do publikowania map[83][84].

Głównym i zarazem nowym dodatkiem do edytora miał być tzw. „StarCraft II Marketplace” (pl. Targowisko), gdzie mapy o wysokiej jakości mogły zostać sprzedawane za niewielką opłatę jako tzw. „mapy premium” na Battle.net. Dustin Browder powiedział, że nawet mapy DotA (Defense of the Ancients) w Warcraft III, tworzone przez graczy mogą nie spełniać wymagań jakościowych, aby mogły zostać oznaczone jako „mapa premium”[85]. Początkowo data wprowadzenia Targowiska do gry była przewidywana w okolicach premiery pierwszego dodatku do gry, Heart of the Swarm[86], jednak dopiero 24 kwietnia 2018 roku wprowadzono tzw. „zawartość premium” do gry, gdzie znajdują się płatne mody wysokiej jakości[87][88].

Streszczenie[edytuj | edytuj kod]

Postacie i ustawienie[edytuj | edytuj kod]

Fabuła kampanii StarCraft II rozgrywa się cztery lata po wydarzeniach ze StarCraft: Brood War[89], zaś podczas niej spotykamy bohaterów powracających z oryginalnej serii, m.in. Zeratula, Arcturusa Mengska, Artanisa, Sarah Kerrigan i Jima Raynora oraz kilka nowych postaci takich, jak: Tychus Findlay czy Selendis. Gracze mają także możliwość powrotu na światy z oryginalnej gry, takie jak: Char, Mar Sara, Tarsonis czy Braxis, ale również poznać nowe światy, jak planeta z wielkimi dżunglami, Bel’Shir. Potwierdzono również, że xel’naga, starożytna rasa kosmiczna, odpowiedzialna za stworzenie protosów i zergów, będzie odgrywała znaczącą rolę w historii Wings of Liberty[52].

Tło wydarzeń[edytuj | edytuj kod]

Na zakończenie Brood War po zagładzie sił ekspedycyjnych Dyrektoriatu Zjednoczonej Ziemi, pokonaniu Dominium Terran i po najechaniu ojczystej planety protosów, Aiur, Kerrigan i jej zergi stały się dominującą siłą w sektorze Koprulu. Jednak po zakończeniu wojny szczepów, Kerrigan, mimo że posiadała wystarczającą moc, aby zniszczyć wszystkie punkty oporu w sektorze Koprulu, wycofała się na planetę Char. W ciągu kolejnych czterech lat, nikt nie widział ani nie słyszał o Królowej Ostrzy i jej zergach, chociaż jej ostateczny atak mógł nadejść w każdej chwili[90].

W międzyczasie Arcturus Mengsk postanawia odbudować potęgę Dominium i umocnić jego siłę, odpierając tym samym napór konkurencyjnych grup terran takich jak izolacjonistyczny Kombinat Kel-Moriański i przeciwny doktrynie Mengska Protektorat Umojański. Valerian Mengsk, postać wprowadzona w powieści Firstborn, odgrywa ważną rolę w polityce Dominium, ze względu na jego pozycję jako następcy tronu. Tymczasem Jim Raynor, odgrywający ważną rolę w wydarzeniach ze StarCrafta i Brood War, został zmarginalizowany przez media, będące pod kontrolą Dominium. Jego rola poprzez propagandę Mengska została zredukowana do statusu najemnika, który jak wykazano, robi interesy z Fundacją Moebiusa, nową frakcją, która jest zainteresowana starożytnymi artefaktami xel’naga. Chris Metzen, wiceprezes Blizzarda, podkreślił, że przez wydarzenia ze StarCrafta II, Raynor stał się zmęczonym i rozgoryczonym człowiekiem, wykorzystanym i zdradzonym przez Arcturusa Mengska. Inne nowe postacie wprowadzone do serii to Tychus Findlay, marine będący członkiem załogi i bliskim przyjacielem Raynora, który po raz pierwszy pojawił się w zwiastunie filmowym StarCraft II. Kolejną nową postacią jest Matt Horner, zastępca Raynora, postać przedstawiona w powieści Queen of Blades[90].

Po upadku Aiur i śmierci ich matriarchini Raszagal, protosi wycofali się na planetę mrocznych templariuszy, Shakuras. Tam Artanis, były uczeń Tassadara, stara się zjednoczyć protoów, w tym Khalaitów i mrocznych templariuszy (Nerazimów), którzy prawie oddzielili się od siebie w plemiennej mentalności, w wyniku wielowiekowej nieufności. Zeratul, nękany przez morderstwo swojej matriarchini, zniknął, aby szukać wskazówek do znaczenia tajemniczego oświadczenia Samira Durana w odniesieniu do hybrydy protosa i zerga w tajnej misji „Dark Origin” w Brood War[90].

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

Cztery lata po Brood War, Dominium Terran jest ponownie dominującą siłą w sektorze Koprulu. Z nieznanych powodów, Kerrigan zebrała rój na planecie Char i zniknęła z pola widzenia. Po odejściu zergów, protosi po raz kolejny przyjęli bierną rolę w galaktyce. Natomiast Jim Raynor stworzył rewolucyjną grupę o nazwie Rekieterzy Raynora (w ang. Raynor's Raiders) w celu obalenia Imperatora Arcturusa Mengska. Jednak Mengsk rozpoczął masową oszczerczą kampanię medialną przeciwko Raynorowi, ukazując go jako terrorystę[91].

Na Mar Sara, Raynor spotyka starego przyjaciela Tychusa Findlaya. Razem wyzwalają lokalnych mieszkańców spod kontroli Dominium, a także odkrywają, że Dominium odnalazło fragment starożytnego artefaktu xel’naga. Jim i Tychus przechwytują w końcu artefakt, który zgodnie z umową mogą sprzedać organizacji naukowej o nazwie Fundacja Moebiusa (ang. Moebius Foundation), w celu sfinansowania ich wojny z Dominium. Podczas przygotowań do ucieczki z Mar Sara, Rekieterzy zostają zaatakowani przez zergi i zmuszeni są do utrzymania swojej pozycja do czasu, aż przybędzie im na ratunek krążownik Hyperion, dowodzony przez Matta Hornera. Wkrótce odkrywają, że inne planety również zostały zaatakowane przez Rój Zergów, który był prowadzony przez Królową Ostrzy[92]. W tym momencie gracz może zdecydować się na podjęcie misji pobocznych, które koncentrują się na historii innych bohaterów: dr Ariel Hanson[93] i Gabriela Tosha[94].

Rekieterzy otrzymują wezwanie pomocy od dr Ariel Hanson z planety Agria. Raynor prowadzi swój zespół, aby pomóc dr Hanson przemieścić uchodźców z Agrii, którzy wycofali się podczas ataku zergów. Po przybyciu na planetę Haven, odkryli, że ludzie tam przebywający zostali zainfekowani. Dr Hanson proponuje, że może spróbować znaleźć lekarstwo na infekcję zergów. Wkrótce jednak, Raynor jest na rozdrożu między dr Hanson i protosami, którzy przybyli w celu próby oczyszczenia planety z zarażonych[93]. Rekieterzy wykonują również szereg misji, zlecanych przez Gabriela Tosha, podczas których Raynor pomaga mu zbierać jorium i terrazyt, surowce potrzebne do szkolenia widm, na dwóch różnych planetach (Jorium na Czerwonej Skale III, zaś terrazyt na tal'darimskiej Bel'Shir). Po tym, Rekieterzy odbierają transmisję od ducha imieniem Nova, która próbuje poinformować Raynora o prawdziwym pochodzeniu Tosha i jego widm. Przy końcowej misji pobocznej, Raynor znów staje przed wyborem, komu ma pomóc: Novie czy Toshowi. Dany wybór pozwala Jimowi na uzyskanie odpowiednio technologii duchów lub widm[94].

Następnie Matt Horner organizuje szereg misji, mających na celu uderzenie w Dominium. Na zniszczonej planecie Tarsonis, Rekietrzy odzyskują starego Adiutanta Konfederacji, który posiada zarejestrowaną transmisje potwierdzającą, że to Mengsk był odpowiedzialny za atak zergów na ów świat. Po tym Raynor uderza na siedzibę UNN na Korhalu i przekazuje komunikat o zbrodni Imperatora na całe Dominium, powodując ogromny skandal i podżega tym samym do zamieszek przeciwko rządom Dominium. Po ucieczce z Mar Sara, Raynor i Tychus dokonują kolejnych najazdów na kilka planet, aby zebrać znajdujące się tam fragmenty artefaktu xel’naga, dla Fundacji Moebiusa. W międzyczasie Horner przestaje ufać Tychusowi i rozpoczyna dochodzenie w jego sprawie. Po czym mówi Raynorowi, że kombinezon Findlaya jest połączony z jego narządami wewnętrznymi, który w razie przypadku ma wyłączyć jego funkcje życiowe. Matt stwierdza tym samym, że Tychus coś przed nimi ukrywa[95].

W pewnym momencie, gdy Rekieterzy zdobywają więcej artefaktów[96], na pokładzie Hyperiona zjawia się Mroczny Prałat Zeratul i daje Raynorowi kryształ Ihan, zawierający jego wspomnienia, proroctwo xel’naga oraz wizję przyszłości. Gdy Jim patrzy w kryształ, widzi jak Zeratul poszukuje proroctwa o gatunku pół-protosa i pół-zerga, które odkrył w obiekcie inżynierii genetycznej cztery lata wcześniej. Następnie zmierza on do dwóch światów w celu poszukiwania odpowiedzi o sens proroctwa i na jednym z nich walczy z hybrydą protosa i zerga. Następnie Zeratul powraca na Aiur, aby odczytać wspomnienia znajdujące się w zmarłej Naświadomości zergów. Jednak na swojej drodze spotyka ducha Tassadara, który dzieli się z Mrocznym Templariuszem apokaliptyczną wizją przyszłości, którą odkryła swego czasu Nadświadomość. Raynor po zobaczeniu wizji, został również poinformowany przez Zeratula, poprzez kryształ, że Kerrigan musi być chroniona, jeśli wszechświat ma przetrwać[97].

Po zebraniu ostatnich fragmentów artefaktów, siły Raynora zauważyły okręty Dominium w umówionym wcześniej miejscu spotkania z Fundacją Moebiusa. Na czele armady stoi sam Bucefał, okręt flagowy Arcturusa. Okazuje się jednak, że na pokładzie nie ma Arcturusa, a zamiast tego na mostku jest Valerian Mengsk, jego syn, który jest właścicielem Fundacji Moebiusa i księciem koronnym (następcą tronu) Dominium Terran. Młodzieniec zwraca się do Raynora, aby pomógł mu w inwazji na planetę Char oraz użyć artefaktu w celu przywrócenia Królowej Ostrzy ludzkiej postaci oraz osłabienia zergów. Mimo początkowej konsternacji załogi, Jim przystaje na tę propozycję[98].

Po zdobyciu ostatniej części artefaktu ma miejsce inwazja na Char. Dominium i flota Rekieterów docierając nad Char, lecz armada zostaje zaskoczona przez atak prewencyjny ze strony zergów, aczkolwiek Raynorowi udaje się zapewnić przyczółek na Char oraz zbiera ocalałe siły Dominium, które przetrwały atak Roju. Następnie połączone siły terran zmierzają do głównego ula na planecie. Artefakt ostatecznie osiąga pełną moc i zostaje aktywowany, niszcząc przy tym wszystkie zergi w promieniu jego wybuchu. Niedługo potem zespół Raynora znajduje Kerrigan, przywróconą do ludzkiej postaci, jednak Tychus ujawnia, że zawarł potajemny pakt z Arcturusem Mengskiem, handlując życie Kerrigan za własną wolność. Jim broni Sarę przed próbą zabicia jej, strzelając do Tychusa, po wcześniejszym zniwelowaniu jego ataku, w rezultacie czego skazaniec ponosi śmierć. Ostateczna scena pokazuje Raynora, niosącego nagą Sarę Kerrigan w swoich ramionach, po polu bitwy[99].

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Angielska wersja StarCraft II posiada kilku nowych, jak i powracających aktorów. Dyrektorem od głosów w grze jest Andrea Romano[100]. Wynajęto ponad 58 aktorów, aby udzielili głosu wielu bohaterom[101]. W polskiej wersji językowej gry wykorzystano głosy polskich aktorów, wśród których można usłyszeć m.in. Krzysztofa Banaszyka czy Jarosława Boberka[102][103].

Aktorzy podkładający głosy w StarCraft II.
Robert Clotworthy, amerykański aktor głosowy. „Głos” Jima Raynora
Tricia Helfer, kanadyjska aktorka podkładają głos Sarah Kerrigan
Ali Hillis, amerykańska aktorka podkładająca głos Dr. Ariel Hanson
Fred Tatasciore, amerykański aktor głosowy podkładający głosy Zeratulowi i Rory Swanowi
Gary Anthony Williams, amerykański aktor podkładający głos Generałowi Warfieldowi
Michael Dorn, amerykański aktor podkładający głos Tassadarowi
Rachael MacFarlane, amerykańska aktorka głosowa odpowiedzialna za głos Kate Lockwell
Postać Wersja angielska[103][104] Wersja polska[102][103]
James Eugene „Jim” Raynor Robert Clotworthy[100] Krzysztof Banaszyk
Tychus J. Findlay Neil Kaplan[100] Jacek Mikołajczak
Dr. Ariel Hanson Ali Hillis Agata Gawrońska-Bauman
Matthew „Matt” Horner Brian Bloom Grzegorz Małecki
Gabriel Tosh Dave Fennoy Piotr Bąk
Imperator Arcturus Mengsk I James Harper Andrzej Blumenfeld
Królowa Ostrzy Sarah Louise Kerrigan Tricia Helfer[100] Zofia Zborowska
Mroczny Prałat Zeratul Fred Tatasciore[100] Sławomir Orzechowski
Rory Swann Mirosław Zbrojewicz
Książę Valerian Mengsk Josh Keaton Sebastian Cybulski
Generał Horace Warfield Gary Anthony Williams Robert Tondera
Wysoki Templariusz/Egzekutor Tassadar Michael Dorn Paweł Szczesny
Mohandar Armin Shimerman
Egon Stetmann Scott Menville Grzegorz Drojewski
Kate Lockwell Rachael MacFarlane Izabella Bukowska
Donny Vermillion Blair Bess Dariusz Odija
Graven Hill John Gioss January Brunov
Mira Han (Horner) Kath Soucie Elżbieta Jędrzejewska
November Annabella „Nova” Terra
(Agent X41822N)
Grey DeLisle Milena Suszyńska
Executor Selendis Cree Summer
Wysoki Templariusz/Hierarcha Artanis Patrick Seitz Robert Jarociński
Pułkownik Orlan Adam Bitterman
Urun Jonathan Cook Zbigniew Konopka

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Zespół produkcyjny[edytuj | edytuj kod]

Do produkcji gry został skierowany jeden z wewnętrznych zespołów rozwojowych Blizzard Entertainment, zwany „Team 1”. Zespół istnieje od co najmniej 1994 r. i odpowiadał m.in. za stworzenie pierwszego StarCrafta (1998), Warcrafta III (2002) oraz produkcję Heroes of the Storm[105][106]. Głównym projektantem StarCraft II był Dustin Browder[5].

W lutym 2005 roku nad grą pracował niewielki zespół[107]. W 2008 roku zespół zaangażowany w produkcję StarCrafta II składał się z 40 osób[108][109], w tym dwanaście z nich pracowało przy oryginalnym StarCrafcie[110]. Zespół produkcyjny składał się z 4–5 menedżerów, 12–14 programistów, 8–10 artystów, zaś resztę stanowili projektanci[111]. Członkowie zespołu pochodzili z Korei, Chin, Europy oraz Ameryki Północnej[108]. Posiadał on własną wewnętrzną strukturę przywództwa. Częścią zespołu była również „para” byłych profesjonalnych graczy, która zajmowała się zagadnieniami balansu (np. w przypadku mikro-mutaliska)[112] oraz tworzyła strategie, które mogły zostać później wykorzystane podczas gry[113]. W czerwcu 2009 roku zespół został powiększony do 50 członków[114], zaś w sierpniu do 60[115]. W 2015 roku Chris Sigaty w wywiadzie dla onet.pl stwierdził, że w produkcji StarCrafta II brało udział „trochę ponad 60 osób, ale pracujących znacznie dłużej, nad znacznie bogatszą zawartością” w porównaniu do StarCrafta[116].

Od września 2009 roku przy tworzeniu StarCrafta II uczestniczyło również 58 aktorów, użyczających głosy dla poszczególnych postaci z gry. Niektórzy z nich grali więcej niż jedną rolę[117].

Wybrane osoby pracujące nad StarCraftem II.
Rob Pardo, dyrektor projektu.
Chris Metzen, wiceprezes ds. twórczego rozwoju i dyrektor historii.
Samwise Didier, dyrektor artystyczny.
Paul Sams, dyrektor operacyjny.
Russell Brower, dyrektor dźwięku.
Lista głównych deweloperów[6][118]
Pion menedżerski
Frank Pearce (producent wykonawczy)[119]
Rob Pardo (dyrektor projektu)[119]
Paul Sams (dyrektor operacyjny)[119]
Chris Metzen (wiceprezes ds. twórczego rozwoju)[119]
Julia Gastaldi (dyrektor ds. komunikacji i społeczności)[119]
Projektanci Sztuka
  • Samwise Didier (dyrektor artystyczny)
  • Dave Bergain (główny artysta środowiska)[122]
  • Brian Sousa (artysta 3D)
  • Allen Dilling i Trevor Jacob (starsi artyści)
  • Rob McNaughton (główny artysta techniczny)[119]
Producenci Przerywniki filmowe
  • Chris Sigaty (główny producent)[119]
  • Tony Hsu (starszy producent)[121]
  • Claudio Gentilini, Kaeo Milker
    i Tengying Yu (producenci)
  • Nicholas Carpenter (dyrektor filmowy)
  • Jeff Chamberlain (dyrektor filmowy)
  • Scott Abeyta i Noel Wolfman (główni producenci filmowi)
  • Phillip Hillenbrand (producent projektowy przerywników)
  • Angela Blake (producent projektowy)
Programiści Muzyka i dźwięk
  • Carl Chimes (główny programista)
  • Bob Fitch (główny programista)
  • Brett Wood (starszy inżynier programowania)[119]
  • Russel Brower (dyrektor dźwięku)
  • Glenn Stafford (główny dźwiękowiec)
  • Jay Maguire (główny producent dźwięku)
  • Paul Menichini (główny projektant dźwięku w przerywnikach)
  • Neal Acree i Derek Duke (kompozytorzy)
Historia i wiedza Battle.net
  • Chris Metzen (dyrektor historii)[119]
  • Andy Chambers (główny scenarzysta)[119]
  • Brian Kindregan (główny scenarzysta)
  • Greg Canessa (dyrektor projektu)
  • Matthew Versluys (dyrektor techniczny)
  • Jason Chayes (główny producent projektu)

Produkcja gry[edytuj | edytuj kod]

Preprodukcja[edytuj | edytuj kod]

Istnieją pewne rozbieżności co do tego, kiedy rozpoczął się rozwój StarCrafta II. Według niektórych źródeł prace koncepcyjne i preprodukcyjne nad grą rozpoczęły się w 2003 roku, wkrótce po wydaniu Warcraft III: The Frozen Throne w lipcu tegoż roku[123][124][125], z kolei w książce The Cinematic Art of StarCraft podano, że nad grą zaczęto dyskutować dopiero w 2005 roku[126]. Do produkcji został skierowany wewnętrzny zespół deweloperski Blizzarda, tzw. „Team 1”, który pracował m.in. nad poprzednim StarCraftem[105][106]. Pełna produkcja StarCrafta II ruszyła około 2004 roku[50], a prace nad nią prowadzone były w ścisłej tajemnicy pod kryptonimem „Meduza”[127]. Następnie według Roba Pardo i Chrisa Sigaty’ego, rozwój gry został tymczasowo zawieszony w 2005 roku ze względu na przeniesienie zasobów i pracowników firmy do produkcji World of Warcraft[128][129]. Zaraz po tym ponownie przystąpiono do produkcji StarCrafta II, który odtąd powstawał pod przewodnictwem starszego projektanta (później głównego projektanta[130]) Dustina Browdera, zatrudnionego w Blizzardzie 14 marca 2005 roku[131][132]. Według producenta Kaeo Milkera około lutego 2005 roku niewielki zespół rozpoczął prace nad nowym silnikiem gry. Pierwszym zadaniem było odtworzenie Brood War w Warcraft III i rozpoczęcie tworzenia prototypów SCII podczas pracy nad nowym silnikiem[107].

Koncepcja drugiej części polegała głównie na ponownym wyobrażeniu StarCrafta, jednak z większą ilością jednostek i zachowaniu duszy pierwowzoru[133]. Jednak deweloperzy nie chcieli, aby liczba jednostek w każdym starciu była zbyt duża do wyboru. W końcu zdecydowano, że jeśli jednostka zostałaby przywrócona z oryginału, to inna jednostka musiałaby zostać wycięta z gry[134]. Ponadto Blizzard projektował rasy na podstawie „fajnych jednostek”, zamiast mieć konkretne plany na poszczególne rasy[135]. Twórcy wiedzieli, że muszą stworzyć nowe jednostki i budynki, a także dostarczyć nowe podejścia do gry każdą z ras, jednak musieli pozostać wierni podstawowym mechanikom rozgrywki. Gra została zaprojektowana głównie pod kątem konkurencyjnego, opartego na umiejętnościach e-sportu[134].

Dodatkową kwestią, z którą musiał się zmierzyć zespół programistów, była kwestia realizmu i skali. Jednym z powodów, dla których oryginalny StarCraft zawładnął wyobraźnią fanów, był większy konflikt na poziomie galaktycznym, o którym gra wspominała, nawet jeśli nie był on reprezentowany poza ekranami ładowania i filmami. Podczas tworzenia sequelu zespół starał się, aby proporcje były bardziej realistyczne. Zaczęli od dodania większych ultralisków oraz masywnych lotniskowców i krążowników, ale "okazało się to lepszym pomysłem w teorii niż w praktyce". Następnie poszli w przeciwnym kierunku, zmniejszając jednostki. Jednak to sprawiło, że gra stała się „niezdatna do grania”. Ostatecznie zdecydowano się na podejście "najpierw rozgrywka" i zachowano oryginalne proporcje[136].

Na początku produkcji gry przyglądano materiał źródłowy i sztukę z oryginalnego StarCrafta, jednak zachowało się go bardzo niewiele do tamtej pory. W wyniku tego artyści otrzymali wolną rękę, aby dokonać iteracji na oryginalnych projektach[137]. Z kolei artysta techniczny Rob McNaughton stwierdził, że „w StarCraft początkowo zrobiliśmy wszystkie jednostki i wszystko inne w 3D, a następnie wyrenderowaliśmy je jako sprite'y. Kiedy rozpoczęliśmy pracę nad sequelem, mieliśmy już kilka modeli 3D. I, co dziwne, kończąc pracę nad Warcraftem III, umieszczaliśmy każdą pojedynczą jednostkę ze StarCrafta na silniku Warcrafta III”. Na projekt StarCrafta II silnie wpłynął wzrost znaczenia e-sportu i rywalizacja, w wyniku tego tryb wieloosobowy był gotowy do pracy, w podstawowej i prototypowej formie, na długo przed faktycznym rozpoczęciem prac projektowych nad kampanią. Chociaż historia dla gry została już napisana, to jednak SCII zaczął się rozwijać jako remake popularnej gry wieloosobowej w 3D. Ponadto stworzono technologię, aby gra obsługiwała większą liczbę jednostek 3D na ekranie, co umożliwiło artystom i innym projektantom aktualizowanie pojazdów, budynków i fragmentów krajobrazu, kawałek po kawałku[138].

Blizzard omawiał również możliwość dodania czwartej rasy na wczesnym etapie rozwoju gry. Jednak zespół deweloperski uznał, że ma ograniczoną liczbę rzeczy, które mogą zostać zaimplementowane do gry i chciał upewnić się, że skupiają się na najlepszych pomysłach na istniejące trzy grywalne rasy, zamiast osłabiać owe pomysły w przypadku dodania czwartej rasy[139]. Między innymi xel'naga uznano za możliwą do gry rasę, jednak pomysł został porzucony, ponieważ w miarę rozwoju historii zdecydowano, że xel'naga będą zbyt potężni, aby być grywalną frakcją; projektant Matt Morris stwierdził, że "z punktu widzenia rozgrywki, xel'naga nigdy tak naprawdę nie było dla nas na stole". Chociaż niektóre jednostki xel'naga pojawiają się w LotV, to nie są grywalną rasą w tradycyjnym sensie, natomiast hybrydy stały się "pełnomocnikami xel'naga" w ramach kampanii[136]. W trakcie dalszego rozwoju gry pomysł wprowadzenia czwartej rasy stał się „coraz mniej sensowny” i z kolei Zjednoczony Dyrektoriat Ziemski (UED) został uznany za „czwartą potęgę” i miał początkowo odgrywać znaczącą rolę w StarCraft II. Jednak ten element fabuły również został odrzucony, ponieważ w kontekście samego Wings of Liberty uznano, że konflikt między Dominium a Rekieterami Raynora był wystarczający bez konieczności wprowadzania UED[140].

2007–2008: zapowiedź gry i kwestia trylogii[edytuj | edytuj kod]

Mike Morhaime podczas BlizzConu 2007.

Pierwsze oficjalne informacje o produkcji StarCraft II postanowiono ujawnić podczas jednej z ważniejszych imprez organizowanych przez firmę. I tak produkcja gry została oficjalnie ogłoszona 19 maja 2007 roku podczas Blizzard Worldwide Invitational w Seulu, w Korei Południowej[141][142]. Jak stwierdził, dyrektor Blizzarda Michael Morhaime, na 20-lecie serii: „W roku 2007 wynajęliśmy Park Olimpijski i zorganizowaliśmy międzynarodowy turniej zamknięty, skupiający się głównie na grze StarCraft. Zaprosiliśmy kilka zespołów K-popowych, jak np. Super Junior, Ivy czy Psy. Kiedy zaprezentowaliśmy filmik ze StarCraft II i zapowiedzieliśmy kolejną odsłonę serii, było to wielkie wydarzenie”[127]. W momencie ogłoszenia gry tryb wieloosobowy był w pełni gotowy[138].

Od momentu ogłoszenia prac, fani również mogli w pewnym stopniu uczestniczyć w rozwoju StarCrafta II poprzez swoje opinie oraz pytania na forum i stronach fanowskich. Okresowo Blizzard Entertainment zaoferował również zainteresowanym: serię tzw. Q&A („Questions & Answers”), strony internetowe z opisem jednostek, budynków i ogólną wiedzą o grze, Podcasty (pod tytułem „BlizzCast”) oraz posty pracowników Blizzarda na oficjalnym forum[143]. Społeczność StarCrafta II była na bieżąco informowana o wewnętrznym rozwoju gry poprzez przedstawiciela Blizzarda, używającego nicka Karune (Kevin Yu) na forum Battle.net. Karune regularnie pisał Q&A na forum, gdzie znalazły się odpowiedzi na różne pytania, zadawane przez fanów. Ponadto od czasu do czasu powstawały również tzw. „Battle Reports”, które ukazywały ostatni Alpha build StarCrafta II; były one umieszczane na oficjalnej stronie internetowej gry i dodatkowo komentowane przez głównego projektanta Dustina Browdera i członka zespołu Blizzard eSports, Roberta Simpsona[144].

11 lipca 2007 roku StarCraft II został zaprezentowany podczas targów E3 2007, jednak nie zaprezentowano żadnych nowych funkcji, z wyjątkiem informacji o jednostkach i budynkach protosów[145][146]. Z kolei na BlizzCon 2007 zaprezentowano kampanię dla jednego gracza oraz udostępniono pierwsze publicznie dostępne demo StarCrafta II, podczas którego uczestnicy konwentu mogli wypróbować nowe jednostki i elementy rozgrywki w bitwach wieloosobowych. Dostępne do gry były rasy terran i protosów[147][148][149]. W sierpniu 2007 roku podczas imprezy GenCon Indy ponownie można było zagrać terranami i protosami[150]. Gra była dostępna również na konwencie Games Convention 2007 w Lipsku w Niemczech, który odbywał się w dniach 22-26 sierpnia 2007 roku. Była to pierwsza europejska prezentacja StarCrafta II, podczas której uczestnicy mogli zagrać nowymi jednostkami terran oraz grać jako terranie lub protosi w potyczkach jednoosobowych i wieloosobowych na sześciu różnych mapach[151][152][153].

W czerwcu 2008 roku na Blizzard Worldwide Invitational, wiceprezes Blizzarda Rob Pardo powiedział, że tworzenie kampanii zostało ukończone w ⅓[154]. Powiedział również, że StarCraft II zostanie wydany jako trylogia gier, począwszy od Wings of Liberty, skupiającej się na terranach, a następnie powstaną: Heart of the Swarm, oscylujący wokół zergów i wreszcie Legacy of the Void, poświęcony protosom[31]. W Blizzardzie podjęto taką decyzję ze względu na wyzwania, z jakimi borykał się zespół tworzący kampanię. Stwierdzono, że poprzez trylogię będzie można stworzyć więcej treści do kampanii, między innymi: filmy, postacie, misje, dialogi oraz inne tym podobne elementy. Ponadto każda postać będzie posiadać swoją własną historię, dialogi oraz misje[32][33][155]. Ogólny zarys historii został stworzony jeszcze zanim zapadła decyzja o podzieleniu gry na trylogię. Natomiast fabułę w formie trylogii opracowali Chris Metzen, James Waugh oraz Jason Huck[156]. Rob McNaughton stwierdził, że „Chris Metzen i zespół byli bardzo zainteresowani tworzeniem tej bardzo dużej, wielkiej historii. Kiedy patrzyliśmy na Warcrafta III, w którym masz tylko osiem misji Nocnych Elfów, aby opowiedzieć całą historię. To po prostu nie wystarczyło”. Decyzja o podzieleniu StarCrafta II na trzy części, nie była natychmiastową decyzją, jednak patrząc na kampanię terran i zakres projektu, podzielenie gry na trzy części uważano za najlepsze rozwiązanie[138]. Ponadto jedną z nowości, która miała odróżnić StarCrafta II od oryginalnej gry było utworzenie ekranu odprawy. Metzen za jej pomocą chciał bardziej „ożywić” grę. Z kolei scenarzysta Andy Chambers domknął historię Wings of Liberty[157]. Jak każdy z epizodów StarCrafta II, Wings of Liberty skupiał się na rozgrywce daną rasą, w tym przypadku byli to terranie, którzy budowali silna armię poprzez wykonywanie misji i zdobywanie punktów[158]. Natomiast większość misji zostało zaprojektowanych w celu odzwierciedlenia, że Raynor nie miał możliwości bezpośredniej walki z Mengskiem i w wyniku tego musiał wybierać swoje bitwy taktycznie[156]. Rob Pardo powiedział również, że historia StarCraft II została tak zaprojektowana, że do gry nie będzie wymagana jakakolwiek wiedza o uniwersum[159].

W sierpniu 2008 roku Frank Pearce uważał, że czwarta rasa mogłaby zostać dodana w przyszłym dodatku; stwierdził, że: „Nie mamy zasobów ani czasu, aby dodać czwartą rasę do czasu premiery StarCrafta II, ale jestem pewien, że gdy zdecydujemy się zrobić dodatek, będzie to rzecz, która zostanie przedyskutowana”[139]. W tym samym czasie gra znajdowała się w fazie alfa lub pre-alpha[160][161]. Dwa tygodnie przed BlizzConem 2008 cała firma Blizzard grała w StarCrafta II, co było ważnym kamieniem milowym dla gry[113][162]. Podczas meczu ekspozycyjnego rozgrywanego na BlizzConie 2008 określono go jako wersję „alfa”, ale także jako wersję „pre-alfa”[163], natomiast w ramach drugiego „Battle Report” gra była w fazie alfa[164].

2009–2010: końcowa produkcja[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II na gamescom 2009, 19 sierpnia 2009.

25 lutego 2009 roku Blizzard ogłosił konkurs Blizzard Theme Park, w którym nagrody zawierały dwa klucze do wersji beta StarCraft II[165]. W zaktualizowanym newsie i w aktualizacjach na stronie Battle.net Warcraft III: The Frozen Throne, Blizzard stwierdził, że 20 najlepszych graczy z każdej strefy (realmu) dostanie swoje klucze do bety[166]. 10 września 2009 roku w związku z pogłoskami, Karune stwierdził, że StarCraft II ukaże się przed Diablo III[167]. W styczniu 2010 roku Blizzard zapowiedział wydanie gry w polskiej i włoskiej wersji językowej[168]. Dodatkowo została uruchomiona oficjalna strona internetowa o StarCraft II w języku polskim[169]. W lutym 2010 roku prezes Blizzard Mike Morhaime ogłosił, że zamknięte beta testy gry rozpoczną się tego miesiąca[170].

W wywiadzie przeprowadzonym w czerwcu 2009 roku, Rob Pardo wykazał, że sieć LAN nie znajdzie się w StarCraft II: Wings of Liberty[171][172][173]. Usunięcie LAN wymaga od graczy, aby połączyli się uprzednio z serwerami Blizzarda, aby mieć możliwość gry w trybie wieloosobowym[174]. Donoszono, że Blizzard rozważa wdrożenie specjalnego systemu, w którym połączenie LAN będzie możliwe, ale dopiero po uprzednim uwierzytelnieniu z Battle.net[175]. Dalsze kontrowersje pojawiły się, kiedy Blizzard potwierdził, że gra nie będzie wspierać tzw. serwerów krzyżowych, ograniczając grę w trybie wieloosobowym tylko do lokalnych przeciwników – przykładowo, gracze z USA mogą grać tylko z obywatelami USA, zaś Europejczycy tylko z Europejczykami. Firma pierwotnie wyjaśniła, że serwery dla Australii i Nowej Zelandii będą zlokalizowane w południowo-wschodniej Azji, aby gracze tych krajów mogli grać przeciwko bojownikom z Indonezji, Filipin, Malezji, Singapuru i Tajlandii[176]. Jednak gdy premiera gry była coraz bliżej, okazało się, że południowo-wschodnio azjatycka / australijska / nowozelandzka wersja gry nie jest dokładnie zlokalizowana co do regionu, przez co gracze byli zmuszeni korzystać z serwerów SEA/ANZ lub Ameryki Północnej[177]. Dopiero wraz z wypuszczeniem patcha 1.1.0 oficjalnie ogłoszono, że gracze ze wschodniej Azji, Australii i Nowej Zelandii zostali przydzieleni do serwerów SEA/ANZ i tych należących do regionu północnej Ameryki[178].

Mike Morhaime, prezes Blizzard ogłosił podczas ceremonii otwarcia BlizzCon 2009, że zarówno StarCraft II, jak i nowa platforma Battle.net zostaną wydane w 2010 roku, z miesięcznym lub podobnym odstępie czasu[179]. Na E3 2009 Morhaime powiedział, że spodziewał się wydać grę przed końcem 2009 roku[180], lecz premiera została przesunięta do co najmniej 2010 r., aby było więcej czasu na dopracowanie Battle.net[181]. Na początku 2010 roku rozwój gry koncentrował się na dopracowywaniu elementów kampanii, m.in. odpraw, audycji, outro oraz filmów pomiędzy misjami[182]. W marcu 2010 roku stwierdzono, że platforma Battle.net jest obecnie w fazie testów beta i że jest planowana na początek lipca tegoż roku dla StarCrafta II i World of Warcraft: Cataclysm, zaś w późniejszej poprawce również dla Diablo III[183]. Wtedy Dustin Browder poinformował również, że wszystkie misje z kampanii, dialogi oraz mechaniki gry zostały ukończone[184]. Ponadto została zamknięta kwestia fabuły gry, a zespół, który nad nią pracował został przesunięty do pracy nad dodatkiem Heart of the Swarm[185]. W dniu 5 maja 2010 roku okazało się, że StarCraft II i Battle.net 2.0 będzie zintegrowany z serwisem społecznościowym Facebook, „łącząc światową premierę platformy online z najpopularniejszą na świecie platformą społecznościową”[186] – ruch ten dał graczom możliwość wyszukiwania na swoich listach znajomych (na Facebooku) przeciwników w StarCraft II. Według „Wired Magazine” w corocznym Vaporware Award, gra zajęła pierwsze miejsce w rankingu, wśród opóźnionych produktów technologii 2009 roku[187]. StarCraft II został ostatecznie wydany 27 lipca 2010 roku[17]. Dzień po premierze pojawiła się pierwsza aktualizacja do gry.

2011: po premierze gry[edytuj | edytuj kod]

29 marca 2011 roku Blizzard Entertainment i kompania internetowa NetEase ogłosiły rozpoczęcie otwartych beta testów StarCrafta II na terenie Chin, które umożliwiły tamtejszym graczom rozgrywkę wieloosobową za darmo. Testy zostały zakończone w dniu 6 kwietnia 2011 roku. Działalność komercyjna SCII w Chinach rozpoczęła się dzień później; od tej pory gracze oficjalnie mogli wykupić 30-dniowy pełny dostęp do gry za 20 juanów (około 3 dolary)[188][189].

Z kolei na BlizzCon 2011 przedstawiono kilkuminutowy materiał filmowy ukazujący rozgrywkę i wygląd StarCrafta II w trakcie procesu produkcji w latach 2005–2010. Podczas filmiku podano, że w ciągu tych 5 lat stworzono 16130 buildów silnika, zanim gra osiągnęła swój ostateczny wygląd. Deweloper powiedział również, że „grafika w grze została ukończona prawie na początku, natomiast przez 3 lata i 12 tys. wersji silnika pracowano nad optymalizacją, poprawkami i równowagą”[190][191].

Beta testy[edytuj | edytuj kod]

Od 6 maja 2009 roku Blizzard Entertainment rozpoczął zapisy do beta testów gry (tzw. beta opt-in)[11][192][193]. By móc brać udział w testach trzeba było posiadać konto na platformie Battle.net oraz przejść proces weryfikacji komputera[194]. Kilka dni później prezes firmy Blizzard Entertainment, Michael Morhaime ogłosił na konferencji prasowej, że beta testy rozpoczną się już w wakacje 2009 roku[195], jednak nie udało się wydać bety w tym okresie[196]. W listopadzie 2009 roku, producent gry Chris Sigaty potwierdził, że publiczna beta gry nie odbędzie się w roku 2009, ale zapewnił fanów tytułu, że stanie się to w przyszłym roku[197]. Opóźnienie było spowodowane koniecznością lepszego przygotowania platformy Battle.net[198]. W dniu 17 lutego 2010 roku, oficjalnie rozpoczęto zamknięte beta testy StarCrafta II[199]. Blizzard nie wydał wersji beta dla każdego regionu indywidualnie, tylko zdecydował się na stworzenie wspólnej infrastruktury, skonfigurowanej odpowiednio pod dany region[11]. Beta trwała przez około 3-5 miesięcy i była podzielona na dwa etapy.

Po początkowej fali zaproszeń obejmujących graczy, którzy zakwalifikowali się do testów oraz tych którzy zdobyli klucze inną drogą (m.in. na imprezach BlizzCon)[200], Blizzard stwierdził, że muszą przeprowadzić testy z większą liczbą graczy. W wyniku tego stopniowo zwiększano liczbę beta testerów SCII[201]. Blizzard tradycyjnie zaoferował 40 000 kluczy beta, jednak oczekiwania graczy wobec StarCrafta II były znacznie większe[202]. Podczas beta testów Blizzard odnotowywał do 10 000 graczy online w tym samym czasie[184]. Klucze do Bety dla początkowej wersji były sprzedawane na eBay’u za cenę rzędu 400 dolarów[203]. Druga i trzecia fala zaproszeń odbyła się odpowiednio 23 lutego i 6 marca 2010[204]. W marcu 2010 beta testerzy otrzymali dodatkowe klucze, aby mogli zaprosić do gry również swoich przyjaciół[205]. W dniu 25 marca 2010 roku, baza bety została zresetowana, w wyniku czego zostały skasowane wszystkie profile postaci, listy znajomych, drabinki oraz ligi[206]. Proces ten powtórzono 22 kwietnia[78] i ponownie w czerwcu[207].

Podczas testów, Blizzard wydał również edytor map do Bety, w ramach Patcha 9[78]. Według spółki, w końcowym etapie beta testów planowano wydać patch, posiadający główną zawartość, zarówno dla edytora, jak i gry[208]. 12 maja 2010 Blizzard wydał również klienta Bety dla użytkowników Mac OS, którzy wcześniej zapisali się na testy[209]. W dniu 17 maja 2010 Blizzard ogłosił, że pierwsza faza beta testów zakończy się we wszystkich regionach 31 maja. Jednak później pierwszy etap został przedłużony jeszcze o tydzień, do 7 czerwca[210]. Druga faza rozpoczęła się 7 lipca a zakończyła 19 lipca 2010 roku[211][212][213].

Od dnia 17 lutego do zakończenia beta testów 7 lipca 2010, zostało wydanych łącznie osiemnaście patchy (na europejskich serwerach siedemnaście)[214], w tym poprawkę, która umożliwiała dostęp do edytora map o nazwie Galaxy Editor.

29 marca 2011 roku ogłoszono rozpoczęcie otwartych beta testów StarCrafta II na terenie Chin, w wyniku czego udostępniono tamtejszym graczom rozgrywkę wieloosobową za darmo. Testy zostały zakończone w dniu 6 kwietnia 2011 roku o północy czasu pekińskiego[188][189].

Technologie[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II: Wings of Liberty obsługuje oprogramowanie DirectX 9 (z Pixel Shader 2.0), na którym został utworzony[215]; jest w pełni kompatybilny z DirectX 10, jak również zapewnia dostęp do wyjątkowych, zaawansowanych efektów graficznych[11][216]. Gra jest kompatybilna także z DirectX 11, lecz nie obsługuje funkcji specyficznych dla tego oprogramowania[217]. Wersja Mac OS wykorzystuje OpenGL. Gra początkowo korzystała z silnika fizyki Havok w wersji 4.0[11][13], który pozwalał na bardziej realistyczne elementy środowiska, takie jak „odpady toczące się w dół po ziemi”[141]. Jednak w momencie wydania pierwszego dodatku został on zastąpiony na rzecz innego silnika, co zostało zasygnalizowane usunięciem StarCrafta II z oficjalnej strony Havoka[218]. Obsługuje on wiele kart graficznych, od ATI Radeon 9800 / NVIDIA GeForce FX do serii ATI Radeon HD 4800 i serii NVIDIA GeForce G200[219]. W grze występują również efekty świetlne, w tym cykl światło/ciemność, który został zastosowany w niektórych misjach[122].

Gra obsługuje rozdzielczości ekranu od 4:3 do 16:10[15][120]. Szersze monitory panoramiczne pozwalają na nieco większy zakres widzialności podczas rozgrywki[113][120][220]. StarCraft II obsługuje szerokie ekrany, lecz niewielką liczbę monitorów[221]. Minimalna obsługiwana rozdzielczość to 1024×768×32 bity, a największa to 1280×1024[222]. Gra obsługuje również tryb okna[216]. SCII został napisany w kodzie 32-bitowym, ale wspiera również systemy 64-bitowe; ponadto obsługuje procesory wielordzeniowe[223].

Podczas projektowania gry używano: 3ds Max do tworzenia modeli jednostek o małej ilości wielokątów, Mudbox do modeli o dużej ilości wielokątów[224], Photoshopa do edycji tekstur[225] oraz StarTools do umieszczenia niestandardowych grafik w grze[215]. W 2007 roku podano, że modele bazowe jednostek składają się z około 1500 wielokątów, biorąc pod uwagę cały proces przetwarzania grafiki 3D (mapowanie normalnych, nakładanie tekstur itp.)[215], z kolei rok później stwierdzono, że twórcy zwiększali ilość wielokątów w celu większej szczegółowości[226]. Na platformie Battle.net jest dostępny również chat głosowy, lecz dźwięk nie jest odtwarzany w powtórkach[227]. Dodatkowo istniały plany realizacji VoIP w grze[228].

Zmiany w porównaniu ze StarCraft[edytuj | edytuj kod]

W porównaniu do oryginalnego StarCrafta, StarCraft II został zaprojektowany z mocnym (większym) naciskiem na aspekt trybu wieloosobowego z dodatkowymi zmianami, które obejmują m.in. znaczną poprawę i ulepszenie platformy Battle.net, nowy konkurencyjny system „drabinek” w rankingu gier oraz nowy zaprojektowany mechanizm, mający na celu łączenie graczy o równym poziomie umiejętności podczas rozgrywek multiplayer[11]. Dodatkowo funkcja odtwarzania, która pozwala graczom na nagrywanie i przegląd ostatnich rozegranych gier, uległa poprawie. Blizzard zadeklarował również, że do gry zostały włączone zmiany i poprawki, które zostały zaproponowane przez fanów[229].

StarCraft II kontynuuje – podobnie jak poprzednik – korzystanie z pre-renderowanych przerywników filmowych opartych na fabule gry. Jednak w grze można zauważyć dużą poprawę jakości cut scenek w porównaniu do pierwszej części, gdyż zostały one wykonane przy użyciu tego samego silnika graficznego, z którego korzysta grafika w grze właściwej. Blizzard stwierdził, że nowy silnik graficzny StarCraft II wykorzystuje do renderowania rozgrywki, „dzięki czemu może tworzyć w grze cut scenki w jakości zbliżonej do kinowej”[230]. Większość jednostek protosów i terran oraz niektóre jednostki zergów, zostały umieszczone na oficjalnej stronie StarCrafta II i w kilku były demonstracyjne filmiki, będące w posiadaniu przez Blizzard[65][231]. Zmiany w grze obejmują również: zaawansowane alokacje otoczenia oraz bardziej szczegółowe elementy terenu kosmicznego, takie jak latające platformy w przestrzeni planet i planetoid, będących w tle. Takie drobne elementy jak: małe skały, dodatki czy nawet szyldy reklamowe również zostały ulepszone i dopracowane w najmniejszych detalach[65].

Wydanie przedpremierowe[edytuj | edytuj kod]

Klienci i recenzenci, którzy otrzymali swoje instalacyjne DVD przed 27 lipca 2010, zostali powitani przez ekran błędu, który nakazał czekać im aż do dnia oficjalnej premiery gry[232]. Nie była znana żadna możliwość obejścia ów zabezpieczenia, dlatego też niektórzy recenzenci pochwalili działania Blizzarda, na rzecz ograniczenia dziennikarzy do grania i przeglądu gry z faktycznymi graczami przed właściwią premierą StarCrafta II[233][234].

Polska wersja językowa gry[edytuj | edytuj kod]

Na początku stycznia 2010 roku zaczęły pojawiać się informacje na temat polskiej wersji językowej StarCraft II[235][236], natomiast 20 stycznia Blizzard oficjalnie zapowiedział na swojej stronie internetowej wydanie gry w języku polskim (i włoskim)[237][238][239]. W wyniku tego została uruchomiona polska wersja oficjalnej strony internetowej gry (razem z forum)[237][239] oraz oficjalne profile na serwisach Facebook[240] i Twitter[241].

Za lokalizację StarCrafta II i powiązanej z nim platformy Battle.net była odpowiedzialna warszawska firma Porting House Sp. z o.o., należąca do grupy CD Projekt[242]. Przy tworzeniu polskiej wersji brało również udział około 50 polskich aktorów, którzy zdubingowali postacie i jednostki z gry; niektórzy z nich podkładali głosy nawet pod siedem (Piotr Bąk) czy osiem (Paweł Szczesny) jednostek/postaci[102].

W październiku 2010 roku Blizzard przeprowadził na oficjalnym forum sondę na temat „oceny polskiej lokalizacji”[243]. 54% ankietowanych oceniło ją jako bardzo dobrą lub dobrą, 22% jako średnią oraz 24% jako słabą lub bardzo słabą[244]. Tymczasem zdania o polonizacji StarCrafta II wśród serwisów o grach komputerowych były podzielone, m.in. Wirtualna Polska oceniła ją na 8/10[245], a CD-Action stwierdził, że „lokalizacja lepsza, niż można się było spodziewać”[246]. Z kolei gildia.pl uznała ją za minus gry[247], gram.pl określiło ją „najsłabszym elementem gry”[248], natomiast Konrad Hildebrand z polygamia.pl skrytykował „brak możliwości wyboru języka przy instalacji” uważając to „za beznadziejne i niepotrzebne utrudnienie”[249].

Rozwój i wsparcie dla gry po premierze[edytuj | edytuj kod]

Strona społecznościowa[edytuj | edytuj kod]

Trzy dni po premierze studio Blizzard opublikowało na oficjalnej stronie StarCrafta II swój autorski poradnik, dotyczący wszystkich ważniejszych aspektów gry[250]. 31 sierpnia 2010 na stronie wsparcia studia deweloperskiego został stworzony FAQ na temat lig i rankingów dostępnych w grze[251]. 2 grudnia 2010 roku, Blizzard na stronie internetowej StarCraft II opublikował listę dostępnych kodów, ułatwiających grę. Wśród nich znalazły się tipsy m.in. na: nieśmiertelność, zasoby, szybką budowę oraz wiele podobnych rzeczy[252]. 23 grudnia światło dzienne ujrzało demo SCII, niepotrzebujące specjalnego klucza rejestracyjnego, który był konieczny do wersji trialowej (limit grania wynosił 7 godzin bez przerwy w ciągu 14 dni od pierwszego uruchomienia)[253]. 24 marca 2011 roku strona społecznościowa StarCraft II powiększyła swoją zawartość o sekcję, poświęconą nowo wprowadzonym modom oraz poradnikowi tworzenia map[254]. Po wprowadzeniu do gry ligi arcymistrzowskiej, strona społeczności również wzbogaciła się o sekcję z rankingami graczy z owej ligi[255]. Z dniem 2 maja 2012 roku na stronie społecznościowej StarCraft II Blizzard dodał nowy dział, poświęcony aktualnym wydarzeniom ze świata e-sportu. Znajdują się w nim m.in. informacje o turniejach StarCraft II World Championship Series, organizowanych przez wydawcę gry[256]. 29 kwietnia 2013 roku na stronie społecznościowej została umieszczona zaktualizowana historia StarCrafta, obejmująca wydarzenia z pierwszej części gry, dodatku Brood War i Wings of Liberty. Sekcja została dodatkowo wzbogacona o filmiki i tapety[257][258]. 1 czerwca 2013 na oficjalnej stronie gry pojawił się FAQ dotyczący lig, rankingów i sezonów, w którym znalazły się najczęściej zadawane pytania dotyczące rozgrywek wieloosobowych[259].

Od października 2012 Blizzard prowadził sesje pytań i odpowiedzi (Q&A), dotyczące wydarzeń i fabuły StarCrafta II. Na pytania graczy odpowiadał współtwórca scenariusza Wings of Liberty oraz główny scenarzysta w Heart of the Swarm, Brian Kindregan[260]. Do tej pory miało miejsce dwanaście sesji Q&A[261], natomiast 22 stycznia 2013 została opublikowana trzynasta i zarazem ostatnia sesja tego typu. Jednakże Blizzard zapowiadział, że w przyszłości pojawią się kolejne[262].

Rozwój gry, Battle.net i edytora map[edytuj | edytuj kod]

3 września 2010 roku na Battle.net został zwiększony limit (na każdego gracza) na publikowane mapy z 30 MB na 50 MB, co pozwoliło na publikację do 10 fanowskich map[263]. Kilka dni później dodano do rozgrywki wieloosobowej nową mapę o nazwie „Palący przypływ”[264]. 15 czerwca ponownie zwiększono limity przechowywania map niestandardowych. Mianowicie od tej pory miejsc na przechowywanie map zwiększono do 20, maksymalny rozmiar mapy może wynosić 20 MB, a całkowite miejsce na mapy wynosi teraz 100 MB[265]. 11 lipca 2011 roku Blizzard ogłosił połączenie poszczególnych regionów Battle.netu: Europy i Rosji, Ameryki Północnej i Ameryki Łacińskiej oraz Korei i Tajwanu. Miało to na celu usprawnienie doboru przeciwników do meczów (poprzez większą pulę graczy) oraz komunikację między graczami[266].

12 stycznia 2011 roku, wraz z wydaniem patcha 1.2.0 – dla graczy wszystkich regionów – została udostępniona nowa arena, zwana „ligą mistrzów” (tylko do gier 1vs1), którą stworzono z myślą o najlepszych graczach StarCrafta II (miało do niej trafić około 2% graczy wyłonionych z ligi diamentowej)[267][268]. Nowo dodana liga mistrzów miała być również zapowiedzią wprowadzenia jeszcze wyższej areny, mianowicie ligi arcymistrzowskiej, do której kwalifikują się najlepsi z najlepszych[269]. Od 25 lutego liga mistrzowska zaczęła obejmować również gry 2vs2, 3vs3 i 4vs4[270], natomiast od 13 kwietnia jest już oficjalnie dostępna liga arcymistrzowska[271].

Blizzard – w ramach przygotowań do wydania Heart of the Swarm – rozpoczął pracę nad ulepszeniem i poprawą polskiej lokalizacji StarCraft II. W tym celu 16 czerwca 2011 roku firma poprosiła graczy o sugestie dotyczące zmian w polskiej wersji językowej. W początkowej fazie skupiono się na nazwach jednostek, budynków i ulepszeń, które przydałoby się zmienić. W związku z tym Blizzard przygotował szereg nowych propozycji nazw (np. „Piekielnik” na „Helion” czy „Kosiarz” na „Żniwiarz”) i poprosił graczy o wypowiedzenie się w tej sprawie[272][273].

1 sierpnia 2012 roku deweloper wydał patch oznaczony numerkiem 1.5.0, który wprowadził do gry całkiem sporo zmian, głównie do rozgrywki. Główną nowością jest tzw. „Salon gier”, pozwalający na lepsze wyszukiwanie i ocenianie gier, stworzonych zarówno przez społeczność StarCrafta, jak i przez samo studio. Ponadto patch wprowadził nowy przejrzysty i łatwiejszy w obsłudze interfejs Battle.net oraz udostępnił edytor, który zawiera wiele nowości i zmian w porównaniu do poprzedniej wersji. Ważną zmianą jest także nowy klient strumieniowy, dzięki któremu aktualizacja StarCraft II trwa znacznie krócej. Nastąpiły również pewne zmiany w grafice, obejmujące m.in. poprawki fizyki, zarządzanie strukturami i teksturami oraz wczytywanie zawartości i shaderów podczas ładowania gry, co wpływa na lepszą płynność rozgrywki[274][275][276][277].

20 września 2012 roku Blizzard ogłosił wprowadzenie w usłudze Battle.net opcji „Ukryj obecność”, która pozwoli graczom World of Warcraft, StarCrafta II i Diablo III na granie ze statusem „offline”, który będą widzieli inni użytkownicy. Wprowadzenie poprawki do gry jest przewidziane po wydaniu dodatku[278].

9 listopada 2012 zapowiedziano, że niebawem do gry zostanie wprowadzona opcja „Gry Globalnej”. Pozwoli to graczom na dostęp do serwerów StarCrafta II spoza regionu ojczystego i tym samym zapewni nowe możliwości dla e-sportu oraz większy wybór map i gier. Ponadto każdy z regionów będzie posiadał osobne dane profilowe, dzięki czemu profile i rankingi graczy będą wyglądały inaczej w każdym regionie[279][280][281][282]. 24 grudnia 2012 Blizzard udostępnił rozszerzony FAQ „Gry Globalnej”, który odpowiada na najczęściej zadawane pytania dotyczące tego aspektu gry. Opisuje m.in. regiony, które będą dostępne oraz zagadnienia techniczne[64].

20 lutego 2013 Blizzard wypuścił patcha o numerze 2.0.4, mającego przygotować Wings of Liberty na wydanie pierwszego dodatku, Heart of the Swarm, który miał premierę 12 marca 2013[283]. Łatka ważyła około 8GB i była dostępna do pobrania (w tle) już od 9 lutego[284]. Patch wprowadza szereg nowych opcji, funkcji i usprawnień do gry, Battle.net i edytora map. Dodano między innymi: nowy interfejs z rozbudowanymi ekranami menu, statystyk i wyników, system klanów i grup oraz nowe funkcje obsługi powtórek. Wprowadził również zapowiadaną funkcję „Gry Globalnej” oraz całkiem przebudowany i ulepszony system dobierania przeciwników oraz funkcję „gracze blisko ciebie”, która pozwala na szybki kontakt z graczami z najbliższej okolicy. Dodatkowo ulepszono grę z przeciwnikami SI. Ponadto patch pozwolił na dowolną zmianę języka w grze (od angielskiego, przez polski aż do koreańskiego) i zaoferował zaktualizowaną sekcję pomocy[285][286].

31 sierpnia 2013 roku Blizzard rozpoczął otwarte beta testy narzędzi graficznych o nazwie „StarCraft II Art Tools”, z których korzystano przy produkcji gry. Za ich pomocą można tworzyć modele, tekstury, efekty cząsteczkowe, animacje i grafiki trójwymiarowe. W wyniku beta testów deweloper udostępnił do pobrania narzędzia w wersji 32-bitowej i 64-bitowej oraz kompletną dokumentację o ich działaniu[287].

21 stycznia 2014 roku deweloper udostępnił patcha o numerze 2.1.0, wprowadzającego szereg nowych elementów i usprawnień do gry, Battle.net oraz edytora map. Wśród nowości znalazły się m.in.: w pełni darmowy Salon Gier dla użytkowników Startera SCII oraz modyfikacje rozszerzeniowe, czyli zestaw parametrów z których można korzystać na jakiejkolwiek mapie z listy gier dowolnych. Usprawniono również klany i grupy, dzięki czemu możliwe jest teraz tworzenie wydarzeń (tzw. „Kalendarz Wydarzeń”), dodawanie ikon grupowych i zdobień klanowych. Największą nowością jest jednak wprowadzenie do gry klasycznej ścieżki dźwiękowej ze StarCrafta i Brood War. Ponadto zwiększono liczbę poziomów do zdobycia i premię za pierwszą wygraną dnia oraz dodano nowe nagrody z motywami z serii filmów animowanych „StarCrafts”[288][289][290][291]. Wraz z patchem udostępniono również pełną wersję narzędzi graficznych „StarCraft II Art Tools”[292].

Pod koniec czerwca 2014 roku Blizzard zapowiedział ostatecznie zastąpienie programu startowego StarCraft II aplikacją Battle.net, która pozwala na uruchamianie wszystkich nowszych produkcji studia (World of Warcraft, Diablo III, Hearthstone i Heroes of the Storm) za pomocą tego samego programu. Ponadto umożliwia jednorazowe logowanie na 30 dni oraz daje dostęp do najnowszych wiadomości i funkcji społecznościowych[293][294]. 26 sierpnia 2014 oficjalnie rozpoczęto proces zastępowania programu startowego StarCraft II aplikacją Battle.net[295].

Z końcem stycznia 2015 roku, początkowo na serwerze testowym, udostępniono modele i materiały graficzne, które przyczyniły się do powstania Warcrafta III, w skład których wchodzi ponad 3 tys. nowych modeli bohaterów dla czterech ras, wszystkich oryginalnych modeli z Warcrafta III, a także dekoracji, budowli, efektów zaklęć, dźwięków otoczenia oraz utworów ze ścieżki dźwiękowej[296]. 24 marca 2015 zostały ostatecznie dodane do edytora StarCraft II wraz z patchem 2.1.9[297]. Na początku marca 2015 r. Blizzard zapowiedział zmiany w rankingu w kolejnych sezonach oraz po wydaniu dodatku Legacy of the Void. Obejmą one m.in. rozkład graczy w ligach oraz dostosowanie funkcji wewnętrznych wpływających na dobieranie graczy[298]. Z kolei 15 lipca 2015 w związku z ogłoszeniem Heart of the Swarm samodzielnym dodatkiem, Blizzard zdjął ograniczenia z biblioteki zasobów edytora StarCrafta II, a twórcy modów zyskali możliwość publikowania tytułów w Salonie Gier z użyciem materiałów ze wszystkich części trylogii, bez konieczności posiadania poszczególnych gier[37][299].

6 października 2015 Blizzard wydał patcha o numerze 3.0.0, mającego wprowadzić zmiany do Wings of Liberty i Heart of the Swarm przed premierą Legacy of the Void, która będzie miała miejsce 10 listopada 2015. Aktualizacja wprowadziła szereg zmian, funkcji i usprawnień w grze, głównie w interfejsie, jak również w edycji startowej StarCrafta II oraz edytorze map[300]. Główną nowością patcha było udostępnienie do gry 3-misjowego prologu LotV o nazwie „Whispers of Oblivion”, opowiadającego o Mrocznym Templariuszu Zeratulu, poszukującego ostatniego fragmentu proroctwa xel’naga[301][302][303]. Dodano również nowy przebudowany interfejs ze zmianami obejmującymi chat (wszystkie pojedyncze okna zostały połączone w jedno), listę znajomych, Salon Gier oraz wygląd poszczególnych ekranów (m.in. do każdego ekranu dodano nowe sceny 3D, a ekran kampanii nawiązuje wyglądem do tego z oryginalnej gry). Celem tych zmian było położenie większego nacisku na aspekt społecznościowy w grze[300][304][305]. Dodatkowe zmiany obejmują także opcje (np. licznik czasu gry), powtórki i rozgrywkę. Część aspektów Heart of the Swarm została przeniesiona do Wings of Liberty, takie jak możliwość zdobywania poziomów czy rozgrywki 1vsSI. Zlikwidowano także rozgrywki FFA, a osiągnięcia z nimi związane zostały ukryte. Ponadto wprowadzono zmianę formatu plików instalacyjnych z MPQ na CASC oraz udostępniono 64-bitową wersję gry[300][302].

2 listopada 2015 w ramach przygotowań do premiery LotV deweloper uruchomił dla graczy z Australii i Nowej Zelandii lokalne serwery ANZ (hostowane w Sydney), które łatwiej będą komunikować się z serwerami w Ameryce[306][307][308]. Z kolei na BlizzCon 2015 odbyły się dwa panele StarCraft II nakreślające przyszłość trylogii po wydaniu trzeciego epizodu. Blizzard zaplanował wydanie nowych treści w formie paczek misji, nowych misji kooperacyjnych, nowych dowódców itp.; część z nich będzie darmowa, a część płatna. Pojawi się również więcej skórek dla jednostek oraz pakiety głosowe zastępujące dotychczasowych doradców w grze. Wśród przyszłych nowości pojawią się również zmiany w grze wieloosobowej, w tym reorganizacja drabinki czy połączenie ligi mistrzowskiej z arcymistrzowską[309][310][311].

Z końcem marca 2016 roku wydano aktualizację 3.2.0[312]; Główną nowością jest wprowadzenie do gry pierwszego pakietu misji Tajnych Operacji Novy, opowiadający o Novie, wplątanej w działania grupy separatystów zwanych „Obrońcami Ludzkości”[313][314] oraz usprawnienie procesu aktualizacji[315]. 12 lipca wraz z aktualizacją 3.4.0 przeprowadzono gruntowne zmiany w rankingu StarCrafta II, w skład których weszły m.in. poziomy lig i rangi, ranking pretendentów, zmiany w punktach bonusowych, a także wprowadzono nowe odznaki wojenne mające wyróżnić graczy oraz nową zakładką rankingową na ekranie wyników[316][317][318]. 2 sierpnia 2016 wraz z aktualizacją 3.5.0[319] wydano drugi pakiet misji Tajnych Operacji Novy[320][321]. Następnie odpowiednio 12 września i 18 października 2016 (aktualizacje 3.6.0 i 3.7.0) wprowadzono nowy system dobierania graczy do testów, zakładkę „Kolekcja” na pasku nawigacji, gdzie znajdują się wszystkie elementy kolekcjonerskie zdobyte przez gracza oraz usprawnienia i zmiany w rankingu[322][323]. Natomiast 23 listopada 2016 wydano aktualizację 3.8.0[324], która dodała do gry trzecią i zarazem ostatnią część Tajnych Operacji Novy[325].

Wraz z aktualizacją 3.16.0 do gry zostało wprowadzone po raz pierwszy wydarzenie sezonowe o nazwie „Łup Wojenny”, pozwalające zdobyć nagrody poprzez zbieranie punktów doświadczenia podczas gry. 25% zysków ze sprzedaży Łupu Wojennego zasili pulę nagród WCS i obejmie operacje e-sportowe związane ze StarCraftem II[326][327]. 9 października 2017 wydano aktualizację 3.19.0, która wprowadziła przeprojektowany interfejs „Salonu Gier” i „Gier dowolnych”, w wyniku czego obie zakładki zostały połączone oraz wprowadzono wiele pomniejszych zmian, w tym przypinanie map i prawidłowe wyświetlanie w rozdzielczości 16:9[328][329].

Przejście StarCraft II na free-to-play[edytuj | edytuj kod]

3 listopada 2017 podczas BlizzCon 2017 zapowiedziano, że StarCraft II stanie się grą free-to-play, w wyniku czego część elementów gry będzie dostępna za darmo dla wszystkich graczy. Wśród nich znalazły się kampania Wings of Liberty, tryb wieloosobowy (gra rankingowa, nierankingowa i kooperacja) i dowódcy w trybie współpracy do 5 poziomu (z wyjątkiem Raynora, Kerrigan i Artanisa, którymi można grać bez ograniczeń). Dodatkowo ujednolicono nazwę gry, StarCraft II: Legacy of the Void przemianowano na StarCraft II, która od tej pory będzie używana zwyczajowo. Ponadto ogłoszono zmiany w balansie w trybie wieloosobowym, udostępnienie „Łupu Wojennego II” oraz nowości w trybie współpracy[46][47][48][48]. 14 listopada 2017 (w ramach aktualizacji 4.0.0) StarCraft II stał się grą z bezpłatnym dostępem[330]; w 2022 roku były producent Tim Morten stwierdził, że baza graczy StarCraft II znacznie się zwiększyła po przyjęciu modelu free-to-play[331].

Na początku grudnia udostępniono aktualizację 4.1.0, która wprowadził „Łup Wojenny II: Katowice 2018”[332][333]. 24 kwietnia 2018 roku wraz z aktualizacją 4.3.0 do Salonu Gier w StarCraft II wprowadzono tzw. „zawartość premium”, gdzie można nabyć za opłatą stworzone od podstaw mapy i nowe tryby o wysokiej jakości, które powstały dzięki współpracy Blizzarda z popularnymi twórcami modów. Część zysków z ich sprzedaży trafia bezpośrednio do autorów[87][88][334][335]. Na początku sierpnia 2018 udostępniono aktualizację 4.5.0, która wprowadziła „Łup Wojenny III: BlizzCon 2018”[336][337]. 2 listopada 2018 podczas BlizzCon 2018 zapowiedziano wydanie czwartego „Łupu Wojennego”, w którym po raz pierwszy pojawią się skórki przeznaczone dla budowli wszystkich ras, nowego dowódcę w trybie kooperacyjnym Zeratula oraz aktualizację balansu w trybie wieloosobowym[338][339][340]. 18 grudnia 2018 wydano aktualizację 4.8.0, wprowadzającą wydarzenie „Łup Wojenny IV: Katowice 2019”, który premierę miał dwa dni później i po raz pierwszy był możliwy do zdobycia w serwisie Twitch[341][342]. W sierpniu 2019 udostępniono aktualizację 4.10.0, wprowadzającą wydarzenie „Łup Wojenny V: BlizzCon 2019”, który premierę miał dwa dni później[343][344].

9 czerwca 2020 wydano aktualizację, w skład której wchodziło wydarzenie „Łup Wojenny VI” z premierą dwa dni później[345][346]. Z kolei 27 lipca 2020 (aktualizacja 5.0.0) z okazji 10-lecia StarCraft II gra otrzymała nowe funkcje, w tym: niestandardowe kampanie tworzone przez graczy, nowe osiągnięcia dla wszystkich misji z kampanii (trylogii i pakietu misji), talenty prestiżowe dla dowódców w trybie współpracy, jak również szereg funkcji i poprawek edytora map oraz mniejsze usprawnienia rozgrywki[347][348][349]. 15 października 2020 roku Blizzard zapowiedział zakończenie wsparcia dla StarCraft II w postaci płatnej zawartości (Łupy Wojenne czy nowi dowódcy do trybu współpracy). Wsparcie ograniczy się jedynie do kolejnych sezonów oraz poprawek błędów i balansu[350][351][352].

Modyfikacje Blizzarda i kwestia Blizzard All-Stars[edytuj | edytuj kod]

26 stycznia 2011 roku Blizzard rozpoczął Beta testy trzech nowych map, które udostępniono na Battle.net w trybie Gry Dowolnej. W skład dodanych plansz wchodzą: „Kuchmistrz z Aiur”, „Gwiezdne klejnoty” oraz „Left 2 Die”. Wówczas w pakiecie zabrakło mapy o nazwie Blizzard DotA, która wymagała jeszcze sporo pracy. Nie podano również kiedy gracze mogą spodziewać się wyjścia Blizzard DotA oraz oficjalnej premiery pozostałych map[353][354][355]. 7 kwietnia 2011 roku oficjalnie do gry zostały dodane ostateczne wersje trzech modów[356]. 21 października 2011 roku podczas ceremonii otwarcia BlizzConu 2011, został pokazany pierwszy oficjalny zwiastun Blizzard DotA oraz zapowiedziano, że premiera mapy nastąpi „już (bardzo) niedługo”[357].

Od pewnego czasu Blizzard DotA stała się przedmiotem kontrowersji w świetle gry Dota 2 produkcji studia Valve, które próbowało opatentować prawa do tej marki w 2010 roku[358]. Blizzard podjął kroki w tej sprawie i sprzeciwił się opatentowaniu słowa „DotA” lub jakiegokolwiek innego akronimuDefense of the Ancients”, twierdząc, że powinno ono pozostać w obrębie społeczności modderskiej Warcrafta, w której powstało to pojęcie[359]. W maju 2012 roku, zarówno Valve, jak i Blizzard osiągnęli porozumienie w wyniku którego Valve może używać nazwy „DotA” w sensie niekomercyjnym. Natomiast nazwa „Blizzard DotA” została zmieniona na Blizzard All-Stars, która według Roba Pardo „lepiej odzwierciedla projekt gry”[360][361][362].

Natomiast z dniem 1 marca 2012 roku do StarCraft II został wprowadzony nowy mod o nazwie „Mistrz StarCrafta”, składający się z 30 wyzwań, dzięki któremu gracze mają możliwość doszlifowania swoich umiejętności w kontroli oddziałów. Wprowadza również pięć nowych osiągnięć i 1 nowy portret, które można zdobyć za przechodzenie modyfikacji[363][364].

22 stycznia 2013 roku, Chris Sigaty w wywiadzie dla serwisu Eurogamer zapowiedział, że prawdopodobnie „nie będzie trzeba posiadać StarCrafta II, żeby zagrać” w Blizzard All-Stars. W wyniku tego tytuł zostanie przekształcony na model free-to-play z mikropłatnościomi i będzie wydany jako odrębna, pełnoprawna gra. Ponadto Sigaty stwierdził, że „tytuł jest cały czas rozwijany” i w chwili obecnej „poszukiwany jest odpowiedni model biznesowy” dla jego dalszego rozwoju[365][366]. Ostatecznie jednak nazwa Blizzard All-Stars nie przyjęła się i 17 października 2013 ujawniono nowy tytuł Heroes of the Storm[367][368].

Modyfikacje fanowskie[edytuj | edytuj kod]

W styczniu 2011 modder Ryan Winzen z grupy Upheaval Arts po raz pierwszy zaprezentował World of StarCraft, czyli modyfikację MMORPG stworzoną do StarCrafta II[369][370]. Jest to 3-osobowa gra RPG akcji z elementami World of Warcraft, mechaniką walki podobną do Diablo oraz zarządzaniem statkiem. Akcja produkcji ma miejsce w alternatywnej rzeczywistości uniwersum StarCraft[371]. Jednakże w wyniku naruszenia praw autorskich zgłaszanych przez Activision Blizzard był zmuszony zmienić nazwę moda na StarCraft Universe[369][370][372]. 11 sierpnia 2013 rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na Kickstarterze dla tego projektu z celem 80 tys. dolarów do zebrania; ostatecznie udało zebrać się niemal 85 tys. dolarów[373][374]. 27 lipca 2016 udostępniono otwartą betę modyfikacji[371][375][376]; z tej okazji na YouTube opublikowano również zwiastun moda[377]. Oficjalna premiera modyfikacji odbyła się ostatecznie 6 września 2016[378], a z tej okazji opublikowano kolejny trailer[379].

11 października 2016 miał premierę StarCrafts Mod produkcji Carbot Animations pod przewodnictwem Jonathana Burtona. Modyfikacja jest konwersją StarCrafta II na styl graficzny, który występuje w serii filmów animowanych pt. StarCrafts[380][381][382]. W maju 2015 roku rozpoczęto zbiórkę na produkcję moda w serwisie Indiegogo z celem 70 tys. dolarów do zebrania; ostatecznie zebrano ponad 90 tys. dolarów, w wyniku czego sfinansowano stworzenie dodatkowych elementów[383].

Od końca kwietnia 2018 roku Blizzard wprowadził do Salonu Gier „zawartość premium”, gdzie znajdują się mody wysokiej jakości dostępne do kupienia. W wyniku tego na początek opublikowano dwie modyfikacje, fabularne „Ark Star” oraz taktyczne „Direct Strike”[87][88]. Pierwszy z nich został przygotowany przez Daniela „Pirate” Altmana i przekształca on klasycznego RTS-a w turową strategię fabularną. Opowiada o losach członków Sol Seekers, grupy elitarnych templariuszy, którzy starają się odszukać i zniszczyć tytułową broń. Natomiast drugi został stworzony przez modera „Tya” i przypomina on „przeciąganie liny”, w którym gracz komponuje kolejne fale wojska w konkretnych formacjach i wysyła do ataku[88][384].

14 marca 2011 roku pojawiła się pierwsza wersja darmowej modyfikacji o nazwie StarCraft: Mass Recall, czyli odtworzonej kampanii z oryginalnego StarCrafta i dodatku Brood War na silniku StarCrafta II (w sumie 68 misji, w tym usunięte i te pochodzące z dema z 1998 roku). Modyfikacja może być używana z dowolną wersją drugiej części gry, w tym darmową edycją Starter. Gra pozwala na wybranie jednego z czterech poziomów trudności. Aktualna wersja moda to 8.0, wydana 23 grudnia 2020 roku; jest dostępna w języku angielskim, niemieckim, polskim, rosyjskim i koreańskim[385][386][387].

Aktualizacje[edytuj | edytuj kod]

Od premiery StarCrafta II (w okresie od 2 sierpnia 2010 do 23 stycznia 2023) wydano ok. 145 mniejszych lub większych aktualizacji, mających na celu poprawienie znanych błędów gry oraz wprowadzenie nowych funkcji i opcji.

Dodatki[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II: Heart of the Swarm[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: StarCraft II: Heart of the Swarm.

Samodzielny[36][37] dodatek[f] Heart of the Swarm jest drugim epizodem trylogii StarCraft II zapowiedzianej na BlizzCon 2008, który skupia się na historii rasy zergów[31][32][33]. Jego produkcja rozpoczęła się wczesnym 2010 rokiem (wówczas gdy Wings of Liberty było dopracowywane)[185] i trwała około dwóch lat. Dodatek składa się z 20 misji (oraz 7 dodatkowych tzw. „ewolucyjnych”), przedstawiających dalsze poczynania Sarah Kerrigan, byłej „Królowej Ostrzy”, która musi uciekać z tajnej placówki badawczej i odzyskać kontrolę nad Rojem[388]. Heart of the Swarm oferuje również szereg nowości takich, jak: 9 nowych jednostek dla trybu single- i multiplayer (m.in. hellbat, tempest czy swarm host), nowe planety (Kaldir lub Zerus), nowe prowadzenie wątku fabularnego, ulepszona grafika (m.in. otoczenia), nowe funkcje na platformie Battle.net (system klanów lub „gra globalna”) i wiele innych[388][389][390]. Dodatek miał premierę na całym świecie w dniu 12 marca 2013 roku[283]. Jest on dostępny w trzech wersjach: standardowej (pudełkowej i cyfrowej)[388], edycji cyfrowej deluxe[391][392] i edycji kolekcjonerskiej[393]. Dodatek, podobnie jak Wings of Liberty, cieszył się dużą popularnością wśród graczy, w przeciągu dwóch dni od premiery sprzedano ponad 1 milion egzemplarzy gry[394][395][396]. Natomiast w recenzjach zdobywał oceny powyżej 86%[397][398]. 1 sierpnia 2013 roku został ogłoszony 16. najszybciej sprzedającą się grą Blizzarda[399].

StarCraft II: Legacy of the Void[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: StarCraft II: Legacy of the Void.

Samodzielny[38][39] dodatek[g] Legacy of the Void jest trzecim epizodem trylogii StarCraft II zapowiedzianej na BlizzCon 2008, który skupia się na historii rasy protosów[31][32][33]. Prace nad dodatkiem rozpoczęto na początku 2013 roku[400][401][402] i trwały ponad dwa lata. Dodatek składa się z ok. 20 misji, które przedstawią dążenia Hierarchy Artanisa do odbicia z rąk zergów ich ojczystej planety Aiur, a następnie do zjednoczenia frakcji protosów przeciwko upadłemu xel’naga, Amonowi[158][403][404][405]. Ponadto kończy on historię przedstawioną w StarCraft i StarCraft II, a „wszystkie główne postacie doczekały się satysfakcjonującej konkluzji”[406][407][408]. Legacy of the Void zaoferował również szereg nowości takich, jak: 6 nowych jednostek dla trybu single- i multiplayer (m.in. cyclone, disruptor czy lurker, znany z pierwszej części StarCrafta), nowe postacie (Karax, Rohana i Vorazun), nowe prowadzenie wątku fabularnego, nowe funkcje (zautomatyzowane turnieje czy tryby kooperacyjne: „Tryb Archonta” i misje kooperacyjne) i wiele innych[403][404][409][410]. 16 czerwca 2015 zapowiedziano również wydanie prologu LotV pt. „Whispers of Oblivion”, będącego 3-misjowym pomostem pomiędzy wydarzeniami z pierwszego i drugiego dodatku; opowiada on o Zeratulu, chcącym odkryć ostatni element proroctwa xel'naga[411][412][413]. Premiera drugiego dodatku do StarCrafta II odbyła się 10 listopada 2015 roku[414][415][416]. Jest on dostępny w trzech wersjach: standardowej (pudełkowej i cyfrowej), edycji cyfrowej deluxe[37][417][418] i edycji kolekcjonerskiej[419]. Dodatek, podobnie jak dwa poprzednie epizody, cieszył się dużą popularnością wśród graczy, w ciągu pierwszego dnia od premiery sprzedano ponad 1 milion egzemplarzy gry[420][421][422]. Natomiast w recenzjach zdobywał oceny powyżej 88%[423][424].

Pakiety misji[edytuj | edytuj kod]

Na BlizzCon 2015 Blizzard zapowiedział, że w przyszłości do StarCraft II będą wydawane mniejsze pakiety misji, będące serią zadań oscylujących wokół poszczególnych postaci z uniwersum StarCrafta[309]. Ich akcja będzie miała miejsce po wydarzeniach w Legacy of the Void[425].

StarCraft II: Nova Covert Ops (pl. Tajne Operacje Novy) to pierwszy pakiet misji zapowiedziany podczas BlizzConu 2015, którego bohaterką jest duch o imieniu Nova Terra[448][449][450]. Jest to seria 9 misji, która została wydana w formie trzech pakietów jako DLC[425]. Pierwsza z nich ukazała się 30 marca[313], druga miała premierę 2 sierpnia[320][321], natomiast trzecia ukazała się 23 listopada 2016 roku[325][451]. Fabuła misji skupia się na Dominium Terran, w którym Imperator Valerian Mengsk stara się zaprowadzić porządek po spustoszeniach wywołanych wojną domową i atakami Zergów. Historia opowiada o losach Novy, wmieszanej w działania separatystów określających siebie mianem Obrońców Ludzkości (ang. Defenders of Man)[450][452]. W misjach gracz ma możliwość kontrolowania Novy, która posiada własny ekwipunek z wymiennym wyposażeniem[450][453]. Żaden z wydanych pakietów nie wymaga gry StarCraft II lub żadnego z dodatków[313]. W recenzjach 1. pakiet misji zdobywał średnie oceny powyżej 72% oraz znalazł się na #40 miejscu rankingu Most Shared PC Game of 2016[454][437]; z kolei 2. pakiet otrzymywał średnie oceny bliskie 70%[444].

Wydanie[edytuj | edytuj kod]

Boeing 747 linii Korean Air z reklamą StarCrafta II. Na tylnej części kadłuba widnieje Jim Raynor. Samolot sfotografowano w Porcie lotniczym Seul-Inczon

Marketing[edytuj | edytuj kod]

W czwartek wieczorem 10 czerwca 2010 podczas finałów NBA w stacji telewizyjnej ABC zadebiutowała pierwsza reklama telewizyjna StarCraft II: Wings of Liberty, składająca się z krótkich urywków filmowych wykonanych komputerowo (CGI)[455][456]. Tego samego dnia została również opublikowana w serwisie YouTube[457].

24 czerwca 2010 r. poinformowano, że Blizzard zawarł umowę o współpracy marketingowej z Korean Air na okres około sześciu miesięcy w celu rozreklamowania StarCrafta II. W wyniku tego dwa samoloty koreańskich linii lotniczych – B747-400 i B737-900 – latające na trasach krajowych i międzynarodowych do USA i Europy, posiadały na kadłubach specjalne malowania przedstawiające Jima Raynora, będącego głównym bohaterem Wings of Liberty. Latały one z wizerunkami Raynora przez kolejne 6 miesięcy począwszy odpowiednio od 24 czerwca i początku lipca 2010. Ponadto w tym samym okresie cztery autobusy Korean Air również posiadały wizerunki bohaterów StarCrafta II[458][459][460].

O godzinie 24.00 z 26 na 27 lipca 2010 roku Blizzard zorganizował tzw. „Otwarcia o północy”, czyli nocne imprezy otwierające w wybranych sklepach w amerykańskich i europejskich miastach. Podczas nich odbyły się różne atrakcje i konkursy oraz byli obecni deweloperzy z zespołu StarCraft II (m.in. Brian Kindregan czy Tony Hsu). Imprezy odbywały się w Londynie, Berlinie, Paryżu, Sztokholmie, Moskwie, Singapurze oraz w niektórych miastach USA i Kanady[461][462]. Podobną imprezę zorganizował również sklep Ultima.pl w Warszawie[463].

Wersje gry[edytuj | edytuj kod]

W dniu 8 kwietnia 2010 roku Blizzard oficjalnie ogłosił, że gra będzie dostępna w dwóch wersjach – standardowej i edycji kolekcjonerskiej. Od czasu premiery, gra jest również dostępna do pobrania cyfrowo ze strony Blizzarda, przedpremierowe pobieranie było możliwe już 14 lipca[464]. W edycji kolekcjonerskiej – prócz gry – znalazły się takie dodatki[465], jak:

Umowa licencyjna użytkownika (EULA) dla StarCraft II: Wings of Liberty znacznie różni się od tej, która była we wcześniejszych tytułach Blizzarda. W tej grze, nabywca ma udzieloną licencję, lecz sama gra nadal jest własnością Blizzarda. Jakiekolwiek naruszenie EULA nie tyczy się tylko nie dotrzymania umowy, ale i naruszenia praw autorskich, czego wynikiem jest udzielenie Blizzardowi większej kontroli nad tym, jak jego gra jest użytkowana przez graczy. Public Knowledge, rzecznictwo interesów publicznych, miało obawy, w jaki sposób takie EULA może wpłynąć na turnieje wieloosobowe, niezatwierdzone przez Blizzard[466].

Z dniem 3 sierpnia 2011 roku Blizzard zastąpił stare demo (trial) nową wersją demonstracyjną gry, wprowadzając tzw. StarCraft II: Starter Edition, które wymaga konta Battle.net oraz połączenia internetowego. Pozwala on za darmo przetestować niektóre elementy gry: 4 misje kampanii (3 misje z Mar Sary i jedna dodatkowa do wyboru, zlecana przez Gabriela Tosha lub Dr Hanson), 2 wyzwania („Dowództwo taktyczne” i „Centrum wywiadu”) oraz daje dostęp do rasy terran i 4 map dowolnych („Jaskinie xel’naga”, „Zniszczona świątynia”, „Niezgoda IV” i „Wysoka orbita”). Wszystkie postępy z kampanii oraz osiągnięcia zostają zapisane automatycznie na koncie Battle.net i mogą zostać później przeniesione do pełnej wersji gry[467]. W grudniu 2012 Blizzard dodał do Startera dodatkowo tzw. „hity z Salonu Gier”, czyli gry/mapy stworzone przez fanów, które następnie zostały docenione przez społeczność StarCrafta II[468]. 21 stycznia 2014 roku deweloper w ramach patcha 2.1.0 udostępnił użytkownikom Startera cały „Salon Gier” całkowicie za darmo, co oznacza, że gracze mogą korzystać ze wszystkich map i modów stworzonych zarówno przez Blizzarda, jak i przez społeczność. Ponadto w wersji starterowej zostały odblokowane wszystkie mapy do starć oraz wszystkie trzy rasy[288][290][469]. Z kolei 6 października 2015 Blizzard dzięki aktualizacji 3.0.0 dał graczom możliwość na zdobycie maksymalnego poziomu każdą z ras oraz udostępnił w Grach dowolnych „Tryb Archonta”. Dodatkowo dobieranie przeciwników w trybie 1vsSI jest dostępne dla wszystkich części trylogii StarCraft II, a nie jak dotąd tylko dla Heart of the Swarm[300].

1 czerwca 2013 Blizzard ogłosił wprowadzenie funkcji „klonowania” w StarCraft II. Pozwala ona graczom, posiadającym edycję Starter – poprzez dołączenie do grupy na Battle.net – uzyskać dostęp do zawartości Wings of Liberty lub Heart of the Swarm, jeśli jeden z graczy w grupie posiada jedną z tych pozycji[470]. Tego samego dnia w serwisie YouTube deweloper umieścił krótki materiał filmowy, który przedstawia działanie „klonowania”[471].

Od 21 grudnia 2014 roku deweloper udostępnił cyfrową wersję gry o nazwie StarCraft II: Battle Chest, czyli pakiet zawierający StarCraft II: Wings of Liberty i dodatek Heart of the Swarm[472][473]. Od 15 maja 2015 roku można składać zamówienia na cyfrową wersję StarCraft II: The Complete Collection, czyli pakiet zawierający całą trylogię StarCraft II. Jego premiera miała miejsce 10 listopada 2015 oraz jest dostępny w wersji standardowej i cyfrowej edycji deluxe[474]. Od 10 listopada 2016 obie edycje (poprzedni Battle Chest i The Complete Collection) zostały wyparte przez nową wersję StarCraft II: Battle Chest, zawierającą całą trylogię wraz z dodatkami do tryby współpracy. Dostępna w wersji standardowej/pudełkowej i cyfrowej edycji deluxe[475][476].

14 listopada 2017 StarCraft II przeszedł na model free-to-play, wyniku czego kampania Wings of Liberty została udostępniona całkowicie za darmo[46][47][48], a dotychczasowa edycja StarCraft II: Battle Chest została zastąpiona edycją StarCraft II: Kolekcja kampanii, zawierającą wszystkie materiały występujące wcześniej w Battle Chest. Dostępna w wersji standardowej i cyfrowej edycji deluxe[477].

Różnice regionalne dotyczące użytkowania gry[edytuj | edytuj kod]

6 maja 2010 roku Blizzard ogłosił, że StarCraft II w Rosji, Meksyku, Argentynie, Brazylii i Chile może być użytkowany na dwa sposoby: w ramach modelu subskrypcyjnego lub jednorazowej opłaty dającej dostęp do całej zawartości gry. W wyniku tego gracze mogą jednorazowo zapłacić 59,99$ i mieć nieograniczony dostęp do gry lub uiścić opłatę wysokości 299 peso meksykańskich / 119 peso argentyńskich / 13,900 peso chilijskich (ok. 30 dolarów) za 6-miesięczny dostęp do gry jedno- i wieloosobowej, a następnie przedłużyć subskrypcję o 30 lub 60 dni. Podobny model był planowany w Rosji oraz Azji[478][479][480].

24 czerwca 2010 roku, na razie tylko dla prasy koreańskiej, Blizzard ogłosił, że tamtejsi gracze mogą grać w StarCrafta II za darmo, jeśli posiadają aktywną subskrypcję World of Warcraft. Gracze koreańscy korzystający z PC bangów (PC room) lub innych kawiarenek internetowych, mogą zagrać w grę płacąc 1000 wonów południowokoreańskich (ok. 1 dolar) za godzinę. Inne opcje obejmują 30-dniowy abonament za ₩9900 (ok. 8 dolarów), 24-godzinny bilet na granie za ₩2000 (ok. 1,5 dolara) lub nieograniczony dostęp za ₩69000 (ok. 56 dolarów)[481][482]. Gracze uczęszczający do PC bangów mają możliwość grania StarCrafta II po niższych cenach[481].

Od 7 kwietnia 2011 roku również chińscy gracze mogą wykupić 30-dniowy pełny dostęp do gry za 20 juanów (ok. 3 dolary)[188][189].

Platformy[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II został opracowany i równocześnie wydany dla systemu operacyjnego Microsoft Windows i Mac OS X[483].

Problemy techniczne[edytuj | edytuj kod]

Kilkanaście witryn o technologii komputerowej zgłaszało tzw. „błąd przegrzania” w StarCraft II, który w niektórych przypadkach doprowadzał do trwałego uszkodzenia kart graficznych. Źródłem problemu był fakt, że liczba klatek na sekundę nie była blokowana na ekranach menu. To powodowało, że karty graficzne stale renderowały obraz, w wyniku nadmiernej ilości ciepła. Blizzard potwierdził występowanie takiego problemu i opisał tymczasowe obejście problemu[484][485][486][487]. Zalecił on także systemy komputerowe, które są dobrze wentylowane i kontakt z producentem kart graficznych, zajmującego się sprawami związanymi ze sprzętem[488].

Menedżer do spraw Public relations Blizzarda, Bob Colayco powiedział:

„Nie ma w oprogramowaniu kodu, który mógłby powodować przegrzewanie się kart graficznych. Kiedy po raz pierwszy zobaczyliśmy ten problem zgłoszony, przeprowadziliśmy dodatkowe szczegółowe badania i określiliśmy, że u graczy, u których wystąpił taki błąd, przyczyną jest najprawdopodobniej coś związanego ze sprzętem.”[488]

CrunchGear sugerował również, że problem nie jest związany ze StarCraftem II, tylko występuje w wyniku źle utrzymanego sprzętu i niewystarczającego chłodzenia. Jednak serwis nie zgadza się, że przegrzanie kart występuje tylko podczas braku blokowania klatek na sekundę na ekranie oraz zapewnia, że Blizzard zaoferuje poprawkę dla użytkowników gry[489]. Inne artykuły zalecały użytkownikom regularne czyszczenie pyłu i kurzu ze swoich komputerów w celu poprawy skuteczności chłodzenia systemów[487][490].

Blizzard na oficjalnym forum opublikował wiadomości w sprawie tego problemu, które już zostały usunięte[487][491]. Oryginalna wiadomość:

Obrazy, szczególnie te z małą ilością szczegółów, mogą powodować przegrzewanie się systemu, jeśli chłodzenie jest ogólnie niewystarczające. Jest to spowodowane tym, że gra nie ma wtedy nic do roboty, dlatego też całą moc przekazuje na szybkie rysowanie ekranu.

Wymagania systemowe[edytuj | edytuj kod]

Poniżej znajdują się aktualne i szczegółowe wymagania systemowe gry StarCraft II: Wings of Liberty dla systemów operacyjnych Windows i Mac OS X[28].

Platforma
Windows Mac OS X

Minimalne:

Rekomendowane:

Minimalne:

Rekomendowane:

Połączenie internetowe nie jest wymagane do rozgrywki jednoosobowej[492], jednak jest wymagane do instalacji gry[493]. 16 lutego 2017 Blizzard poinformował, że w październiku tegoż roku zakończy wsparcie dla systemów operacyjnych Windows XP i Windows Vista[494][495][496][497].

Ścieżka dźwiękowa[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II: Wings of Liberty posiada nową ścieżkę dźwiękową, stworzoną przez Glena Stafforda, kompozytora ścieżki dźwiękowej StarCrafta oraz Russella Browera, Neala Acree i Dereka Duke’a, która miała swoją premierę 27 lipca 2010[7][498][499]. Ponadto w grze znajdują się zmodyfikowane wersje ścieżek z pierwszej odsłony gry[220]. Pełny soundtrack z gry znalazł się na płycie CD w edycji kolekcjonerskiej i składa się z 14 utworów[465], trwających łącznie 62:58 minut[7]. Ścieżkę dźwiękową można też zakupić na stronie iTunes w formacie m4a[498]. W 2010 roku nominowana przez serwisy IGN i G4TV do nagrody w kategorii „Best Soundtrack”[500][501].

Nr Tytuł utworu Długość
1.„Wings of Liberty”7:15
2.„Public Enemy”5:03
3.„Heaven's Devils”7:06
4.„The Deal”4:55
5.„Escape from Mar Sara”1:47
6.„Zeratul's Warning”1:45
7.„The Prophecy”4:08
8.„Firstborn”6:18
9.„I, Mengsk”9:45
10.„Better Tomorrow”2:22
11.„Card To Play”2:31
12.„The Hive”2:31
13.„Fire and Fury”3:38
14.„The Showdown”3:54
1:02:58

W Wings of Liberty prócz standardowej ścieżki dźwiękowej występuje dodatkowa muzyka, która jest puszczana z szafy grającej podczas kampanii terran. Została ona stworzona przez kompozytora Matta Samia’ego i składa się 14 utworów, trwających łącznie 54:12 minut[502]. Znalazły się one w albumie Revolution Overdrive: Songs of Liberty, który miał swoją premierę 26 października 2010 roku[502] na płytach CD i na stronie iTunes w formacie m4a[503][504] oraz 25 marca 2010 na płycie winylowej (na winylu znalazło się 11 utworów zamiast 14)[505].

Revolution Overdrive: Songs of Liberty
Nr Tytuł utworu Długość
1.„Jem's Tune”2:05
2.„Suspicious Minds”4:22
3.„Zerg, Shotgun, You”3:17
4.„Most Wanted”2:58
5.„Dim Lights, Thick Smoke, And Loud, Loud Music”2:29
6.„Raw Power”3:50
7.„Free Bird”5:52
8.„An American Trilogy”4:53
9.„Rumble”3:15
10.„Excuse Me For Scribblin'”2:48
11.„Blood And Glory”2:42
12.„Suspicious Minds (Black Label)”6:21
13.„Sweet Home Alabama”4:50
14.„Terran Up The Night”4:30
54:12

Wraz z wydaniem dodatku Heart of the Swarm 12 marca 2013 roku ścieżka dźwiękowa StarCrafta II powiększyła się o kolejne 11 utworów (łączny czas trwania 74:19 minut), stworzonych przez Glena Stafforda, Russella Browera, Neala Acree i Dereka Duke’a[506][507].

Natomiast podczas BlizzConu 2013 zapowiedziano dodanie – poprzez patch – klasycznych ścieżek dźwiękowych z pierwszego StarCrafta i dodatku Brood War do SCII[290]. Ostatecznie 21 stycznia 2014 roku Blizzard wypuścił łatkę o numerze 2.1.0, która wprowadziła do gry wieloosobowej kilka zremasterowanych utworów z pierwszej części[288][508] (o łącznym czasie trwania 42:47 minut), których autorami, podobnie jak w przypadku StarCrafta II są Ci sami autorzy: Derek Duke, Glenn Stafford itd.[509][510]

Utwory ze StarCrafta w StarCraft II
Nr Tytuł utworu Długość
1.„Terran One”4:56
2.„Terran Two”3:56
3.„Terran Three”4:24
4.„Protoss One”4:44
5.„Protoss Two”4:51
6.„Protoss Three”5:03
7.„Zerg One”4:40
8.„Zerg Two”5:07
9.„Zerg Three”5:06

DeepMind i rozwój SI w StarCraft II[edytuj | edytuj kod]

4 listopada 2016 roku podczas BlizzConu ogłoszono współpracę pomiędzy firmą Blizzard a zespołem DeepMind (należącym do Alphabet Inc.), pracujących nad sztuczną inteligencją. W wyniku tej współpracy do rozwoju SI wykorzystano StarCrafta II w celu stworzenia „przydatnej platformy testowej dla szerszej społeczności badawczej SI”, która miała być dostępna dla każdego. Początkowo w pierwszym kwartale 2017 planowano udostępnić Starcraft II API[511][512][513]. Ostatecznie jego premiera odbyła się 9 sierpnia tegoż samego roku[514][515].

W marcu 2018 roku przeprowadzono wywiad z Oriolem Vinyalsem z zespołu DeepMind, który opowiedział więcej o projekcie. Według niego DeepMind próbuje stworzyć tzw. „AGI”, czyli artificial general intelligence (pl. „silna sztuczna inteligencja”), dzięki której próbują zrozumieć, czym jest model uczenia się, żeby SI mogła zagrać w dowolną grę, nie mając na jej temat wiedzy. Z kolei StarCraft II wybrano dlatego, że stawia szereg wyzwań dla SI i jest dobrym narzędziem testowym, aby zbadać, czy agent będzie w stanie obsługiwać grę na zasadzie „wskaż i kliknij”. Podczas testów stworzono kilka mini-gier (uproszczonych wersji StarCrafta), w czasie których agenci byli w stanie nauczyć się podstaw przemieszczania jednostek albo różnych sytuacji w walce[516]. Podczas BlizzCon 2018 podano, że gdy agent opanował podstawowe zasady gry, zaczął wykazywać zabawne zachowania, m.in. natychmiastowy szturm robotnikami na wroga w grze przeciwko SI na szalonym poziomie trudności, natomiast po wgraniu powtórek z rozgrywek prawdziwych graczy, agent zaczął stosować strategie makro oraz bronić się przed agresywnymi taktykami[339][340].

20 stycznia 2019 roku odbyły się rozgrywki pomiędzy AlphaStar (SI opracowaną przez DeepMind) a profesjonalnymi graczami z Team Liquid: Grzegorzem „MaNa” Kominczem i Dario „TLO” Wünschem. Obaj zawodnicy stoczyli po pięć potyczek grając protosami i wszystkie przegrali. Następnie rozegrano jeszcze jeden mecz w trakcie transmisji internetowej, podczas której Polak zastosował taktykę SI i udało mu się zwyciężyć dzięki błędom popełnionym przez AlphaStar w połowie starcia. Ponadto powodzenie SI nie zależało od czasu reakcji, ponieważ AlphaStar miał niższe średnie APM (współczynnik akcji na minutę) od rywali, a jego czas reakcji był zbliżony do dolnej wartości średniej zawodowych graczy. Jednakże podejmowała skuteczniejsze decyzje na polu bitwy[517][518][519][520][521].

10 lipca 2019 roku zapowiedziano rozgrywki rankingowe pomiędzy eksperymentalnym systemem AlphaStar zespołu DeepMind a niewielką liczbą europejskich graczy. Blizzard zdecydował się na udostępnienie w grze możliwości włączenia opcji trafienia na zaawansowaną SI podczas meczów rankingowych, jednakże będzie brała udział jedynie w grach 1na1 (każdą z ras). Gracze toczący pojedynek z SI nie będą o tym wiedzieć, ponieważ celem anonimowości jest uniknięcie sytuacji, w której ludzie, wiedząc że grają przeciwko maszynie, będą grać w inny sposób[522][523][524][525][526].

31 października 2019 podano, że system AlphaStar osiągnął kolejny sukces w StarCraft II, zdobywając w ciągu 44 dni rangę arcymistrza (liga dla 200 najlepszych graczy) i pokonując przy tym 99,8% graczy. Wynik sztucznej inteligencji nie wynikał jednak z oszukiwania przez maszynę, ponieważ DeepMind postanowił ograniczyć jej prędkość reakcji do poziomu graczy profesjonalnych. Celem tego było wymuszenie na SI, aby wygrywała dzięki strategii, a nie zbyt szybkiemu podejmowaniu decyzji. Ponadto AlphaStar nie miał widocznej całej mapy. Dzięki tym posunięciom SI dysponowała de facto identycznymi zdolnościami i informacjami, co gracze[527][528][529][530].

Odbiór gry[edytuj | edytuj kod]

Sprzedaż[edytuj | edytuj kod]

3 sierpnia 2010 roku Blizzard Entertainment ogłosił, że StarCraft II został sprzedany w liczbie 1 miliona egzemplarzy w ciągu pierwszego dnia od premiery. W ciągu drugiego dnia (gdy Blizzard rozpoczął sprzedaż gry poprzez pobranie cyfrowe na swojej stronie internetowej) sprzedano około 500 tys. kolejnych gier, co w sumie dało wynik 1,5 miliona sprzedanych kopii na całym świecie[531][532]. Z tego około 620 tys. egzemplarzy sprzedano na terenie USA[533]. Dzięki takiej sprzedaży SCII został ogłoszony najlepiej sprzedającą się grą na PC w 2010 roku i tym samym 12. grą Blizzarda, która zdobyła ten tytuł[531][532][534]. W ciągu pierwszego miesiąca sprzedaży, StarCraft II odnotował sprzedaż w liczbie 3 milionów egzemplarzy na całym świecie[44][535], dzięki czemu stał się najszybciej sprzedającą się grą strategiczną wszech czasów[536][537]. Był najlepiej sprzedającą się grą na terenie USA w lipcu 2010 roku, gdzie odnotowano sprzedaż 721 tys. egzemplarzy gry[538]. W grudniu 2010 roku ogłoszono, że sprzedano już blisko 4,5 mln sztuk gry na całym świecie[539][540][541]. W raporcie finansowym spółki Activision Blizzard za 3. kwartał 2011 SCII znalazł się jako najlepiej sprzedająca się gra w Ameryce Północnej i Europie we wrześniu tegoż roku[542]. Następnie w pierwszym kwartale 2012 roku Activision Blizzard ogłosił StarCrafta II jedną z dwóch (obok Call of Duty: Modern Warfare 3) najlepiej sprzedających się gier na PC na terenie USA i Europy[543]. 7 listopada 2012 ogłoszono, że SCII osiągnął do tej pory sprzedaż 6 mln sztuk gry[45][544][545][546]. W kwietniu 2016 stowarzyszenie Entertainment Software Association podało, że Wings of Liberty znalazło się na 18. miejscu wśród dwudziestu najlepiej sprzedających się gier komputerowych w 2015 roku[547][548].

Według organizacji VGChartz sprzedaż Wings of Liberty wyniosła łącznie 4,86 mln egzemplarzy, w tym 2,60 mln w Ameryce Północnej, 1,70 mln w Europie oraz 560 tys. w pozostałych krajach[549]. Natomiast Statista podała, że gra rozeszła się w liczbie 4,74 mln egzemplarzy i zajęła #5 miejsce najlepiej sprzedających się gier na PC, przegrywając z: The Sims 3, World of Warcraft, Microsoft Flight Simulator X oraz Diablo III[550]. Z kolei według Statistic Brain seria StarCraft II odnotowała łączną sprzedaż 8,6 mln egzemplarzy gry, co przełożyło się 542,5 mln dolarów przychodu[551].

StarCraft II w 2010 roku został również ogłoszony najczęściej piraconą produkcją wszech czasów. Serwis TorrentFreak opublikował listę 5 najczęściej pobieranych torrentów, gdzie na czele ukazał się właśnie SCII. Okazało się, że plik o wadze 7,20 GB pobrano około 2,3 mln razy (w sumie przesłano blisko 16 petabajtów danych)[552][553].

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

 Odbiór gry
Recenzje
Publikacja Ocena
1UP.com 9,1/10[554]
CD-Action 10/10[246]
Computer and Video Games 9,3/10[555]
Edge 9/10[556]
Eurogamer 9/10[557]
G4tv.com 10/10[558]
Game Informer 10/10[559]
GamePro 9/10[560]
Game Revolution 8,3/10[561]
Gry-Online 9/10[562]
GameSpot 9,5/10[563]
GameSpy 8/10[564]
GamesRadar+ 10/10[565]
GameTrailers 9,5/10[566]
GameZone 9/10[567]
IGN 9/10[568]
Maximum PC 9/10[569]
PC Gamer US 9,3/10[570]
PC Zone 9,5/10[571]
X-Play 10/10[572]
VideoGamer.com 10/10[573]
Softpedia 9/10[574]
NZGamer 9,8/10[575]
gram.pl 9,5/10[248]
The Telegraph 10/10[576]
Giant Bomb 10/10[577]
Joystiq 10/10[578]
Strategy Innformer 10/10[579]
Destructoid 9,5/10[580]
GamingExcellence 9,8/10[581]
Gaming Nexus 10/10[582]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
GameRankings

92,44% (z 55 recenzji)[583]

Metacritic

93/100 (z 82 recenzji)[571]

Od momentu wydania, StarCraft II spotkał się z uznaniem krytyków, zdobywając zagregowany wynik 93% na Metacritic (w oparciu o 82 recenzje)[571], 92,44% na GameRankings (w oparciu o 55 recenzji)[583]. Gra była szczególnie chwalona za utrzymanie rozgrywki z popularnej gry StarCraft, wprowadzając jednocześnie nowe funkcje i ulepszone opowiadanie historii. GamesRadar uznał, że „na wiele sposobów, StarCraft II jest jak StarCraft 2.0 – i to jest dobrą rzeczą”, stwierdzając również, że „dostarcza rozrywki na wszystkich frontach”[565]. NZGamer.com powiedział, że gra „była najlepszym RTS-em wydanym od lat i jedną z najlepszych gier na PC[575]. Natomiast w odniesieniu do jego historii, GameTrailers stwierdził, że „najbardziej oczywistą kwestią bezpośrednio wynikającą z historii Wings of Liberty, jest to, że struktura narracyjna serii ewoluowała daleko poza oryginalne nieliczne przerwy między wyruszeniami (na kolejne misje)”, nazywając ją „epicką i zabawną opowieścią”[566], podczas gdy Eurogamer skrytykował dialogi jako „płytkie”, a postacie jako „oklepane, banalne”[557]. Giant Bomb powtórzył ten pogląd i jednocześnie zauważył, że część Hyperiona pomiędzy misjami „ma większą głębię charakteru, bardziej wiarygodny patos i więcej zwrotów akcji, niż można tego oczekiwać z opowieści”[577]. IGN zauważył jednak, że prawdziwi „fani pochłoną to, ale nowicjusze mogą się zastanawiać, o co jest to całe zamieszanie podczas przechodzenia pierwszych misji, w których brak tej nagłej potrzeby, której byś się spodziewał, gdy los cywilizacji jest zagrożony”[568].

Joystiq był bardzo pozytywnie nastawiony do poprawy łączenia graczy w usłudze wieloosobowej, nazywając ją „podobną do Xbox Live i PlayStation Network, co jest pozytywną zmianą od archaicznych połączeń z Battle.netem w poprzednich grach Blizzarda”[578], natomiast GameSpot nazwał ilość dostępnej zawartości online „niezwykłą”, zwracając uwagę na szeroki wachlarz map i możliwość uczestniczenia w grach aż do 12 graczy[563]. Porównując tryb jednoosobowy i wieloosobowy, GameSpy uznał, że jednoosobowy był „mniej inspirujący, głównie z powodu niezwykle słabej krzywej uczenia się”, natomiast wieloosobowy „tak łagodny, tak ambitny i pełen zwykłej starej zabawy”. Natomiast John Meyer z Wired chwalił ulepszony silnik graficzny StarCrafta I, mówiąc „shows decade of polish in slick new presentation”[584]. Matt Peckham z PC World zauważył również, że niektórzy kupujący wyrazili niezadowolenie ze względu na brak sieci LAN w rozgrywce wieloosobowej, brak połączonych regionów w grze oraz że kampania ogranicza się jedynie do rasy terran[585]. Następnie Game Revolution w odniesieniu do kampanii terran, podkreślił, że „Wings of Liberty ma 29 misji; oryginalny StarCraft miał niewiele ponad 30. Uczciwie powiedziano, że następna będzie mieć mniej więcej taką samą liczbę; Brood War przyniósł też 30. Dostaliśmy jak dotąd pełną grę za 50 dolarów i oferują nam dwa dodatki. Jeśli chcesz czuć się oburzony, wybierz coś innego”[561].

Ars Technica dał grze ogólny werdykt „kupować” i szczególnie pochwalił kampanię dla jednego gracza, mówiąc o niej „zabawa jak diabli”. Serwis był też pod wrażeniem narzędzi moderskich gry, które pozwalają użytkownikom na tworzenie własnych treści i przesyłanie ich do innych fanów. Dwie kwestie Ars Technica określił jako „brzydkie”, tzn. brak sieci LAN i decyzję o podziale na regiony. Sugerowano, że te decyzje powstały w wyniku nacisków Activisionu, a nie twórców gier z Blizzarda; zastanawiano się, czy wiele osób przez to nie odwróci się od gry, szczególnie Ci, którzy posiadają międzynarodowe znajomości[586]. Natomiast w osobnym artykule, Ars Technica energicznie wspierał StarCrafta II przeciwko serii 1-gwiazdkowych ocen, nadawanych grze na Amazon.com w proteście przeciwko braku sieci LAN[585]. Twierdzili oni w obronie Blizzarda, że nie była to pełna wersja gry, lecz została wydana jedynie kampania terran. Jednak stwierdzili, że zarzuty sformułowane przez klientów w związku z podziałem gry wieloosobowej na regiony i brakiem LANu, były prawnie uzasadnione[587].

9 maja 2015 roku StarCraft II znalazł się na liście 22 najlepszych gier strategicznych na komputery osobiste według amerykańskiego serwisu PCGamesN[588]. Z kolei 2 września 2018 gra znalazła się na #5 miejscu 20 najlepszych gier strategicznych wszech czasów na PC według serwisu Gry-Online[589]. 28 kwietnia 2020 według serwisu The Esports Observer StarCraft II zajął #10 miejsce wśród najbardziej wpływowych gier I kwartału 2020 roku[590].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II: Wings of Liberty zdobył wiele prestiżowych nagród i tytułów przyznawanych przez serwisy internetowe takie, jak IGN, GameSpot, GameTrailers, 1UP czy Gamasutra oraz organizacje przyznające coroczne nagrody. Najczęściej otrzymywał wyróżnienia w kategoriach najlepsza gra strategiczna, najlepsza gra wieloosobowa oraz najlepsza najlepsza gra PC. Gra otrzymała łącznie 37 nagród i 25 nominacji[591]:

Rok Przyznający nagrodę Nagroda lub tytuł Wynik Źr.
2010
Gameranx Top 10 PC Games of 2010 (#1) [592]
IGN PC Game of the Year Wygrana [593]
Best Blockbuster Game (PC) Wygrana [594]
Best Strategy Game (PC) Wygrana [595]
Best Competitive Multiplayer Game Wygrana [596]
Most Addictive Game Nominacja [500]
Best Visuals Nominacja [500]
Best Soundtrack Nominacja [500]
Most Bang for Your Buck Nominacja [500]
GameSpot Best PC Game Wygrana [597]
Best Competitive Multiplayer Game Wygrana [598]
Best Implementation of User-Generated Content Wygrana [599]
Best Strategy Game Wygrana [600]
Game of the Year Nominacja [601]
Gamasutra Best PC Game of 2010 [602]
Top 10 Games of 2010 (#5) [603]
G4TV Videogame Deathmatch Winner Wygrana [604]
Best Strategy Game Wygrana [605]
Best Multiplayer Game Wygrana [606]
Game of the Year Nominacja [607]
Best Soundtrack Nominacja [501]
Shacknews Best Strategy Game Wygrana [608]
Best Multiplayer Game Wygrana [609]
Game of the Year Runner-up Wygrana [610]
„Wired” Best Game of 2010 [611]
Giant Bomb Best PC-Only Game Wygrana [612]
Best Competitive Multiplayer Wygrana [613]
Best Ending Nominacja [613]
Best Multiplatform Game & Game of the Year, 2010 Nominacja [614]
Cheat Code Central Best PC Game of the Year Wygrana [615]
Macworld 26th Annual Editors’ Choice Award: Software Wygrana [616]
Time Top 10 Games of 2010 (#9) [617]
VideoGamer Top PC Games of 2010 (#1) [618]
GameSpy Multiplayer Game of the Year Nominacja [619]
Strategy Game of the Year Nominacja [620]
PC Game of the Year Nominacja [621]
Metacritic Best PC Game of 2010 (#2) [622]
Most Discussed PC Game of 2010 (#1) [623]
Most Shared PC Game of 2010 (#2) [624]
GameTrailers Best Strategy Game Wygrana [625]
Best Multiplayer Game Wygrana [626]
Best Single-Player Campaign Nominacja [627]
Best PC Game Nominacja [628]
Best Software Lineup Nominacja [629]
Best Trailer Nominacja [630]
Best Graphics Nominacja [631]
2011 Game of the Year Nominacja [632]
LARA Best International Computer Game Wygrana [633]
Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych Strategy/Simulation Game of the Year Wygrana [634]
Outstanding Achievement in Online Gameplay Wygrana [635]
Outstanding Achievement in Original Music Composition Nominacja [636]
Outstanding Character Performance – Neil Kaplan jako Tychus Findlay Nominacja [637]
1UP Best PC Game Wygrana [638]
Best Strategy Game Wygrana [638]
Edge Best Online Experience Wygrana [639]
Spike Video Game Awards Best PC Game Wygrana [640]
Best Performance by a Human Female – Tricia Helfer jako Kerrigan Wygrana [640]
Best Multiplayer Game Nominacja [641]
PC Gamer US Game of the Year Wygrana [642]
Realtime Strategy Game of the Year Wygrana [642]
Golden Joystick Awards Best Strategy Game Wygrana [643]
Ultimate Game of the Year Nominacja [643]
Visual Effects Society Awards Outstanding Animated Character in a Video Game – Sarah Kerrigan Wygrana [644]
Outstanding Real-Time Visual Effects in a Video Game Nominacja [644]
Game Audio Network Guild Best Cinematic/Cut-Scene Audio Wygrana [645]
Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej Best Strategy Game Nominacja [646]
Best Multiplayer Game Nominacja [646]

Profesjonalne współzawodnictwo[edytuj | edytuj kod]

StarCraft: Brood War jest najbardziej utytułowaną grą e-sportową na świecie, która posiada własny system rankingowy oraz została uznana za narodowe hobby w Korei Południowej, gdzie znajdują się dwa kanały telewizyjne, poświęcone transmisji profesjonalnych rozgrywek w StarCrafta[647]. Od czasu swojej premiery, StarCraft II stał się sukcesem e-sportowym z dużą liczbą lig i turniejów z nagrodami, osiągającymi nawet 170 000 dolarów[648]. Do tej pory odbyło się wiele turniejów z graczami z całego świata: GomTV SC2 Global League, TeamLiquid StarCraft League[649], Major League Gaming, Electronic Sport League[650] i North American Star League[651]. StarCraft II stał się również głównym tytułem w dużych rozgrywkach LAN na całym świecie, m.in. Assembly[652] i DreamHack[653].

Pierwsze duże turnieje w StarCraft II miały miejsce w trakcie beta testów gry, gdzie najbardziej zauważalnymi były HDH Invitational[654][655] i Day[9]'s King of the Beta[656]. Obecnie największym profesjonalnym turniejem jest GSL (GomTV Star League), który co miesiąc odbywa się w Korei Południowej. Cieszy się on dużym uznaniem sponsorów, dzięki czemu pule nagród osiągają ponad 100 000 dolarów[657]. W dniu 21 lutego 2011 roku został ogłoszony nowy turniej o nazwie North American StarCraft League, który wstępnie zakłada trzy sezony, podczas których będzie do zdobycia pula nagród o łącznej wartości 400 000 dolarów[658]. Pierwszy sezon NASL rozpoczął się 12 kwietnia 2011 roku i uczestniczyło w nim 50 graczy, podzielonych 5 dywizji. Zakończył się 10 lipca 2011 roku, a łączna pula nagród wyniosła 100 000 dolarów[659].

Południowokoreański gracz Won Lee-sak „PartinG”, zwycięzca 2012 StarCraft II World Championship Series

2 maja 2012 roku w Seulu odbyła się konferencja prasowa, w której uczestniczyli przedstawiciele Blizzard Entertainment (Paul Sams i Baek Young-jae), KeSPA (Lee Young-hee), OnGameNet (Hwang Hyung-jun) oraz GOMTV (Bae In-sik). Podczas tego wydarzenia oficjalnie ogłoszono, że KeSPA i OGN będą mogły legalnie prowadzić transmisje rozgrywek StarCraft II na terenie Korei Południowej. Tym samym SCII stał się grą w lidze KeSPA, natomiast liga OGN – Starcraft 2 Individual League wystartowała w okolicach lipca 2012 roku[660][661][662][663][664][665].

W kwietniu 2012 roku Blizzard Entertainment ogłosił rozgrywki StarCraft II World Championship Series (WCS), czyli w sumie ponad 30 turniejów e-sportowych w trybie offline z dużymi pulami nagród. WCS było podzielone na pięć głównych regionów: Amerykę Północną, Amerykę Południową, Europę, Azję oraz Oceanię. W każdym z nich odbywały się kolejno kwalifikacje, finały krajowe i finały regionalne (kontynentalne), które zostały zwieńczone Finałami Mistrzostw Świata w Szanghaju, 17-18 listopada 2012 roku[666][667][668]. Pula nagród w turnieju wynosiła łącznie 164 000 dolarów (w tym 100 000 dla zwycięzcy)[669]. W finale brało udział 16 graczy, natomiast całe rozgrywki wygrał południowokoreański zawodnik Won Lee-sak „PartinG” z zespołu StarTale, pokonując 4:2 Hyunwoo Janga „Creatora”[670]. W rozgrywkach (polskie finały) brało również udział ośmiu Polaków, lecz tylko dwóch dostało się do finałów europejskich: Artur Bloch „Nerchio” (Team Acer) i Grzegorz Komincz „MaNa” (Mousesports)[671]. Jednak tylko „Nerchio” przebrnął przez rozgrywki europejskie i zagrał w wielkim finale, gdzie zakończył grę na fazie grupowej, zajmując 24. miejsce i zdobywając 2500 dolarów[672].

Prawne aspekty współpracy[edytuj | edytuj kod]

Chociaż istnieje duże zainteresowanie profesjonalną sceną StarCraft II, to istnieje kilka czynników, które mogą mieć negatywny wpływ na rozwijanie się jej jako e-sportu. Po trzech latach negocjacji, Blizzard zdecydował, że Korean e-Sports Players Association (KeSPA) nie była skłonna do współpracy, dotyczącej podziału zysków z gier wieloosobowych StarCraft. Podział ten doprowadził do niepewnej przyszłości w kwestii transmisji przez KeSPA własności intelektualnej Blizzarda, zarówno StarCrafta i StarCrafta II bez płacenia honorariów[466][673]. Jak dotąd, tylko jeden z dwóch głównych nadawców StarCrafta, MBC Television, zgodził się na nowe warunki Blizzarda[674].

Blizzard i GomTV podpisały w dniu 26 maja 2010 roku umowę, na podstawie której ten drugi może tworzyć oraz transmitować GomTV SC2 Global League, serię turniejów w Korei Południowej, gdzie każdy ma pulę nagród wynoszącą 170 000 dolarów[648]. Umowa ta jest następnym krokiem do zaprzestania negocjacji z KeSPA, co potwierdza fakt, że Blizzard postanowił obrać inną drogę promowania StarCraft II jako e-sportu w Korei Południowej[466]. Organizacja non-profit Public Knowledge wystosowała następujące oświadczenie, dotyczące problemu:

Warunki korzystania z serwisu Battle.net stwierdzają, że jest to naruszenie umowy oraz naruszenie praw autorskich firmy Blizzard odnośnie tej gry, aby używać ten serwis do jakichkolwiek „e-sportów” lub konkurencji grupowych sponsorowanych, promowanych lub organizowanych przez podmioty komercyjne lub non-profit bez uprzedniej pisemnej zgody firmy Blizzard[466].

Ostatecznie 2 maja 2012 roku KeSPA otrzymała licencję od Blizzarda na emitowanie razem z OnGameNet rozgrywek sieciowych w StarCraft II na terenie Korei Południowej[660][661][662][663][664][665].

Battle.net 2.0 i gra LAN[edytuj | edytuj kod]

StarCraft II nie daje bezpośredniej możliwości gry przez sieć lokalną (LAN), ponieważ wszystkie rozgrywki sieciowe odbywają się za pośrednictwem serwerów Blizzarda[675]. Wcześniej obawiano się, że profesjonalna scena nie powstanie na skutek tego[676]. Powodem tego były często występujące opóźnienia podczas gier online. LAN znacznie zmniejszałby te opóźnienia i pozwalałby na większą kontrolę wszystkich jednostek w grze[677]. Jeszcze przed wydaniem gry ponad 250 tys. fanów podpisało petycję z prośbą do Blizzarda o dodanie LAN-u w StarCraft II[678]. Jednak ostatecznie przedstawiciele dewelopera stwierdzili, że nie mają planów wprowadzenia i rozwijania sieci LAN w grze[679].

Brak LAN-u spowodował m.in. problemy w 2010 roku podczas głównego turnieju Major League Gaming w Dallas, w Teksasie, gdzie wystąpiły poważne opóźnienia i problemy z Battle.net 2.0[677][680]. Inny ważny problem z platformą wystąpił podczas własnego turnieju Blizzarda, GSL World Championship Team League w marcu 2011 roku, gdzie jeden gracz został wyrzucony z gry i musiał rozpocząć ją od nowa[681]. Natomiast w kwietniu 2011 podczas Major League Gaming w Dallas doświadczono „przewlekłych problemów z lagami, nękającymi Battle.net cały dzień, czyniąc wiele gier trudnymi do grania i prawie nienadającymi się do oglądania”[682].

Mimo że rozgrywki wieloosobowe nadal odbywają się poprzez serwery Blizzarda, to deweloper wraz z wydaniem patcha o numerku 2.0.4 wprowadził do gry funkcję „gracze blisko ciebie”, która pomaga w organizacji gier w sieci lokalnej. Pozwala ona zidentyfikować graczy, znajdujących się w najbliższym otoczeniu, co ułatwia organizację wspólnych gier oraz kontakt pomiędzy graczami[286].

Przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom[edytuj | edytuj kod]

Blizzard co jakiś czas szuka i kara nieuczciwych graczy, używających różnych programów cheaterskich, maphacków czy trainerów. W wyniku tego wiele kont na Battle.net jest banowanych – permanetnie bądź tymczasowo – z powodu oszukiwania podczas gry jednoosobowej i wieloosobowej. Do tej pory przeprowadzono – oficjalnie – dziesięć tzw. „rund banów”. Miały one miejsce odpowiednio: 1 października 2010, kiedy zostało zablokowanych tymczasowo ponad 5000 kont[683], 1 grudnia 2010[684], 23 lutego[685] i 26 kwietnia 2011[686], 12 lipca 2012[687], 11 lipca[688], 19 września[689] i 2 grudnia 2013[690] oraz 9 kwietnia[691], 29 lipca[692] i 16 września 2015 roku[693].

Blizzard przewiduje również sankcje dla graczy zamieszanych w ustawianie i „celowe przegrywanie meczów oraz automatyzowanie rozgrywki w StarCraft II”. Takowy proceder może skutkować zawieszeniem konta, pozbawianiem osiągnięć i portretów zdobytych podczas gry lub w ostateczności trwałym banem[694][695].

W maju 2014 roku Blizzard złożył pozew sądowy przeciw grupie hakerów odpowiedzialnych za stworzenie moda do StarCrafta II o nazwie ValiantChaos MapHack, oskarżając ich o łamanie praw autorskich i licencji gry. Mod był udostępniany za 62,5 dolara w ramach dobrowolnej „dotacji”, dającej dostęp do zamkniętego forum. Jak podano modyfikacja w znaczny sposób ułatwiała rozgrywkę m.in. pokazywała niewidzialne jednostki, ujawniała, nad czym pracuje przeciwnik oraz automatyzowała wiele rzeczy. Mimo że tożsamość autorów moda pozostaje nieznana, to firma wnioskowała o wydanie zakazu jego dystrybucji oraz domagała się zadośćuczynienia za wyrządzone szkody finansowe[696][697][698][699].

Z kolei w lipcu 2014 deweloper poinformował, że do systemu raportowania graczy doszedł nowy system wykrywający nielegalne oprogramowanie wykorzystywane w grach. W wyniku tego konta nieuczciwych graczy są blokowane falami, aby „utrudnić oszustom zorientowanie się w tym, który z programów został wykryty”[700][701][702].

Przyszłość[edytuj | edytuj kod]

W marcu 2015 roku przedstawiciel Blizzarda zapowiedział, że trylogia StarCraft II zakończy historię rozpoczętą w StarCraft, jednak nie będzie to koniec tego uniwersum. Stwierdził wówczas, że „StarCraft będzie istniał jako uniwersum. Mamy nadzieję wykorzystać inne aspekty tego świata”[406][408]. Z kolei w sierpniu 2015 producent Legacy of the Void Tim Morten w wywiadzie dla IGN nt. potencjalnego StarCrafta III powiedział, że „kolejna gra w tym uniwersum – choć z zupełnie nowymi bohaterami – ma ogromny potencjał”. Dodał również, że kolejną grą po LotV może być nowy Warcraft, StarCraft lub całkiem nowy pomysł[703][704][705]. W listopadzie 2015 główny projektant Matt Morris zasugerował, że historie z uniwersum SCII będą opowiadane poza trylogią gier[706]. Na BlizzCon 2015 podano, że wówczas nie było żadnych planów na StarCrafta III; główny projektant poziomów Jason Huck stwierdził: „Jesteśmy skupieni na tym, nad czym teraz pracujemy, że tak naprawdę nie zaczęliśmy myśleć o StarCraft III, ale wszystko jest na to gotowe, gdy nadejdzie czas”[707].

Podczas BlizzConu 2019 w wywiadzie dla PC Gamer dyrektor produkcji Tim Morten wypowiedział się na temat StarCrafta III, którego bardzo chciałby stworzyć; powiedział jednak, że „najlepszym sposobem, aby dowiedzieć się o naszej przyszłości, jest wiadomość od graczy. Myślę więc, że jeśli zainteresuje Cię zobaczenie większej liczby gier RTS, wysłanie tej wiadomości do Blizzarda byłoby wspaniałą rzeczą. (...) Sądzę, że przyszłość niesie ze sobą ogromne możliwości, musimy jednak poczekać by przekonać się, co ze sobą przyniesie”[708][709][710].

W październiku 2020 roku dziennikarz Jason Schreier stwierdził, żę pracownicy Blizzarda chcieli stworzyć nową grę RTS, jednak nie dostali zielonego światła. Jak stwierdził Tim Morten w wywiadzie dla VentureBeat, firma nie wydaje się już być zainteresowana gatunkiem RTS-ów i woli inwestować w marki takie, jak Overwatch, Diablo czy World of Warcraft[711][712][713]. W związku z tym wielu pracowników pracujących nad StarCraft odeszło z firmy, m.in. Tim Morten, Tim Campbell i paru innych założyło Frost Giant Studios[712], a Dustin Browder i Chris Sigaty przeszli do Dreamhaven założonego przez Mike'a Morhaime'a[714][715]. Od listopada 2020 roku StarCraft nie znajdował się wśród sześciu głównych franczyz Activision Blizzard[716]. W tym samym miesiącu ogłoszono także, że Activision Blizzard chce przenieść wszystkie swoje franczyzy na urządzenia mobilne[717].

W listopadzie 2022 roku Phil Spencer z Microsoft wyraził zainteresowanie przywróceniem własności intelektualnej, w tym StarCrafta, w związku z planowanym zakupem Activision Blizzard przez Microsoft[718]. Wcześniej w tym roku stwierdził, że Microsoft zamierza rozmawiać ze studiami Activision Blizzard o ożywieniu ich starych franczyz[719]. W czerwcu 2023 roku prezes Blizzarda Mike Ybarra w rozmowie z jednym ze streamerów na Twitterze stwierdził, że: „Zgadzam się, [StarCraft] ma niesamowity potencjał i wciąż jest jedną z najlepszych istniejących marek”[720][721]. Wcześniej też wyrażał poparcie dla tej marki[722].

W lipcu 2023 roku Jez Corden (redaktor naczelny serwisu Windows Central) stwierdził, że StarCraft III znajduje się w fazie rozwoju. Było to częścią interakcji na Twitterze, gdzie w odniesieniu do planowanego zakupu Activision Blizzard przez Microsoft stwierdził, że „[Microsoft] nie będzie musiał wskrzeszać StarCrafta”. Zapytany przez innego użytkownika, czy StarCraft III jest w fazie rozwoju, Corden po prostu odpowiedział „tak”[723]. Zapytany, czy wie coś jeszcze, Corden ponownie odpowiedział „tak”[724]. Po tym, jak jego komentarze zostały zgłoszone przez różne media, Corden stwierdził: „Cofam się trochę z [wcześniejszymi komentarzami]. Nie używaj pijanych źródeł!!! Lmao. Ale franczyza nie jest martwa, ujmę to w ten sposób”[725][726].

W wywiadzie przeprowadzonym we wrześniu 2023 roku wiceprezes korporacyjny Xboksa Sarah Bond powiedziała, że w kontekście planowanego zakupu Activision Blizzard przez Microsoft, StarCraft był jedną z marek, o które Microsoft najczęściej prosił. Stwierdziła: „Fajnie będzie zobaczyć, czy uda nam się coś z tym zrobić w przyszłości”[727][728]. W wywiadzie z listopada 2023 roku na temat ożywienia własności intelektualnej prezes Mike Ybarra stwierdził, że: „To nie tak, że mówię: «Idź, zrób StarCrafta». Potrzebuję kogoś, kto ma wizję i pasję związaną z tym pomysłem, na który mogę postawić”[729]. Dodał również, że StarCraft nie jest zaliczany do większych franczyz Activision Blizzard, ale jest otwarty na możliwy powrót tej marki. Zasugerował, że następna iteracja może dotyczyć innego gatunku niż strategia czasu rzeczywistego. Ponadto za czasów Bobby'ego Koticka jako dyrektora generalnego odeszło z Blizzarda wielu pracowników z doświadczeniem w robieniu gier RTS[730][731]. Stwierdzono, że większe zespoły programistów Blizzarda nadal będą skupiać się na Diablo, Overwatch i World of Warcraft, ale firma jest otwarta na pracę nad „mniej mainstreamowymi projektami”[732].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Blizzard Entertainment przy produkcji StarCrafta II stworzył całkowicie nowy silnik, jednak jego oficjalna nazwa została ujawniona dopiero przy okazji 10-lecia gry, 27 lipca 2020 roku.
  2. Początkowo gra korzystała z silnika Havok, jednak w okolicach wydania Heart of the Swarm został on zastąpiony innym.
  3. Systemy Windows XP i Windows Vista były wspierane w latach 2010–2017. Na początku października 2017 roku Blizzard zakończył wsparcie dla nich, sugerując graczom przejście na nowsze systemy operacyjne.
  4. Początkowo nazwa gry opierała się na tytułach trzech osobnych części, jednak podczas BlizzConu 2017 ogłoszono, że nazwa zostanie ujednolicona i od tej pory w użyciu jest StarCraft II.
  5. We wczesnych zapowiedziach dodatku Legacy of the Void głównym bohaterem trzeciej części miał być Mroczny Prałat Zeratul, jednak podczas zaawansowanych prac nad rozszerzeniem zespół projektantów zdecydował, że przewodnią postacią zostanie Hierarcha Artanis; ogłoszono to podczas BlizzConu 2014.
  6. Początkowo od wydania w 2013 roku Heart of the Swarm był pełnoprawnym dodatkiem do Wings of Liberty, jednak 15 lipca 2015 roku stał się dodatkiem samodzielnym, nie wymagającym wersji podstawowej do instalacji.
  7. Podczas BlizzConu 2014 ujawniono, że dodatek Legacy of the Void będzie wydany jako samodzielna gra, nie wymagająca do instalacji oraz rozgrywki dwóch poprzednich części StarCraft II: Wings of Liberty i Heart of the Swarm.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Starcraft 2 Wings of Liberty, Licomp Empik Multimedia [dostęp 2015-10-09] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-10] (pol.).
  2. Sarge, CD Projekt ponownie dystrybutorem gier Blizzard Entertainment. StarCraft II: Wings of Liberty za 199,99!, Gry-Online, 30 sierpnia 2011 [dostęp 2015-10-09] (pol.).
  3. Andy Chalk: Blizzard Chief Creative Officer Rob Pardo announces his departure. PC Gamer, 2014-07-03. [dostęp 2018-11-14]. (ang.).
  4. Will Partin: ‘StarCraft II’: How Blizzard Brought the King of Esports Back From the Dead. Variety, 2018-08-13. [dostęp 2018-11-14]. (ang.).
  5. a b c Gameplay Trailer. Blizzard Entertainment. [dostęp 2011-05-13]. (ang.).
  6. a b c d e f StarCraft II: Wings of Liberty (Credits). Internet Game Database. [dostęp 2020-10-12]. (ang.).
  7. a b c d StarCraft II: Wings of Liberty (ścieżka dźwiękowa). Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  8. a b Starcraft II: Wings Of Liberty Soundtrack. Discogs. [dostęp 2015-01-11]. (ang.).
  9. StarCraft II: Wings of Liberty End User License Agreement. Blizzard Entertainment. [dostęp 2015-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-22)]. (ang.).
  10. Aktualizacje z okazji 10 rocznicy StarCraft II. Blizzard Entertainment, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
  11. a b c d e f g h Oficjalny FAQ Starcraft 2. Blizzard Entertainment. [dostęp 2011-07-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  12. Jimmy Blocksom: SC2 Q&A #39 – Map Makers Series. GosuGamers, 2009-05-29. [dostęp 2014-06-13]. (ang.).
  13. a b Blizzard Entertainment Licenses Havok Physics Technology. Havok, 2006-09-12. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-29)]. (ang.).
  14. Kalos: Wreaking Havok with Starcraft II. IncGamers, 13.07.2008. [dostęp 2014-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  15. a b Krzysztof Baranowski: Aspect ratio, czyli jak widzimy grę na różnych monitorach. StarCraft.net, 02.03.2010. [dostęp 2013-08-26]. (pol.).
  16. StarCraft II 5.0.12 Patch Notes. Blizzard Entertainment, 2023-09-28. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
  17. a b c StarCraft II: Wings of Liberty w sklepach od 27 lipca 2010 roku. Blizzard Entertainment, 2010-07-27. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  18. a b Tor Thorsen: Starcraft II launches July 27. GameSpot, 2010-05-03. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).
  19. a b Mike Fahey: StarCraft II Wings Its Way To Liberty This July. Kotaku, 2010-05-03. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).
  20. a b Mike Luttrell: Starcraft II gets July 27 release date. TG Daily, 2010-05-04. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  21. StarCraft 2: Wings of Liberty. Entertainment Software Rating Board. [dostęp 2015-09-17]. (ang.).
  22. StarCraft II: Wings of Liberty. Australian Classification Board. [dostęp 2013-11-03]. (ang.).
  23. StarCraft 2: Wings of Liberty – PC. GameStar. [dostęp 2015-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (niem.).
  24. StarCraft II: Wings of Liberty. cdp.pl. [dostęp 2015-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (pol.).
  25. StarCraft II: Wings of Liberty. British Board of Film Classification. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  26. 스타크래프트 II: 자유의 날개. Blizzard Entertainment. [dostęp 2017-03-29]. (kor.).
  27. StarCraft II. Sklep Battle.net. [dostęp 2019-02-26]. (pol.).
  28. a b c d Wymagania Sprzętowe StarCraft II. Blizzard Entertainment. [dostęp 2019-12-19]. (pol.).
  29. StarCraft II Unveiled: PC and Mac owners get the game they’ve always wanted. IGN, 19.05.2007. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).
  30. Webnet: Rob Pardo Q&A – Battle.net, Wings of Liberty, and more. Starcraft Source, 2009-08-17. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-20)]. (ang.).
  31. a b c d Tom Magrino: BlizzCon 2008: Starcraft II split into trilogy. GameSpot, 2010-10-10. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)]. (ang.).
  32. a b c d Szymon "Hed" Liebert: Starcraft 2 będzie trylogią!. Gry-Online, 2008-10-11. [dostęp 2013-03-06]. (pol.).
  33. a b c d Krzysztof Baranowski: Dzień 3 – StarCraft 2 Trilogy. battlenet.pl, 2008-10-11. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  34. Grzegorz Ferenc: StarCraft II: Heart of the Swarm ukaże się 12 marca 2013 roku. Gry-Online, 2013-11-13. [dostęp 2014-11-30]. (pol.).
  35. StarCraft 2: Heart of the Swarm set for March 12, says Battle.net (update: confirmed). engadget.com, 2013-11-13. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  36. a b StarCraft II: Heart of the Swarm. Sklep Battle.net. [dostęp 2015-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  37. a b c d Przedsprzedaż Legacy of the Void rozpoczęta. Blizzard Entertainment, 2015-07-15. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).
  38. a b Piotrek66: StarCraft II: Legacy of the Void samodzielnym dodatkiem z dwoma trybami co-op (WIDEO). CD-Action, 2014-11-04. [dostęp 2014-11-30]. (pol.).
  39. a b Katie Williams: BlizzCon 2014: Starcraft 2: Legacy of the Void is a Standalone Game. IGN, 2014-11-07. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  40. 15 lat w sektorze Koprulu. Blizzard Entertainment, 2013-03-29. [dostęp 2013-03-29]. (pol.).
  41. Rasy – Terranie. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  42. Rasy – Zergi. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  43. Rasy – Protosi. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  44. a b Robert Purchese: StarCraft II sells 3 million in a month. Eurogamer, 2010-09-01. [dostęp 2013-03-06]. (ang.).
  45. a b Sarge: StarCraft II: Heart of the Swarm w pierwszej połowie 2013 roku. Wings of Liberty w rękach 6 milionów graczy. Gry-Online, 2012-11-08. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  46. a b c StarCraft II w bezpłatnym dostępie – dodatkowe informacje. Blizzard Entertainment, 2017-11-03. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  47. a b c Alex Osborn: BlizzCon 2017: StarCraft II Goes Free to Play, New Co-Op Commander Revaktuealed. GameSpot, 2017-11-03. [dostęp 2017-12-19]. (ang.).
  48. a b c d Ender: StarCraft II adoptuje model free-to-play. Gry-Online, 2017-11-03. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  49. Deep.Thought: StarCraft II Single Player Fact Sheet. StarCraft IncGamers, 2009-08-18. [dostęp 2013-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  50. a b Kristin Kalning: Can Blizzard top itself with 'StarCraft II?'. NBC News, 2007-05-31. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  51. Review Starcraft II: Hell, it’s about time. TechViewz. [dostęp 2010-10-01]. (ang.).
  52. a b StarCraft II Single-Player Campaign BlizzCon Preview. GameSpot, 2008-04-08. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  53. a b Steve Watts: StarCraft 2 Trilogy: Everything You Need to Know. 1UP.com, 2008-10-20. [dostęp 2018-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  54. a b Thierry Nguyen: Exclusive StarCraft 2: Wings of Liberty Interview (PC). 1UP, 2008-12-30. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-15)]. (ang.).
  55. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Whispers of Doom (pol.).
  56. Nick Breckon: StarCraft 2 Interview: Reaction and Reflection. Shacknews, 2009-07-01. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  57. Frida Hultman: StarCraft II Q&A Batch 41. Gosu Gamers, 2009-07-03. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  58. Karune: Why Battle.net 2.0 Needs a Subscription Fee. Forum Blizzard Entertainment, 2009-06-04. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-11)]. (ang.).
  59. Medievaldragon: E3 2009: Battle.net 2.0 Paid Service a Possibility?. StarCraft IncGamers, 2009-06-01. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-01)]. (ang.).
  60. Petco_smells: Max amount of players on custom maps?. Forum Blizzard Entertainment, 2010-03-15. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  61. Acrofan: GStar 2009 – StarCraft II Event Match: Part 2/2. YouTube, 2009-11-27. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  62. Bobod: Player Limit Raised!! ! Proof!. Forum Blizzard Entertainment, 2009-12-06. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  63. GameTrailers: StarCraft II: Wings of Liberty – Multiplayer Interview Part 1. YouTube, 2016-07-13. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  64. a b Wybór Regionu Battlenet. Blizzard Entertainment. [dostęp 2018-02-07]. (pol.).
  65. a b c d Andrew Park: Starcraft II Preview – What We Know So Far. GameSpot, 2007-05-20. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  66. a b c d StarCraft II – The Protoss. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-28)]. (ang.).
  67. James Mielke: StarCraft 2 (PC) – Will work for Vespene Gas. 1UP, 2007-07-06. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-15)]. (ang.).
  68. StarCraft II preview in PC Gamer Magazine. „PC Gamer”, 08.2007. 
  69. Brad Shoemaker: Q&A: The Starcraft II Brain Trust. Giant Bomb, 2008-10-17. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  70. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Laptop Gravena Hilla (pol.).
  71. SC2 Week: Map Editor How-To. PC Gamer, 2010-07-27. [dostęp 2018-12-29]. (ang.).
  72. Demonwing13: StarCraft II Q&A – Batch 39: Map Maker Series. GameFAQs, 2008-05-28. [dostęp 2018-03-14]. (ang.).
  73. Andrew Park: Blizzard talks Starcraft II art design. GameSpot, 2007-05-21. [dostęp 2018-03-14]. (ang.).
  74. Brad Shoemaker: BlizzCon 07: Pardo demos StarCraft II campaign. GameSpot, 2007-08-03. [dostęp 2018-03-14]. (ang.).
  75. Blizzcon 09: Starcraft 2 Art Q&A Panel (Part 2 of 3). YouTube, 2009-08-21. [dostęp 2018-03-14]. (ang.).
  76. StarCraft II Terrans: Wings of Liberty PC Games Interviewm, part 1. IGN, 2009-06-26. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  77. Zetaras Xal’Kurat: BlizzCon 2009: Battle.net 2.0 and the Galaxy Editor’s Hour. SC2blog.com, 24.08.2009-08-24. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  78. a b c Patch Notes – Beta Patch 9. Forum Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  79. Robert Rojek: Kosmiczne możliwości edytora StarCraft 2. polygamia.pl, 2010-07-30. [dostęp 2018-03-19]. (pol.).
  80. The-Khoa Nguyen: Starcraft 2: Geniale Fun-Maps – Solo-RPGs, Tower Defense, DotA und Football. PC Games. [dostęp 2018-03-19]. (niem.).
  81. Ben Barrett: StarCraft Universe, a massive MMO-like RPG built in the SC2 editor, is now in open beta. PCGamesN, 2016-07-28. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
  82. Gergo Vas: Someone Turned Starcraft II Into a Turn-Based RPG. PCGamesN, 2014-02-06. [dostęp 2018-03-19]. (ang.).
  83. Battle.net 2.0 Concerns. SCLegacy. [dostęp 2012-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  84. kuangtu: StarCraft II Map Publishing Intro. StarCraft IncGamers, 2010-05-22. [dostęp 2013-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-16)]. (ang.).
  85. BlizzCon 2009 – StarCraft 2 Panels – Dustin Browder, Rob Pardo. YouTube. [dostęp 2011-07-11]. (ang.).
  86. Adam Bednarek: Już wiemy, kiedy ukaże się StarCraft II: Heart of the Swarm. Komputer Świat, 2012-11-13. [dostęp 2023-12-13]. (pol.).
  87. a b c StarCraft – Informacje o aktualizacji 4.3.0. Blizzard Entertainment, 2018-04-24. [dostęp 2018-05-02]. (pol.).
  88. a b c d Movis: StarCraft 2 – płatne mody w Salonie Gier. Gry-Online, 2018-04-24. [dostęp 2018-05-02]. (pol.).
  89. Andrew Park: Blizzard outlines Starcraft II gameplay. GameSpot, 2007-05-19. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
  90. a b c Starcraft Panel Discussion: Lore. GameSpot, 2007-08-08. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  91. Streszczenie fabuły serii StarCraft. Blizzard Entertainment, 2020-04-07. [dostęp 2020-05-02]. (pol.).
  92. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. Irvine: CDP, 27.07.2010. PC. Poziom/obszar: Misje: „Dzień wyzwolenia”, „Wyjęci spod prawa”, „Godzina zero” (pol.).
  93. a b Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. CDP, 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Misje: „Ewakuacja”, „Wybuch”, „Uratować Heaven”/„Upadek Heaven” (pol.).
  94. a b Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. CDP, 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Misje: „Plac zabaw Diabła”, „Witamy w dżungli”, „Wybuch”/„Duch z szansą” (pol.).
  95. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. Irvine: CDP, 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Misje: „Napad stulecia”, „Cios w plecy”, „Narzędzie zniszczenia” i „Medialna ofensywa” (pol.).
  96. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. Irvine: CDP, 27.07.2010. PC. Poziom/obszar: Misje: „Wpadamy i zabieramy”, „Wykopalisko” (pol.).
  97. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. Irvine: CDP, 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Misje: „Szepty zagłady”, „Straszliwy czyn”, „Echa przyszłości” i „W nieskończonej ciemności” (pol.).
  98. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. Irvine: CDP, 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Misje: „Supernowa” i „Paszcza otchłani” (pol.).
  99. Blizzard Entertainment, StarCraft II: Wings of Liberty. Irvine: CDP, 2010-07-27. PC. Poziom/obszar: Misje: „Bramy piekieł”, „Rozdarte niebiosa”, „W paszczy bestii” i „Ostateczna rozgrywka” (pol.).
  100. a b c d e Tom Magrino: Tricia Helfer starring in Starcraft II. GameSpot, 2009-09-22. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  101. StarCraft II Q&A Batch 53. SCLegacy. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-24)]. (ang.).
  102. a b c Polski Dubbing Starcraft II Wings of Liberty. Dubscore. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-25)]. (pol.).
  103. a b c StarCraft II: Wings of Liberty – pełna obsada i twórcy. Filmweb. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  104. StarCraft II (2009)(VG)- Full Cast and Crew. Internet Movie Database. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  105. a b Tomas Hernandez: Heroes of the Storm Developer Q&A Part 2 (Jan 22, 2014) – Transcript. BlizzPlanet, 2014-02-07. [dostęp 2014-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  106. a b Damien: Heroes of the Storm Interview with Kaeo Milker. Icy Veins, 2014-07-20. [dostęp 2014-08-26]. (ang.).
  107. a b Kat Bailey: StarCraft 2's Rollercoaster Decade, As Remembered By Its Developers. USgamer, 2020-07-20. [dostęp 2020-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  108. a b Blizzard Presents SC2 in China. StarCraft Source, 2008-03-14. [dostęp 2015-06-07]. (ang.).
  109. Dan Stapleton. StarCraft II. „PC Gamer Magazine”. s. 164. 
  110. March StarCraft II Zerg Coverage – Interviews. SCLegacy. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  111. Adam Doree: Interview: Blizzard Co-founder Frank Pearce. Video Games Daily, 2008-09-11. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  112. Liquid`Jinro: [Blizzcon SC2 Press Q&A - 35 min]. tl.net, 2008-11-12. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  113. a b c ScuttleMonkey: Blizzard Answers Your Questions, From Blizzcon. Slashdot, 2008-10-15. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  114. David Kim Interview. StarCraftZone, 2009-06-25. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  115. Spartan: BlizzCon 09 fansite Q&A. TeamLiquid, 2009-09-22. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  116. Co po Legacy of the Void? Rozmawiamy z Chrisem Sigatym. onet.pl, 2015-09-21. [dostęp 2015-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  117. StarCraft II Q&A – Batch 53. sc2mapster.com, 2010-03-20. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  118. DarkDrumProductions: StarCraft 2: Wings of Liberty – Credits. YouTube, 2010-12-30. [dostęp 2020-10-12]. (ang.).
  119. a b c d e f g h i j k Talith: Blizzard Employees for StarCraft 2. TeamLiquid, 2008-05-18. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  120. a b c StarCraft II Q&A – Batch 28. sc2mapster.com, 2010-03-20. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  121. a b Kennigit: TL Interviews Dustin Browder. TeamLiquid, 2009-12-03. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  122. a b StarCraft II Art Panel. SCLegacy. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]. (ang.).
  123. Charles Onyett: StarCraft 2 Panel Discussions: Blizzard higher-ups deliver details. IGN, = 2007-05-19. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  124. Dan Stapleton. StarCraft II. „PC Gamer Magazine”. s. 20-30. 
  125. Chris Remo: Report: StarCraft II Budget Has [Not Exceeded $100 Million]. gamedeveloper.com, 2007-07-16. [dostęp 2019-03-19]. (ang.).
  126. Robert Brooks: The Cinematic Art of StarCraft. Blizzard Publishing, 18 października 2018. ISBN 978-1945683213. (ang.).
  127. a b Dave Oliver: Mike Morhaime omawia 20 lat e-sportu StarCraft. Blizzard Entertainment, 2018-03-04. [dostęp 2018-03-11]. (pol.).
  128. Rob Fahey: WOW held up StarCraft II for a year: Pardo explains SCII’s long gestation. Eurogamer, 2009-06-29. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  129. Patrick Garratt: WoW held up StarCraft II for a year. VG247, 2009-06-29. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  130. Gameplay Trailer. Blizzard Entertainment. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  131. Michael Obermeier: Interviews: StarCraft 2: Interview mit Dustin Browder. GameStar, 2007-07-20. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).
  132. James Mielke: Protoss for a Day. 1UP.com, 2007-07-27. [dostęp 2018-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-19)]. (ang.).
  133. Tomas Hernandez: G4tv.com Streaming Starcraft 2 Evil Geniuses Master Cup Series IV This Weekend. Blizzplanet, 17.12.2017. [dostęp 2018-03-13]. (ang.).
  134. a b Ewolucja zakończona: Klasyczne jednostki StarCraft – StarCraft II. Blizzard Entertainment, 2018-03-04. [dostęp 2018-03-13]. (pol.).
  135. Adam Biessener: An Extensive Interview With StarCraft II's Design Director. Game Informer, 2010-04-08. [dostęp 2018-03-13]. (ang.).
  136. a b Kwanghee Woo: Check out this never-before-seen StarCraft 2 concept art. PC Gamer, 2020-09-13. [dostęp 2020-10-12]. (ang.).
  137. BlizzPro: BlizzCon 2016: StarCraft Interview with Allen Dilling. YouTube, 2016-11-16. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
  138. a b c Kosta Andreadis: 20 Years of StarCraft: An IGN Retrospective. IGN, 2018-12-02. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
  139. a b Patrick Garratt: Pearce: Fourth StarCraft II race may be added by expansion. VG247, 2008-08-29. [dostęp 2018-05-02]. (ang.).
  140. Christian Holt: Celebrating 20 Years of Starcraft: An Interview with Starcraft's Creators. IGN, 2018-03-29. [dostęp 2018-05-02]. (ang.).
  141. a b Charles Onyett: Blizzard’s Worldwide Invitational Begins: Updates directly from the show floor. IGN, 2007-05-19. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  142. Andrew Park: Starcraft II warps into Seoul. GameSpot, 2007-05-18. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  143. Karune: Karune Q&A Batch Archive. BlizzBlues, 2008-02-10. [dostęp 2013-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-20)]. (ang.).
  144. Battle report. StarCraft Wiki. [dostęp 2018-03-13]. (ang.).
  145. Charles Onyett: E3 2007: StarCraft II Progress Report. IGN, 2007-07-11. [dostęp 2018-03-13]. (ang.).
  146. E3 2007: Die Highlights der Spielemesse – StarCraft 2. chip.de, 2007-07-11. [dostęp 2018-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (niem.).
  147. Li C. Kuo: StarCraft II Playable at BlizzCon. GameSpy, 2007-06-21. [dostęp 2023-12-13]. (ang.).
  148. Charles Onyett: BlizzCon 2007: StarCraft II Single-player Campaign First Look. IGN, 2007-08-03. [dostęp 2018-03-13]. (ang.).
  149. pepsi: StarCraft II grywalny na BlizzConie 2007!. gram.pl, 2007-07-22. [dostęp 2018-03-13]. (pol.).
  150. Starcrafted: Starcraft 2 at GenCon 2007. Dailymotion, 2007-08-22. [dostęp 2018-03-13]. (ang.).
  151. Blizzard Entertainment Showcases Playable Titles at Leipzig Games Convention. Blizzard Entertainment, 2007-08-20. [dostęp 2018-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  152. eLKaeR: Kamera GOL-a na GC 2007: Starcraft II. Gry-Online, 30.08.2007. [dostęp 2018-03-13]. (pol.).
  153. Lucas the Great: Games Convention 2007 – konferencja Blizzarda. gram.pl, 2007-08-22. [dostęp 2018-03-13]. (pol.).
  154. Chienne: StarCraft II – Not happening in 2008. Games On Net, 2008-06-29. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  155. GameReplays: Starcraft 2 Trilogy Announcement. WeGame, 2008-03-20. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  156. a b Kevin VanOrd: Blizzard's Secrets of Storytelling in StarCraft 2: Legacy of the Void. GameSpot, 2015-06-26. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  157. Megan Farokhmanesh: StarCraft: The past, present and future. Polygon, 2015-11-06. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  158. a b The Outerhaven Productions: StarCraft II Legacy of the Void Campaign Overview. YouTube, 2014-11-04. [dostęp 2015-06-30]. (ang.).
  159. Inside look at Blizzard’s upcoming Starcraft II game. The Orange County Register, 2009-07-01. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
  160. Jon Wilcox: StarCraft II Q&A Feature. Total Video Games, 29.08.2009. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-24)]. (ang.).
  161. Charles Onyett: GC 2008: StarCraft II Progress Report: The process of fine-tuning continues. IGN, 2009-08-20. [dostęp 2014-01-21]. (ang.).
  162. Blizzcon 2008 StarCraft 2 Press Q&A. StarCraft Source. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  163. _Vei_: Yellow vs Sonkie Blizzcon footage. IGN, 2008-10-14. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  164. G4VideogameTrailers: StarCraft II Battle Report #2. YouTube, 2009-12-10. [dostęp 2014-01-21]. (ang.).
  165. Zach Yonzon: Theme park contest winners announced. engadget.com, 2009-04-17. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  166. Warcraft III 2009 Tournament FAQ. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  167. Karune: D3 coming out before SC2!?. Forum Blizzard Entertainment, 2009-09-10. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  168. Rock Alone: Blizzard oficjalne zapowiada polskiego StarCrafta II. Gry-Online, 2010-01-20. [dostęp 2013-03-11]. (pol.).
  169. StarCraft II – strona w polskiej wersji językowej. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-11]. (pol.).
  170. Tom Magrino: Starcraft II closed beta begins this month. GameSpot, 2010-02-10. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  171. Gunnar Petzall: StarCraft II Developers Talk. Inc Gamers, 2009-06-29. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  172. Jeff Haynes: No LAN for StarCraft II: Blizzard’s upcoming RTS focusing more on Battle.Net functionality. IGN, =2009-06-29. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  173. Ben Kuchera: New details, gameplay elements of StarCraft 2 revealed: A huge rush of news about StarCraft 2 has hit the gaming blogs today. We break.... Ars Technica, 2009-06-29. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  174. Tom Magrino: Starcraft II jettisons LAN support. GameSpot, 2009-06-20. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  175. StarCraft II, Diablo III Getting Pseudo-LAN. TG Daily, 2009-08-25. [dostęp 2009-08-25]. (ang.).
  176. StarCraft II Will Not Be Region-Locked In Australia. Koataku, 2010-07-23. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  177. James Kozanecki: Blizzard scraps region lock for Australian Starcraft II players. GameSpot, 2010-07-23. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  178. Patch 1.1.0 Now Live. Blizzard Entertainment, 2010-09-22. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  179. gameon: Starcraft 2 release date and World of Warcraft: Cataclysm. YouTube, 2009-08-28. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  180. Brendan Sinclair: Starcraft II by end of 2009, Call of Duty expanding to new genres. GameSpot, 2009-06-01. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  181. Cydra: StarCraft II Update. Forum Blizzard Entertainment, 2009-08-05. [dostęp 2009-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-02)]. (ang.).
  182. Tomas Hernandez: G4TV interviews Starcraft II Team celebrating closed beta launch. BlizzPlanet, 2010-02-17. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  183. Nick Puleo: Detailed Battle.net Preview Unveils New Features. Co-Optimus, 2010-02-10. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  184. a b Patrick Garratt: Interview: StarCraft II’s Dustin Browder on the beta, GDC, and finally going home. VG247, 2010-03-09. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  185. a b Tomas Hernandez: GiantBomb: Chris Metzen Talks StarCraft II and World of Warcraft: Cataclysm. BlizzPlanet, 30.04.2010. [dostęp 2013-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  186. Nicholas Deleon: Blizzard will add Facebook integration to Battle.net. techcrunch.com, 2010-05-05. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  187. Michael Calore: Vaporware 2009: Inhale the Fail. Wired, 21.12.2009-12-21. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  188. a b c Tomas Hernandez: StarCraft II Open Beta Testing Begins in Mainland China. BlizzPlanet, 2010-03-29. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  189. a b c Tomas Hernandez: NetEase Announces StarCraft II Open Beta in China Starts March.29.2011. BlizzPlanet, 2010-03-18. [dostęp 2014-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  190. John Jacques: Blizzard Shows the ‘StarCraft 2' Engine Development History. Game Rant, 2011-10-24. [dostęp 2014-06-13]. (ang.).
  191. progammer119: SC2 Engine Develoment History. YouTube, 2011-10-22. [dostęp 2014-06-13]. (ang.).
  192. Justin Mann: StarCraft 2 beta signup opens today. TechSpot, 06.05.2009. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  193. Brendan Sinclair: Starcraft II by end of 2009, Call of Duty expanding to new genres. GameSpot, 31.05.2009. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  194. Krzysztof Baranowski, Piotr Siejczuk: Zapisy na Beta testy. StarCraft2.net, 06.05.2009. [dostęp 2013-03-17]. (pol.).
  195. Krzysztof Baranowski: Beta StarCrafta 2 w wakacje!. StarCraft2.net, 08.05.2009. [dostęp 2013-03-17]. (pol.).
  196. Karune: Blizzard: This is the only Q&A I want to see. Forum Blizzard Entertainment, 28.05.2009. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  197. Karune: No StarCraft II BETA Happening In 2009. DailyGamesNews, 09.11.2009. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  198. StarCraft II Update. Forum Blizzard Entertainment. [dostęp 2012-12-22]. (ang.).
  199. Daniel Terdiman: Blizzard’s StarCraft II wings into beta: The World of Warcraft publisher announced Wednesday that it has begun beta testing of the sequel to its 1998 hit, StarCraft. CNet, 07.02.2010. [dostęp 2013-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-17)]. (ang.).
  200. Gwaihir-valar: Beta selection questions (for clarification). BlizzBlues, 11.02.2010. [dostęp 2014-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-20)]. (ang.).
  201. Medievaldragon: G4TV Interviews Dustin Browder nearing Beta. BlizzPlanet, 28.09.2009. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  202. Eric: StarCraft 2 EURO Press Conference. StarcraftZine, 23.10.2008. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  203. Starcraft II beta accounts fetching astronomical prices – Plugged In – Yahoo! Games. Yahoo. [dostęp 2010-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-01)]. (ang.).
  204. Medievaldragon: StarCraft II Beta Wave 3 Invitations Sent. BlizzPlanet, 05.03.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  205. Webnet: Starcraft 2 Beta: Invite a friend. StarCraft Source, 18.03.2010. [dostęp 2013-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  206. Bashiok: StarCraft II Beta Full Reset Complete. Forum Blizzard Entertainment, 04.07.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  207. Patch 15: Leagues & Ladders Placement. Forum Blizzard Entertainment. [dostęp 2012-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-16)]. (ang.).
  208. Rob Simpson, Dustin Browder, Chris Sigaty: BlizzCast #13: StarCraft II Beta Special. starcraft.incgamers.com, 2010-02-26. [dostęp 2021-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)]. (ang.).
  209. Zarhym: Latest News – SCII Release Date Confirmed. Blizzard Entertainment, 28.04.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  210. Nethaera: StarCraft II Beta Test Schedule Update. Forum Blizzard Entertainment, 28.05.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  211. Lylirra: StarCraft II Beta Phase Two Begins. Forum Blizzard Entertainment, 07.07.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  212. Lylirra: StarCraft II: Wings of Liberty Beta Test Draws to a Close. Blizzard Entertainment, 16.06.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  213. Zarhym: What A Long, Strange Trip It’s Been. Blizzard Entertainment, 20.06.2010. [dostęp 2013-03-17]. (ang.).
  214. Starcraft II Latest News (Forum). Forum Blizzard Entertainment. [dostęp 2010-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-18)]. (ang.).
  215. a b c Charles Onyett: StarCraft 2's Art Design. IGN, 19.05.2007. [dostęp 2016-03-06]. (ang.).
  216. a b Keith Schleicher: Interview with Blizzard’s Kevin Yu on StarCraft II. Gaming Trend. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  217. Cydra: StarCraft II Q&A – Batch 55. Forum Blizzard Entertainment, 18.11.2009. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  218. Havok-Powered Titles. Havok. [dostęp 2015-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-10)]. (ang.).
  219. Dominic Filion, Rob McNaughton: StarCraft II: Effects and Techniques. AMD, 20.08.2008. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  220. a b Fan Site Q&A #3 – SC2Pod. SC2Pod, 02.02.2009. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  221. Piotr Fiałkowski: StarCraft II Q&A – Batch 48. StarCraft2.net, 23.01.2009. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  222. Lipton: The Official STARFEEDER Starcraft 2 Q&A. Starfeeder, 22.04.2009. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  223. Blizzcon 2008 StarCraft 2 Press Q&A. StarCraft Source, 12.10.2008. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  224. Andrew Park: Blizzard talks Starcraft II art design. GameSpot, 19.05.2007. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  225. Dustin Browder: Question for Karune/Someone who knows. Forum Blizzard Entertainment, 29.10.2007. [dostęp 2007-11-10]. (ang.).
  226. StarCraft II Art Panel. SCLegacy. [dostęp 2016-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-16)]. (ang.).
  227. Karune: StarCraft II Q&A – Batch 51. Forum Blizzard Entertainment, 26.05.2007. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  228. Ych: Starcraft 2 Q&A Batch 13. StarCraft 2 Forum, 14.09.2007. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  229. Karune: StarCraft II Q&A (1-10) – Karune Briefings. Blizzard Entertainment, 31.12.2007. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  230. Insider Interview: „The Making of the StarCraft II Cinematic Teaser”. Blizzard Entertainment. [dostęp 2007-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-01)]. (ang.).
  231. StarCraft II Terran Faction BlizzCon Preview. GameSpot, 03.08.2007. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-11)]. (ang.).
  232. Porco: No StarCraft II Reviews Before Launch. N4G, 10.03.2010. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  233. Ben Kuchera: No early StarCraft 2 reviews; we’ll be playing with you: Blizzard has made it official: there will be no early reviews for StarCraft 2…. ArsTechnica, 26.06.2010. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  234. Jared Newman: Don’t Bother Looking for Early StarCraft II Reviews. Gamer Crave. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-26)]. (ang.).
  235. Adam Berlik: Blizzard: Starcraft II w pełnej polskiej wersji językowej. gram.pl, 16.01.2010. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  236. Starcraft 2 w pełnej polskiej wersji językowej!. EskaGames. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  237. a b Blizzard Entertainment Announces Italian- and Polish-language Versions of StarCraft® II: Wings of Liberty™. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  238. Hayarok: StarCraft II in Italian and Polish!. TeamLiquid, 21.01.2010. [dostęp 2013-03-10]. (ang.).
  239. a b Adam Berlik: Starcraft II w pełnej polskiej wersji językowej już oficjalnie!. gram.pl, 20.01.2010. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  240. StarCraft na Facebook. Facebook. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  241. StarCraft_PL. Twitter. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  242. Szymon Liebert: Jak uruchomić kinową wersję StarCrafta II. Gry-Online, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  243. Oceń poziom lokalizacji. Blizzard Entertainment, 07.10.2010. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).
  244. Kapeselus: Sonda: Oceń poziom lokalizacji. Forum Blizzard Entertainment, 07.10.2010. [dostęp 2013-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
  245. Michał Piwowarczyk: Oceń poziom lokalizacji. Wirtualna Polska, 03.08.2010. [dostęp 2013-06-17]. (pol.).
  246. a b Hut: Recenzja cdaction.pl: StarCraft II: Wings of Liberty (PC). CD-Action, 29.07.2010. [dostęp 2013-06-17]. (pol.).
  247. Tomasz Koralewski: Recenzja cdaction.pl: StarCraft II: Wings of Liberty (PC). gildia.pl, 05.08.2010. [dostęp 2013-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-23)]. (pol.).
  248. a b Igor Wiśniewski: StarCraft II: Wings of Liberty – recenzja. gram.pl, 29.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  249. Konrad Hildebrand: Dlaczego w StarCraft 2 gram po angielsku. Polygamia, 2010-07-29. [dostęp 2013-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  250. Jimkaara: Przygotujcie się z nowym poradnikiem do gry!. Blizzard Entertainment, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  251. Ligi i rankingi – FAQ. Blizzard Entertainment, 31.08.2010. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  252. Już oficjalnie: kody do StarCraft II. Blizzard Entertainment, 02.12.2010. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  253. Krzysztof Baranowski: Demo, Patch oraz PTR. StarCraft2.net, 23.12.2010. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  254. Strona map i modów już dostępna. Blizzard Entertainment, 24.03.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  255. Strona z rankingami ligi arcymistrzowskiej. Blizzard Entertainment, 21.06.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  256. Kochamy e-sport!. Blizzard Entertainment, 02.05.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  257. Historia StarCrafta. Blizzard Entertainment, 29.04.2013. [dostęp 2013-05-01]. (pol.).
  258. Fabuła gier z serii StarCraft. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-05-01]. (pol.).
  259. Kaivax: FAQ StarCraft II dot. rankingu, lig i sezonów. Blizzard Entertainment, 01.06.2013. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
  260. Sesja pytań i odpowiedzi ze scenarzystą StarCrafta II – część 1. Blizzard Entertainment, 08.10.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  261. Sesja pytań i odpowiedzi ze scenarzystą StarCrafta II – część 12. Blizzard Entertainment, 15.01.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  262. Sesja pytań i odpowiedzi ze scenarzystą StarCrafta II – część 13. Blizzard Entertainment, 22.01.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  263. Zwiększamy limity miejsca na publikowane mapy. Blizzard Entertainment, 03.09.2010. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  264. Nowa mapa Blizzarda: Palący przypływ. Blizzard Entertainment, 08.09.2010. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  265. Zwiększone limity przechowywania map niestandardowych. Blizzard Entertainment, 15.06.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  266. Łączenie regionów StarCraft II – już niedługo. Blizzard Entertainment, 11.07.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  267. Liga mistrzów. Blizzard Entertainment, 12.01.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  268. Jiker: Wieści ze świata (Killzone 3, StarCraft II, Starbreeze) 14/01/11. Gry-Online, 14.01.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  269. Filip Szeląg: (Q&A) Liga Mistrzów. StarCraft2.net, 12.01.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  270. Liga mistrzowska w 2v2, 3v3 i 4v4. Blizzard Entertainment, 25.02.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  271. Liga arcymistrzowska już dostępna. Blizzard Entertainment, 13.04.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  272. Zmiany w polskiej lokalizacji StarCraft II – czas na wasze opinie!. Blizzard Entertainment, 16.06.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  273. Grzegorz Sadziński: Zmiany w polskiej wersji StarCraft II. StarCraft2.net, 16.06.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  274. Aktualizacja 1.5.0 jest już dostępna!. Blizzard Entertainment, 01.08.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  275. Wszystko to, co powinniście wiedzieć o aktualizacji 1.5.0. Blizzard Entertainment, 31.07.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  276. Twój przewodnik po patchu 1.5.0. Blizzard Entertainment, 31.07.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  277. StarCraft II Patch 1.5.0 Now Live. SCLegacy. [dostęp 2013-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-16)]. (ang.).
  278. Opcja „Ukryj obecność” już niedługo na Battle.net. Blizzard Entertainment, 20.09.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  279. Gra Globalna w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 24.12.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  280. stebo88: Global Play for Starcraft 2. Starcraft 2 Armory, 10.11.2012. [dostęp 2013-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-31)]. (ang.).
  281. stichtom: Global Play Coming to StarCraft II. TeamLiquid, 10.11.2012. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  282. Pete Haas: StarCraft II Global Play Announced. Gaming Blend, 11.11.2012. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  283. a b Heart of the Swarm nadejdzie 12 marca 2013 – przedsprzedaż JUŻ ROZPOCZĘTA. Blizzard Entertainment, 13.11.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  284. Pobieranie w tle już dostępne. Blizzard Entertainment, 11.02.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  285. Już wkrótce: StarCraft II 2.0.4. Blizzard Entertainment, 14.02.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  286. a b Aktualizacja 2.0.4 już dostępna. Blizzard Entertainment, 20.02.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  287. Traysent: Otwarta wersja beta narzędzi graficznych do StarCraft II. Blizzard Entertainment, 31.08.2013. [dostęp 2013-09-05]. (pol.).
  288. a b c StarCraft II – informacje o aktualizacji 2.1. Blizzard Entertainment, 21.01.2014. [dostęp 2014-01-22]. (pol.).
  289. Spyrian: Aktualizacja 2.1 do StarCrafta II – przegląd informacji. Blizzard Entertainment, 21.01.2014. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
  290. a b c Spyrian: BlizzCon 2013: panel na temat nowości w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 09.11.2013. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
  291. StarCraft II Patch 2.1 Notes. SC Legacy. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  292. Spyrian: Aktualizacja 2.1 – narzędzia graficzne do StarCrafta II. Blizzard Entertainment, 21.01.2014. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
  293. Aktualizacja programu startowego StarCraft II już wkrótce. Blizzard Entertainment, 25.06.2014. [dostęp 2014-07-13]. (pol.).
  294. Aktualizacja programu startowego – już teraz pobierzcie aplikację Battle.net. Blizzard Entertainment, 14.08.2013. [dostęp 2014-07-13]. (pol.).
  295. Aktualizacja programu startowego StarCraft II rozpoczęta. Blizzard Entertainment, 26.08.2013. [dostęp 2014-08-26]. (pol.).
  296. Traysent: Materiały z Warcraft III już dostępne na PST. Blizzard Entertainment, 31.01.2015. [dostęp 2015-02-14]. (pol.).
  297. StarCraft II – informacje o aktualizacji 2.1.9. Blizzard Entertainment, 24.03.2015. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
  298. Informacje o zmianach w rankingu StarCrafta II (2 marca 2015). Blizzard Entertainment, 02.03.2015. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
  299. luckie: StarCraft II: Legacy of the Void ukaże się zimą. Rusza przedsprzedaż gry studia Blizzard. Gry-Online, 16.07.2015. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).
  300. a b c d StarCraft II – informacje o aktualizacji 3.0. Blizzard Entertainment, 06.10.2015. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  301. „Szepty o zagładzie” dostępne za darmo. Blizzard Entertainment, 07.10.2015. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  302. a b Entelarmer: Prolog StarCraft II: Legacy of the Void dostępny za darmo dla wszystkich. Szczegóły patcha 3.0. Gry-Online, 07.10.2015. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  303. Daniel Kłosiński: Udostępniono misje wprowadzające do StarCraft 2: Legacy of Void. Eurogamer, 07.10.2015. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  304. Nowy interfejs w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 05.10.2015. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  305. StarCraft II: Legacy of the Void – Patch 3.0 i zmiany w UI (PL) Video. Gry-Online, 03.10.2015. [dostęp 2015-10-09]. (pol.).
  306. Arcagnion: ANZ Game Servers Now Available!. Forum Blizzard Entertainment, 02.11.2015. [dostęp 2015-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-05)]. (ang.).
  307. Shaun Prescott: StarCraft 2 now has Australian servers. PC Gamer, 02.11.2015. [dostęp 2015-11-06]. (ang.).
  308. Mark MacAulay: Starcraft II ANZ Game Servers Available Now. NZGamer, 02.11.2015. [dostęp 2015-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-30)]. (ang.).
  309. a b StarCraft II: The Future of StarCraft -- Panel Recap. Blizzard Entertainment, 06.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (ang.).
  310. StarCraft II: Competitive Multiplayer – Panel Recap. Blizzard Entertainment, 07.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (ang.).
  311. Małgorzata Trzyna: BlizzCon 2015: Przyszłość StarCraft 2. WoWCenter, 07.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (pol.).
  312. StarCraft II: Legacy of the Void – informacje o aktualizacji 3.2.0. Blizzard Entertainment, 28.03.2016. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
  313. a b c Tajne operacje Novy – premiera już wkrótce. Blizzard Entertainment, 16.03.2016. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
  314. Premiera pierwszego pakietu misji Tajnych operacji Novy. Blizzard Entertainment, 22.03.2016. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
  315. Aktualizacja 3.2.0 – Usprawnienia w procesie aktualizacji. Blizzard Entertainment, 04.04.2016. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
  316. Aktualizacja 3.4 – zmiany w rankingu StarCrafta II. Blizzard Entertainment, 28.06.2016. [dostęp 2016-08-06]. (pol.).
  317. StarCraft II: Legacy of the Void – informacje o aktualizacji 3.4.0. Blizzard Entertainment, 13.07.2016. [dostęp 2016-08-06]. (pol.).
  318. Jason Schreier: StarCraft II's Ladder Gets A Massive Revamp. Kotaku, 13.07.2016. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
  319. StarCraft II: Legacy of the Void – informacje o aktualizacji 3.5.0. Blizzard Entertainment, 02.08.2016. [dostęp 2016-08-06]. (pol.).
  320. a b Tajne operacje Novy – drugi pakiet misji. Blizzard Entertainment, 28.07.2016. [dostęp 2016-08-06]. (pol.).
  321. a b Jakub Błażewicz: Premiera drugiego pakietu Nova Covert Ops do StarCraft II. Gry-Online, 03.08.2016. [dostęp 2016-08-06]. (pol.).
  322. StarCraft II: Legacy of the Void – informacje o aktualizacji 3.6.0. Blizzard Entertainment, 12.09.2016. [dostęp 2016-11-02]. (pol.).
  323. StarCraft II: Legacy of the Void – informacje o aktualizacji 3.7.0. Blizzard Entertainment, 18.10.2016. [dostęp 2016-11-02]. (pol.).
  324. StarCraft II: Legacy of the Void – aktualizacja 3.8.0. Blizzard Entertainment, 21.11.2016. [dostęp 2016-12-11]. (pol.).
  325. a b Zapowiedź aktualizacji 3.8: ostatnia misja Novy. Blizzard Entertainment, 17.11.2016. [dostęp 2016-12-11]. (pol.).
  326. StarCraft II: Legacy of the Void: aktualizacja 3.16.0. Blizzard Entertainment, 19.07.2017. [dostęp 2017-08-12]. (pol.).
  327. StarCraft II Łup Wojenny. Blizzard Entertainment. [dostęp 2017-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-02)]. (ang.).
  328. StarCraft II – Informacje o aktualizacji 3.19.0. Blizzard Entertainment, 10.10.2017. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  329. Zapowiedź aktualizacji 3.19: Salon Gier. Blizzard Entertainment, 09.10.2017. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  330. StarCraft II – Informacje o aktualizacji 4.0. Blizzard Entertainment, 15.11.2017. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  331. PiG: STORMGATE Dev Interview: Doing RTS the "Right Way" & Addressing Criticisms (with Tim Morten, CEO). YouTube, 2022-06-16. [dostęp 2012-07-13]. (ang.).
  332. StarCraft II – Informacje o aktualizacji 4.1.0. Blizzard Entertainment, 06.12.2017. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  333. Łup Wojenny Sezon 2: Katowice 2018. Blizzard Entertainment. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  334. Tomasz Mileszko: StarCraft 2 wprowadza płatne mody. Komputer Świat, 24.04.2018. [dostęp 2018-05-02]. (pol.).
  335. Cursian: StarCraft II otrzyma płatne mody. CD-Action, 24.04.2018. [dostęp 2018-05-02]. (pol.).
  336. StarCraft II – Informacje o aktualizacji 4.5.0. Blizzard Entertainment, 07.08.2018. [dostęp 2018-11-13]. (pol.).
  337. Zapowiedź trzeciego sezonu Łupu Wojennego. Blizzard Entertainment, 15.08.2018. [dostęp 2018-11-13]. (pol.).
  338. BlizzCon 2018 – Zeratul nowym dowódcą do trybu współpracy w StarCraft 2. Gry-Online, 03.11.2018. [dostęp 2018-11-13]. (pol.).
  339. a b Podsumowanie panelu „StarCraft II w roku 2019”. Blizzard Entertainment, 03.11.2018. [dostęp 2018-11-13]. (pol.).
  340. a b Nate Hohl: BlizzCon 2018: Things to look forward to in Starcraft II. GameCrate, 06.11.2018. [dostęp 2018-11-13]. (ang.).
  341. StarCraft II: informacje o aktualizacji 4.8.2. Blizzard Entertainment, 18.12.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  342. Jak odblokować Łup Wojenny na Twitchu. Blizzard Entertainment, 20.12.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  343. StarCraft II – informacje o aktualizacji 4.10.0. Blizzard Entertainment, 2019-08-13. [dostęp 2019-09-25]. (pol.).
  344. Łup Wojenny: BlizzCon 2019. Blizzard Entertainment, 2019-08-15. [dostęp 2019-09-25]. (pol.).
  345. Aktualizacja StarCraft II – 4.12.0. Blizzard Entertainment, 2020-06-09. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
  346. Łup Wojenny 6 już w grze!. Blizzard Entertainment, 2020-06-11. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
  347. StarCraft II – aktualizacja 5.0. Blizzard Entertainment, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
  348. Aktualizacje z okazji 10 rocznicy StarCraft II. Blizzard Entertainment, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
  349. LM: StarCraft 2 z aktualizacją na 10. rocznicę premiery. Pora na StarCraft 3?. gram.pl, 2020-07-24. [dostęp 2020-09-30]. (pol.).
  350. StarCraft II Update – October 15, 2020. Blizzard Entertainment, 2020-10-15. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).
  351. Aquma: Zmierzch StarCraft 2 – Blizzard ogranicza wsparcie do minimum. Gry-Online, 2020-10-16. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).
  352. Piotr Bicki: Blizzard kończy dalszy rozwój StarCrafta 2. Eurogamer, 2020-10-16. [dostęp 2020-10-18]. (pol.).
  353. Beta testy modów: Kuchmistrz z Aiur, Gwiezdne klejnoty i Left 2 Die. Blizzard Entertainment, 26.01.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  354. Sigmar: Co w Blizzardzie piszczy? – część 21. Gry-Online, 02.02.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  355. Krzysztof Baranowski: Uwaga! Rozpoczęły się beta testy nowych map Blizzarda!. StarCraft2.net, 27.01.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  356. Oficjalne mody StarCraft II są już dostępne. Blizzard Entertainment, 07.04.2011. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  357. Lylirra: Już (bardzo) niedługo pojawi się DOTA Blizzarda. Blizzard Entertainment, 21.10.2011. [dostęp 2013-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  358. Josh Augustine: Riot Games’ dev counter-files “DotA” trademark. PC Gamer, 17.08.2010. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  359. Medievaldrago: Blizzard v. Valve Over DotA Trademark Before Trademark Trial & Appeal Board. BlizzPlanet, 10.02.2012. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  360. Charles Onyett: Valve and Blizzard Settle DotA Dispute: Valve can keep using the Dota name, and Blizzard changes its DOTA game’s title. IGN, 11.05.2012. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  361. Luke Plunkett: Blizzard and Valve go to War Over DOTA Name. Kotaku, 10.02.2012. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  362. Blizzard ALL-STARS site. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
  363. Nowa mapa do gry dowolnej Blizzarda: Mistrz StarCrafta. Blizzard Entertainment, 01.03.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  364. Mistrz StarCrafta już dostępny. Blizzard Entertainment, 05.03.2012. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  365. Wesley Yin-Poole: Blizzard „actively working” on Blizzard All-Stars, so what’s the hold up?: Systems for a free-to-play MOBA, that’s what. Eurogamer, 22.01.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  366. Szymon Liebert: Blizzard All-Stars jako pełnoprawna gra free-to-play – nowy plan firmy Blizzard. Gry-Online, 23.01.2013. [dostęp 2013-03-20]. (pol.).
  367. Evan Narcisse: Blizzard’s Diablo/Starcraft/WoW Crossover Has a New Name. Kotaku, 17.10.2013. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  368. Robert Sawicki: Blizzard All-Stars znany od dziś jako Heroes of the Storm. gram.pl, 17.10.2013. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  369. a b Alec Meer: Blizzard Squishes ‘World of StarCraft’ Mod. Rock Paper Shotgun, 19.01.2011. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  370. a b Leigh Alexander: 'World of StarCraft' MMO Modder Warned By Activision Blizzard. Gamasutra, 19.01.2011. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  371. a b Góral: Efektowny zwiastun StarCraft Universe i start otwartej bety. Gry-Online, 28.07.2016. [dostęp 2016-08-13]. (pol.).
  372. Adrian Werner: Ambitny mod World of StarCraft odrodził się pod zmienionym tytułem. Gry-Online, 11.02.2011. [dostęp 2016-08-13]. (pol.).
  373. Góral: StarCraft Universe – rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na mod do StarCrafta II. Gry-Online, 12.08.2013. [dostęp 2016-08-13]. (pol.).
  374. StarCraft Universe. Kickstarter. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  375. Nathan Grayson: Five Years Later, Fan-Made StarCraft RPG Finally Launches. Kotaku, 27.07.2016. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  376. Ben Barrett: StarCraft Universe, a massive MMO-like RPG built in the SC2 editor, is now in open beta. PCGamesN, 27.07.2016. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  377. Upheaval ArtsGaming: The StarCraft Universe – CG Trailer. YouTube, 26.07.2016. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  378. Ryan Winzen: Today marks the full official release of StarCraft Universe! A big thank you to my team for helping bring this.... Twitter, 06.09.2016. [dostęp 2016-11-02]. (ang.).
  379. Upheaval ArtsGaming: StarCraft Universe Launch Day Trailer. YouTube, 05.09.2016. [dostęp 2016-11-02]. (ang.).
  380. Mod „StarCrafts” autorstwa Carbot Animations już dostępny!. Blizzard Entertainment, 11.10.2016. [dostęp 2016-11-02]. (pol.).
  381. Małgorzata Trzyna: Mod Starcrafts zmieniający wygląd StarCrafta II na kreskówkowy styl zostanie udostępniony 11 października. gram.pl, 10.10.2016. [dostęp 2016-11-02]. (pol.).
  382. Daniel Kłosiński: StarCraft 2 jako kreskówka w interesującej modyfikacji. Eurogamer, 10.10.2016. [dostęp 2016-11-02]. (pol.).
  383. The StarCrafts Mod. Indiegogo. [dostęp 2016-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  384. Cursian: Wkrótce w Salonie Gier: Direct Strike i Ark Star. Blizzard Entertainment, 23.04.2018. [dostęp 2018-05-02]. (pol.).
  385. Starcraft: Mass Recall. SC2Mapster. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  386. Dominic Tarason: StarCraft fan-remake mod Mass Recall for StarCraft 2 is finally complete. Rock, Paper, Shotgun, 2019-07-02. [dostęp 2018-09-25]. (ang.).
  387. Arantasar: StarCraft: Mass Recall odtwarza kampanie z pierwszej części na silniku gry StarCraft II. Gry-Online, 25.10.2015. [dostęp 2018-09-25]. (pol.).
  388. a b c StarCraft II: Heart of the Swarm – opis dodatku. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  389. Zapowiedź Heart of the Swarm. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  390. Zapowiedź Heart of the Swarm – FAQ. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  391. StarCraft II: Heart of the Swarm – edycja cyfrowa deluxe. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  392. Pete Haas: StarCraft 2 Heart Of The Swarm Release Date Announced, Collector’s And Digital Deluxe Editions Offered. CinemaBlend, 13.11.2012. [dostęp 2013-03-21]. (ang.).
  393. StarCraft II: Heart of the Swarm – edycja kolekcjonerska. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  394. More than 1.1 million viewers tuned into StarCraft II®: Heart of the Swarm launch broadcast. GamersHell, 22.03.2013. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
  395. Michael McWhertor: StarCraft 2: Heart of the Swarm sells 1.1 million copies in two days. Polygon, 21.03.2013. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  396. Adrian Werner: StarCraft II: Heart of the Swarm – ponad 1,1 mln sprzedanych egzemplarzy. Gry-Online, 22.03.2013. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  397. StarCraft II: Heart of the Swarm for PC – Reviews at Metacritic. Metacritic. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  398. StarCraft II: Heart of the Swarm for PC – Reviews at GameRankings. GameRankings. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-04)]. (ang.).
  399. Activision Blizzard Slide Presentation. Activision Blizzard, 01.08.2013. [dostęp 2013-08-03]. (ang.).
  400. Sarge: Blizzard pracuje już nad grą StarCraft II: Legacy of the Void. Gry-Online, 08.03.2013. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  401. Andrei Dumitrescu: Starcraft 2: Legacy of the Void Is Similar to 300, Says Game Director. Softpedia, 18.03.2013. [dostęp 2013-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-15)]. (ang.).
  402. Kaivax: Reddit AMA Full Transcript. Blizzard Entertainment, 06.03.2013. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  403. a b StarCraft II: Legacy of the Void – Zapowiedź kampanii. Blizzard Entertainment. [dostęp 2014-12-02]. (pol.).
  404. a b Legacy of the Void: zapowiedź kampanii jednoosobowej. Blizzard Entertainment, 08.11.2014. [dostęp 2014-12-02]. (pol.).
  405. Łukasz Gołąbiowski: Graliśmy w Legacy of the Void – finałowy epizod trylogii StarCraft II!. Gry-Online, 09.11.2014. [dostęp 2014-12-02]. (ang.).
  406. a b Entelarmer: StarCraft 2: Legacy of the Void zamknie fabułę StarCrafta. Gry-Online, 20.03.2015. [dostęp 2015-03-27]. (pol.).
  407. Patryk Purczyński: StarCraft II: Legacy of the Void „satysfakcjonującym finałem”. gram.pl, 20.03.2015. [dostęp 2015-03-27]. (pol.).
  408. a b Chris Pereira: StarCraft's Story Concludes With Legacy of the Void. GameSpot, 19.03.2015. [dostęp 2015-03-27]. (ang.).
  409. Legacy of the Void – zapowiedź zmian w trybie wieloosobowym. Blizzard Entertainment, 09.11.2014. [dostęp 2014-12-02]. (pol.).
  410. Daniel Kłosiński: Zwiastun StarCraft 2: Legacy of the Void prezentuje protosów w akcji. Eurogamer, 07.11.2014. [dostęp 2014-12-02]. (pol.).
  411. Szepty o zagładzie – prolog kampanii Legacy of the Void. Blizzard Entertainment, 17.06.2015. [dostęp 2015-09-18]. (pol.).
  412. luckie: StarCraft II: Legacy of the Void otrzyma darmowy prolog Whispers of Oblivion. Gry-Online, 17.06.2015. [dostęp 2015-09-18]. (pol.).
  413. Brenna Hillier: StarCraft 2: Legacy of the Void prologue campaign releasing for free. VG247, 17.06.2015. [dostęp 2015-09-18]. (ang.).
  414. Legacy of the Void już działa. Blizzard Entertainment, 12.11.2015. [dostęp 2015-11-14]. (pol.).
  415. Góral: StarCraft II: Legacy of the Void – zwieńczenie trylogii zadebiutowało na PC-tach. Gry-Online, 10.11.2015. [dostęp 2015-11-14]. (pol.).
  416. Jason Schreier: StarCraft II: Legacy of the Void Starts With A Bang. Kotaku, 10.11.2015. [dostęp 2015-11-14]. (ang.).
  417. StarCraft II: Legacy of the Void. Sklep Battle.net. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).
  418. Cassidee Moser: Star Craft 2: Legacy of the Void Prologue Whispers of Oblivion Now Available With Pre-Orders. IGN, 15.07.2015. [dostęp 2015-07-16]. (ang.).
  419. Przedstawiamy edycję kolekcjonerską Legacy of the Void. Blizzard Entertainment, 02.10.2015. [dostęp 2015-10-11]. (pol.).
  420. Cassidee Moser: StarCraft 2: Legacy of the Void Sells 1 Million Copies in 24 Hours. IGN, 13.11.2015. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  421. Eddie Makuch: StarCraft 2: Legacy of the Void Sells 1 Million in 24 Hours. GameSpot, 14.11.2015. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  422. luckie: StarCraft II: Legacy of the Void – milion nabywców po pierwszym dniu. Gry-Online, 18.11.2015. [dostęp 2015-11-29]. (pol.).
  423. StarCraft II: Legacy of the Void (PC). Metacritic. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  424. Starcraft II: Legacy of the Void for PC. GameRankings. [dostęp 2015-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-31)]. (ang.).
  425. a b Steven Bogos: Nova Covert Ops DLC Missions Coming to StarCraft II Next Spring. The Escapist, 07.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-06)]. (ang.).
  426. TJ Hafer: StarCraft 2: Nova Covert Ops Mission Pack 1 Review. IGN, 05.04.2016. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  427. Andrei Dumitrescu: Starcraft 2 – Nova Covert Ops Mission Pack 1 Review. Softpedia, 16.04.2016. [dostęp 2016-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-12)]. (ang.).
  428. Chris Carter: Review: StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack 1. Destructoid, 29.03.2016. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  429. KostaAndreadis: StarCraft 2: Nova Covert Ops – Mission Pack 1 Review. AusGamers, 01.04.2016. [dostęp 2016-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-20)]. (ang.).
  430. Marcel Kleffmann: Test: StarCraft 2: Novas Geheimmissionen. 4players.de, 31.03.2016. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  431. Kamil Ostrowski: StarCraft II: Tajne Operacje Novy to zupełnie zbędny bis. gram.pl, 04.12.2016. [dostęp 2016-12-11]. (pol.).
  432. Ron Burke: Mission pack, engage – StarCraft 2: Nova Covert Ops review. GamingTrend, 01.04.2016. [dostęp 2018-02-07]. (ang.).
  433. Gary Bailey: Starcraft II: Nova Covert Ops Review. GodisaGeek, 21.04.2016. [dostęp 2018-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-19)]. (ang.).
  434. James Wright: StarCraft 2 Nova Covert Ops Mission Pack 1 Review. Impulsegamer, 2016-04-13. [dostęp 2023-11-23]. (ang.).
  435. Patrick Perrault: StarCraft II: Nova Covert Ops Mission Pack 1 Review: Dulled Reflexes. TechRaptor, 2016-04-14. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
  436. Levi van Tine: Starcraft II: Nova Ops - Mission Pack 1. High-Def Digest, 2016-04-05. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
  437. a b StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack 1. GameRankings. [dostęp 2016-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  438. StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack 1. Metacritic. [dostęp 2016-08-13]. (ang.).
  439. StarCraft II: Nova Covert Ops Mission Pack 1. OpenCritic. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
  440. TJ Hafer: StarCraft 2: Nova Covert Ops Mission Pack 2 Review. IGN, 04.08.2016. [dostęp 2016-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  441. Chris Carter: Review: StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack 2. Destructoid, 02.08.2016. [dostęp 2016-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-01)]. (ang.).
  442. Ron Burke: Out of sight, out of mind – StarCraft 2: Nova Covert Ops DLC 2 review. GamingTrend, 02.09.2016. [dostęp 2016-11-02]. (ang.).
  443. Patrick Perrault: StarCraft II: Nova Covert Ops Mission Pack 2 Review - Huff the Magic Diamond. TechRaptor, 2016-08-30. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
  444. a b StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack 2. GameRankings. [dostęp 2018-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  445. StarCraft II: Nova Covert Ops Mission Pack 2. OpenCritic. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
  446. Chris Carter: RReview: StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack 2 + Mission Pack 3. Destructoid, 02.08.2016. [dostęp 2016-12-11]. (ang.).
  447. KostaAndreadis: StarCraft 2: Nova Covert Ops Review. AusGamers, 20.12.2016. [dostęp 2018-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-21)]. (ang.).
  448. BlizzCon 2015: zapowiedź Tajnych Operacji Novy. Blizzard Entertainment, 06.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (pol.).
  449. Mitch Dyer: BlizzCon 2015: StarCraft 2: Nova Covert Ops Revealed for 2016. IGN, 06.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (ang.).
  450. a b c Zorine Te: StarCraft 2: Legacy of the Void – Nova Covert Ops Announced. GameSpot, 06.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-21)]. (ang.).
  451. Małgorzata Trzyna: StarCraft II: Legacy of the Void z aktualizacją 3.8.0 – dodano trzeci pakiet Tajnych operacji Novy. gram.pl, 22.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (pol.).
  452. Arantasar: StarCraft II: Legacy of the Void to nie koniec StarCrafta II. Gry-Online, 07.11.2015. [dostęp 2015-11-09]. (pol.).
  453. Premiera pierwszego pakietu misji Tajnych operacji Novy. Blizzard Entertainment, 22.03.2016. [dostęp 2016-04-07]. (pol.).
  454. StarCraft II: Nova Covert Ops – Mission Pack (PC). Metacritic. [dostęp 2016-06-01]. (ang.).
  455. Kevin Parrish: VIDEO: First StarCraft II TV Commercial (Hotness). Tom’s Hardware, 11.06.2010. [dostęp 2015-02-23]. (ang.).
  456. Starcraft II: Wings of Liberty – War Is Coming Commercial. GameSpot. [dostęp 2015-02-23]. (ang.).
  457. StarCraft: StarCraft II: Wings of Liberty TV Commercial. YouTube, 10.06.2015. [dostęp 2015-02-23]. (ang.).
  458. Blizzard Announces Starcraft II: Wings of Liberty Co-Marketing Campaign with Korean Air: StarCraft II wrapped airplanes to be featured on domestic and international routes for six months. IGN, 25.06.2010. [dostęp 2013-03-21]. (ang.).
  459. Stephany Nunneley: Korea: StarCraft II gets put on a plane. VG247, 24.06.2010. [dostęp 2017-07-01]. (ang.).
  460. Nathan Best: StarCraft II Marketing Campaign Taking To The Skies. HolyFragger, 24.06.2010. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  461. Premiera StarCraft II o północy. Blizzard Entertainment. [dostęp 2016-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  462. oOgA: StarCraft II: Wings Of Liberty Launch Party Singapore. SGCafe, 27.07.2010. [dostęp 2016-11-02]. (ang.).
  463. Nocna premiera Starcraft 2. Licomp Empirical Multimedia, 22.07.2010. [dostęp 2016-11-02]. (ang.).
  464. StarCraft II: Wings of Liberty dostępny do nabycia w wersji cyfrowej 27 lipca. Blizzard Entertainment, 14.07.2010. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  465. a b Ogłoszono Edycję Kolekcjonerską StarCraft II: Wings of Liberty. Blizzard Entertainment, 08.04.2010. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  466. a b c d Mart Kuhn: Blizzard: StarCraft II tournaments are copyright infringement. Public Knowledge, 26.07.2010. [dostęp 2013-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-03)]. (ang.).
  467. StarCraft II: Starter. Blizzard Entertainment, 03.08.2011. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  468. StarCraft II Starter – hity z Salonu Gier!. Blizzard Entertainment, 21.12.2012. [dostęp 2013-03-21]. (pol.).
  469. Traysent: Salon Gier za darmo i inne nowości związane ze Starterem StarCraft II. Blizzard Entertainment, 21.01.2014. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
  470. Klonowanie powraca! Nowa funkcja w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 05.06.2012. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
  471. starcraft: StarCraft II – Spawning. Blizzard Entertainment, 04.06.2012. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
  472. JR Cook: Blizzard Releases StarCraft II BattleChest. BlizzPro, 21.12.2014. [dostęp 2014-12-25]. (ang.).
  473. StarCraft II: Battle Chest. Sklep Battle.net. [dostęp 2014-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-25)]. (ang.).
  474. StarCraft II: The Complete Collection. Sklep Battle.net. [dostęp 2015-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  475. StarCraft II: Battle Chest. Sklep Battle.net. [dostęp 2017-08-12]. (pol.).
  476. StarCraft II: Battle Chest (PC). cdp.pl. [dostęp 2017-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-05)]. (pol.).
  477. StarCraft II: Kolekcja kampanii. Sklep Battle.net. [dostęp 2017-12-19]. (pol.).
  478. Blizzard Entertainment: StarCraft II: Wings of Liberty Pricing Announced. Business Wire, 06.05.2010. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  479. David Hinkle: Starcraft 2 offering subscription plans in Latin America, Asia and Russia. joystiq, 07.05.2010. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  480. John Callaham: StarCraft II to have optional subscription pricing in several emerging countries. BigDownload, 06.05.2010. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  481. a b Bandreus: Korean Event Aftermaths, Beta Phase 2 and LAN play. StarCraft Inc Gamers, 26.06.2010. [dostęp 2013-03-21]. (ang.).
  482. Cam Shea: Koreans Get StarCraft II For Free! Well, the guys with World of Warcraft accounts do. Blizzard’s cross-pollination plans revealed!. IGN, 27.06.2010. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  483. Adelia Batista: Starcraft 2 Release Date for Mac: July 27. OS X Daily, 27.07.2012. [dostęp 2013-03-21]. (ang.).
  484. Matthew Humphries: StarCraft II menu screens are overheating PCs. Geek, 2010-07-29. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  485. Andy Robinson: Blizzard’s StarCraft 2 'melting graphics cards’ fix: Developer confirms ‘overheating’ issue. Computer and Video Games, 02.08.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  486. Adam Biessener: Blizzard Confirms StarCraft II Overheating Bug. GameInformer, 28.07.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  487. a b c John Gillooly: How to Dust Away Starcraft II Overheating Issues. PC & Tech Authority, 02.08.2010. [dostęp 2017-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-04)]. (ang.).
  488. a b Time: Starcraft ll Fried My Video Card: Here’s A Quick Fix. Techland, 10.08.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  489. Nicholas Deleon: Is StarCraft II Killing Video Cards, Or Is It Merely A Harbinger Of Bigger Problems?. TechCrunch, 02.08.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  490. Trent Nouveau: Blizzard codes Starcraft 2 overheating fix. TG Daily, 2010-08-02. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  491. Omrakos: Known Issues – Technical Support related. Blizzard Entertainment, 14.07.2010. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  492. Gunnar Petzall: StarCraft 2 page 2. IncGamers, 29.06.2009. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-03)]. (ang.).
  493. Gunnar Petzall: StarCraft II Developers Talk Single Player – Page 2. IncGamers, 17.08.2009. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-03)]. (ang.).
  494. Tyvalir: Ending Support for Windows XP and Vista. Forum Blizzard Entertainment, 18.02.2017. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
  495. Małgorzata Trzyna: Blizzard zakończy wspieranie Windows XP i Windows Vista jeszcze w tym roku. gram.pl, 20.02.2017. [dostęp 2017-08-12]. (pol.).
  496. Darren Allan: World of Warcraft and StarCraft II soon won’t work with Windows XP or Vista. TechRadar, 22.07.2017. [dostęp 2017-08-12]. (ang.).
  497. Góral: Blizzard kończy ze wspieraniem systemów Windows XP i Vista. Gry-Online, 18.07.2017. [dostęp 2017-08-12]. (pol.).
  498. a b StarCraft II: Wings of Liberty (Soundtrack). iTunes. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  499. Starcraft II: Wings Of Liberty Soundtrack. Discogs. [dostęp 2014-01-26]. (ang.).
  500. a b c d e IGN's Best of 2010 Awards Nominations (2). IGN, 24.11.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  501. a b Best of 2010: Best Soundtrack. G4TV, 14.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  502. a b Revolution Overdrive: Songs of Liberty. Blizzard Entertainment. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  503. Matt Bradford: Blizzard teams with Apple to launch Blizzard Music online store. GamesRadar, 23 czerwca 2012. [dostęp 2014-01-23]. (ang.).
  504. Revolution Overdrive: Songs of Liberty. iTunes. [dostęp 2014-01-23]. (ang.).
  505. Jayson Napolitano: The Sound Card 007: Game music on vinyl. Destructoid, 23.05.2012. [dostęp 2014-01-23]. (ang.).
  506. StarCraft II: Heart of the Swarm (oryginalna ścieżka dźwiękowa z gry). Blizzard Entertainment. [dostęp 2014-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  507. StarCraft II: Heart of the Swarm (Soundtrack). iTunes. [dostęp 2014-01-24]. (ang.).
  508. Spyrian: Zapowiedź aktualizacji 2.1: klasyczna ścieżka dźwiękowa z SC:BW. Blizzard Entertainment, 10.12.2013. [dostęp 2014-01-24]. (pol.).
  509. StarCraft (oryginalna ścieżka dźwiękowa z gry). Blizzard Entertainment. [dostęp 2014-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  510. StarCraft (Original Game Soundtrack). iTunes. [dostęp 2014-01-24]. (ang.).
  511. Podsumowanie BlizzConu: DeepMind i systemy uczące się. Blizzard Entertainment, 05.11.2016. [dostęp 2017-03-28]. (pol.).
  512. Oriol Vinyals: DeepMind and Blizzard to release StarCraft II as an AI research environment. DeepMind, 04.11.2016. [dostęp 2017-03-28]. (ang.).
  513. Krzysztof Majdan: Po zwycięstwie w Go, sztuczna inteligencja Google zabiera się za kultowego „StarCrafta II”. Business Insider Polska, 07.11.2016. [dostęp 2017-03-28]. (pol.).
  514. Premiera StarCraft II API. Blizzard Entertainment, 09.08.2017. [dostęp 2017-08-12]. (pol.).
  515. Adam Golański: StarCraft II stał się poligonem doświadczalnym sztucznej inteligencji. dobreprogramy.pl, 10.08.2017. [dostęp 2017-08-12]. (pol.).
  516. Justin Groot: Z wizytą u zespołu DeepMind StarCraft II. Blizzard Entertainment, 04.03.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  517. Obejrzyjcie prezentację rozgrywek DeepMind w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 22.01.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  518. AlphaStar: Mastering the Real-Time Strategy Game StarCraft II. DeepMind, 24.01.2018. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
  519. Bolesław Breczko: Ten dzień przejdzie do historii. Sztuczna inteligencja pokonała mistrzów w „StarCrafta II”. Wirtualna Polska, 25.01.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  520. Piotr Bicki: Sztuczna inteligencja Google pokonała dwóch zawodowych graczy strategii StarCraft 2. Eurogamer, 25.01.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  521. Aquma: AI AlphaStar od Google zmiażdżyło profesjonalnych graczy StarCraft 2. Gry-Online, 25.01.2018. [dostęp 2019-02-10]. (pol.).
  522. DeepMind kontra gry rankingowe. Blizzard Entertainment, 2019-07-10. [dostęp 2019-07-24]. (pol.).
  523. Witold: StarCraft 2: Niedługo w multiplayerze zmierzymy się z SI, która pokonała profesjonalnych graczy. CD-Action, 2019-07-11. [dostęp 2019-07-24]. (pol.).
  524. Monika Mamakis: StarCraft II: SI AlphaStar kontra gracze z całej Europy. Chip, 2019-07-11. [dostęp 2019-07-24]. (pol.).
  525. Dominic Tarason: Google's AlphaStar AI anonymously enters StarCraft II 1v1s. Rock, Paper, Shotgun, 2019-07-15. [dostęp 2019-07-24]. (ang.).
  526. Ron Amadeo: DeepMind AI is secretly lurking on the public StarCraft II 1v1 ladder. Ars Technica, 2019-07-11. [dostęp 2019-07-24]. (ang.).
  527. Mateusz Zdanowicz: Sztuczna inteligencja AlphaStar lepsza od 99,8% graczy w StarCraft 2. Eurogamer, 31.10.2019. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  528. Entelarmer: AI w czołówce najlepszych graczy StarCraft 2. Gry-Online, 31.10.2019. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  529. AlphaStar: Grandmaster level in StarCraft II using multi-agent reinforcement learning. DeepMind. [dostęp 2019-12-29]. (ang.).
  530. Anna Rymsza: Sztuczna inteligencja znów lepsza od ludzi. Program Google arcymistrzem StarCraft II. dobreprogramy.pl, 31.10.2019. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  531. a b StarCraft® II: Biggest PC Game Launch of 2010!. Blizzard Entertainment, 03.08.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  532. a b Matthew DeCarlo: StarCraft II deemed the best-selling PC game of 2010. TechSpot, 03.08.2010. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  533. Christopher Grant: StarCraft 2 sells 1m day-one, 1.5m in first 48 hours, roughly 620K in the US. Joystiq, 03.08.2010. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  534. StarCraft II: Wings of Liberty Becomes Biggest PC Game Launch of the Year. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  535. JC Fletcher: Blizzard: StarCraft 2 sold over 3 million in first month. Joystiq, 01.09.2010. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  536. Mike Sharkey: Blizzard: StarCraft II Tops 3 Million Sales Worldwide. GameSpy, 01.09.2010. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  537. StarCraft II: Wings of Liberty One-Month Sales Break 3 Million Mark. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  538. Johnny Cullen: July NPD 2010 – StarCraft II best-selling software with 721k. VG24/7, 13.08.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  539. Fourth Quarter and CY 2010 Results. Activision Blizzard, 09.02.2011. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  540. John Callaham: StarCraft II sales approach 4.5 million units; still no release date for China. BigDownload, 09.02.2011. [dostęp 2013-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-28)]. (ang.).
  541. Yukishiro: StarCraft II. Les ventes montent encore. Gamekult, 10.02.2011. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  542. Third Quarter and CY 2011 Results. Activision Blizzard, 08.11.2011. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  543. Piotrek66: Raport finansowy Activision Blizzard: Świetne wyniki branżowego giganta. CD-Action, 10.05.2012. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  544. Third Quarter and CY 2012 Results. Activision Blizzard, 07.11.2011. [dostęp 2013-08-05]. (ang.).
  545. Piotrek66: Raport finansowy Activision Blizzard: Data premiery Heart of the Swarm, dodatek do Diablo III i inne. CD-Action, 08.11.2012. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  546. Samit Sarkar: StarCraft 2: Heart of the Swarm launching in 'first half 2013'. Polygon, 07.11.2012. [dostęp 2018-08-19]. (ang.).
  547. Adrian Werner: Raport ESA opisuje amerykański rynek gier w 2015 r.. Gry-Online, 01.05.2016. [dostęp 2016-06-01]. (pol.).
  548. Essential Facts About The Computer And Video Game Industry – 2016 Sales, Demographic And Usage Data. Entertainment Software Association. [dostęp 2016-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-20)]. (ang.).
  549. StarCraft II: Wings of Liberty (stan na 06.03.2016). VGChartz. [dostęp 2016-06-01]. (ang.).
  550. Unit sales of the best selling PC games of all time worldwide as of December 2015 (in million units). Statista. [dostęp 2016-03-06]. (ang.).
  551. Blizzard Entertainment Statistics (stan na 01.01.2016). Statistic Brain Research Institute. [dostęp 2016-03-06]. (ang.).
  552. Ernesto: 5 Torrent Files That Broke Mind Boggling Records. TorrentFreak, 07.10.2010. [dostęp 2013-03-22]. (ang.).
  553. Piotrek66: StarCraft II: Wings of Liberty jedną z najczęściej piraconych gier. CD-Action, 16.11.2010. [dostęp 2013-03-22]. (pol.).
  554. Kat Bailey: StarCraft 2: Wings of Liberty (PC) Review. 1UP, 04.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-15)]. (ang.).
  555. Andrew Wooden: StarCraft 2 Review: Master-Crafted. Computer and Video Games, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  556. Edge: EDGE – StarCraft II: Wings Of Liberty Review. N4G, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  557. a b Oli Welsh: StarCraft II: Wings of Liberty Review: The RTS takes flight. Eurogamer, 03.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  558. Morgan Webb: StarCraft II: Wings of Liberty Review. G4, 29.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  559. Adam Biessener: StarCraft II: Wings of Liberty: Worth Every Second Of A Twelve-Year Wait. Game Informer, 03.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  560. Jeff Green: GamePro – StarCraft II review. GamePro, 31.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  561. a b Geoff Hunt: StarCraft II: Wings of Liberty Review. Game Revolution, 02.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  562. Krystian Smoszna: StarCraft II: Wings of Liberty – recenzja gry. Gry-Online, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  563. a b Kevin VanOrd: Starcraft II: Wings of Liberty Review. GameSpot, 02.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  564. Eric Neigher: StarCraft II: Wings of Liberty Review. GameSpy, 04.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  565. a b Tyler Nagata: StarCraft II: Wings of Liberty review: The most highly anticipated RTS of the decade doesn’t disappoint. GamesRadar, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  566. a b StarCraft II: Wings of Liberty Review. GameTrailers, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]. (ang.).
  567. Steven Hopper: StarCraft II: Wings of Liberty Review. GameZone, 01.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  568. a b Charles Onyett: StarCraft II Wings of Liberty Review: Is Blizzard’s latest also its greatest?. IGN, 03.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  569. Alex Castle: StarCraft II: Wings of Liberty Review. Maximum PC, 14.10.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  570. Tim Edwards: StarCraft 2 review. PC Gamer, 22.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  571. a b c Starcraft II: Wings of Liberty for PC Reviews. Metacritic. [dostęp 2016-05-06]. (ang.).
  572. Starcraft 2 – X-Play Review. X-Play. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-11)]. (ang.).
  573. Martin Gaston: Starcraft 2 Review. VideoGamer, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-27)]. (ang.).
  574. Andrei Dumitrescu: Starcraft 2: Wings of Liberty review. Softpedia, 30.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-16)]. (ang.).
  575. a b Alan Bell: StarCraft II: Wings of Liberty review. NZGamer, 28.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-02)]. (ang.).
  576. Nick Cowen: Starcraft II: The Wings Of Liberty review. The Telegraph, 13.12.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  577. a b Brad Shoemaker: StarCraft II: Wings of Liberty Review. GiantBomb, 31.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  578. a b Allen Cook: Review: StarCraft 2: Wings of Liberty. Joystiq, 28.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  579. Simon Priest: StarCraft 2: Wings of Liberty Review (PC). Strategy Innformer, 04.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  580. Jonathan Ross: Review: StarCraft II. Strategy Innformer, 02.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  581. Alex Coulter: Starcraft II: Wings of Liberty Review. GamingExcellence, 03.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  582. Tyler Sager: Starcraft II: Wings of Liberty Review. Gaming Nexus, 24.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  583. a b Starcraft II: Wings of Liberty for PC. GameRankings. [dostęp 2016-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  584. John Mix Meyer: StarCraft II Shows Decade of Polish in Slick New Presentation. Wired, 27.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  585. a b Amazon Gamers Slam StarCraft II in User Reviews. PC World. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  586. Ben Kuchera: A decade to separate us: Ars reviews StarCraft 2: StarCraft 2 is the sequel to something that has become more legend than.... Ars Technica, 02.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  587. Ben Kuchera: StarCraft 2 is a full game, no matter what whiners say: Gamers are still complaining about StarCraft 2 being cut into three portions.... Ars Technica, 29.07.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  588. The 22 best strategy games on PC. PCGamesN, 09.05.2015. [dostęp 2015-05-13]. (ang.).
  589. Mushroom: 20 najlepszych gier strategicznych wszech czasów na PC. Gry-Online, 01.09.2018. [dostęp 2018-09-02]. (pol.).
  590. Tobias Seck: Q1 2020’s Most Impactful PC Games: COVID-19 Policies, Off-Season, and a Rising Star. The Esports Observer, 28.04.2020. [dostęp 2020-05-02]. (ang.).
  591. Nagrody – StarCraft II: Wings of Liberty. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-08-02]. (pol.).
  592. Top 10 PC Games of 2010. Gameranx, 27.09.2010. [dostęp 2015-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-12)]. (ang.).
  593. PC Game of the Year. IGN. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  594. Best Blockbuster Game. IGN. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  595. Best Strategy Game. IGN. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  596. Best Competitive Multiplayer. IGN. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  597. Platform Awards – Best PC Game. GameSpot. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-22)]. (ang.).
  598. Platform Awards – Best Competitive Multiplayer. GameSpot. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-22)]. (ang.).
  599. Platform Awards – Best Implementation of User Generated Content. GameSpot. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-22)]. (ang.).
  600. Genre Awards – Best Strategy Game. GameSpot. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-28)]. (ang.).
  601. Best Games of 2010 Nominees. GameSpot. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-22)]. (ang.).
  602. Gamasutra’s Best of 2010 – Top 5 PC Games. Gamasutra, 30.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  603. Gamasutra’s Best of 2010 – The Top 10 Games Of The Year. Gamasutra, 30.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  604. Videogame Deathmatch 2010 Winner. G4TV, 14.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  605. Best of 2010: Best Strategy Game. G4TV, 14.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  606. Best of 2010: Best Multiplayer Game. G4TV, 14.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  607. X-PLay’s 2010 Game of the Year. G4TV, 14.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  608. Best of 2010 Awards: Strategy. Shacknews, 24.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  609. Best of 2010 Awards: Plays Well With Others. Shacknews, 27.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  610. Best of 2010 Awards: Game of the Year Runner-up. Shacknews, 30.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  611. Chris Kohler: The 20 Best Games of 2010. Wired, 27.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  612. Giant Bomb’s Game of the Year 2010: Day One. Giant Bomb, 27.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  613. a b Giant Bomb's Game of the Year 2010: Day Five. Giant Bomb, 31.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  614. Giant Bomb's Game of the Year 2010: Day Six. Giant Bomb, 01.01.2011. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  615. Best PC Game Winner 2010. Cheat Code Central. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  616. 26th Annual Editors’ Choice Awards: the complete list. Macworld, 07.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  617. Michelle Castillo: The Top 10 Everything of 2010 – Top 10 Video Games. Time (tygodnik), 09.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  618. Top PC Games of 2010 (continued). VideoGamer. [dostęp 2015-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-25)]. (ang.).
  619. Game of the Year 2010 – Multiplayer. GameSpy, 22.12.2010. [dostęp 2015-08-03]. (ang.).
  620. Game of the Year 2010 – Strategy. GameSpy, 22.12.2010. [dostęp 2015-08-03]. (ang.).
  621. Game of the Year 2010 – PC Game. GameSpy, 22.12.2010. [dostęp 2015-08-03]. (ang.).
  622. Best PC Game of 2010. Metacritic. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  623. Most Discussed PC Game of 2010. Metacritic. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  624. Most Shared PC Game of 2010. Metacritic. [dostęp 2015-11-29]. (ang.).
  625. Best Strategy Game. GameTrailers, 20.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-18)]. (ang.).
  626. Best Multiplayer. GameTrailers, 30.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-28)]. (ang.).
  627. Best Single-Player Campaign – 2010. GameTrailers, 31.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-09)]. (ang.).
  628. Best PC Game. GameTrailers, 30.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-13)]. (ang.).
  629. Best Software Lineup. GameTrailers, 29.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
  630. Best Trailer. GameTrailers, 28.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  631. Best Graphics. GameTrailers, 28.12.2010. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-13)]. (ang.).
  632. Game of the Year – 2010. GameTrailers, 07.01.2011. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  633. Edward Wong: Starcraft 2 Wings of Liberty Awarded Best International Computer Game with LARA-Award. MMOGameSite, 31.05.2011. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-26)]. (ang.).
  634. Strategy/Simulation Game of the Year. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  635. Outstanding Achievement in Online Gameplay. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  636. Outstanding Achievement in Original Music Composition. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  637. Outstanding Character Performance. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  638. a b 1UP's 2010 Game Of The Year Awards. 1UP. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)]. (ang.).
  639. The 2010 Edge Awards: Online. Edge, 04.01.2011. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-08)]. (ang.).
  640. a b Rob Keyes: 2010 Spike Video Game Awards Winners List. Game Rant, 01.01.2011. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  641. Jeff Schille: Spike TV Video Game Awards Nominees Revealed. Game Rant, 01.01.2011. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-08)]. (ang.).
  642. a b PC Gamer: PC Gamer US's Games of the Year Awards. PC Gamer, 11.01.2011. [dostęp 2015-08-03]. (ang.).
  643. a b GamesRadar UK: Golden Joystick Awards 2011: All the winners in one place. GamesRadar, 21.10.2011. [dostęp 2015-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-26)]. (ang.).
  644. a b StarCraft II: Wings of Liberty (2010 Video Game) Awards. Internet Movie Database. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  645. Dren McDonald: 9th Annual GANG Awards – 2010 Released Games. G.A.N.G., 03.03.2011. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  646. a b Bafta video game awards 2011 winners and nominees. The Telegraph, 15.03.2011. [dostęp 2015-08-02]. (ang.).
  647. Alex Bellos: Rise of the e-sports superstars. BBC, 29.07.2007. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  648. a b supernovamaniac: GOM TV/Blizzard Sign Exclusive Broadcast Agreement. TeamLiquid, 27.05.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  649. TL.net Bot: PokerStrategy.com TSL3. TeamLiquid, 01.01.2011. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  650. Electronic Sport League StarCraft 2. Electronic Sport League. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  651. North American Star League. North American Star League. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-23)]. (ang.).
  652. ASSEMBLY Winter: SteelSeries Challenge. Assembly Organizing. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-24)]. (ang.).
  653. StarCraft II Dreamhack. Dreamhack. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  654. Jeremy Pennycook: Video Games And Their Evolution Into A New Breed Of Spectator Sport. NPR, 29.05.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  655. Droniac: HDH Invitational Concludes With a Shocker Finale. Game Drone, 29.05.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-20)]. (ang.).
  656. Who Will Be Crowned King?. StarCraft II Tournaments. [dostęp 2012-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-20)]. (ang.).
  657. Brian Leahy: GomTV Launches Global StarCraft 2 League; $500,000 in Prizes for 2010 and Plans for 2011. Shacknews, 09.08.2010. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  658. Leah Jackson: North American Star League Exclusive Interview with Geoff „iNcontroL” Robinson. G4, 21.02.2011. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  659. North American Star League. Liquipedia. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  660. a b Fanek: Blizzard, KeSPA, OGN i GOM – 2 maja w Korei !! !! !. StarCraft2.net, 28.04.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  661. a b Fanek: Rozpoczyna się Nowa Era w historii StarCrafta!. StarCraft2.net, 03.05.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  662. a b Jin-Hong Cho: StarCraft 2 E-sports Vision press conference transcript. ESFI World, 01.05.2012. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  663. a b CP-Jun: KeSPA-OGN launches Starcraft 2 Tournament. TeamLiquid, 02.05.2012. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  664. a b 카스토르: KeSPA-온게임넷, 스타크래프트2 리그 개최: 스타크래프트2 e스포츠 공동 비전 선포식 개최. ThisisGame, 12.05.2012. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (kor.).
  665. a b Daxxarri: Historyczna chwila dla e-sportu. Blizzard Entertainment, 02.05.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  666. StarCraft II World Championship Series. Blizzard Entertainment, 04.04.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  667. Battle.net World Championship Series. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  668. 2012 StarCraft II World Championship Series. Liquipedia. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  669. StarCraft II Global Finals. Blizzard Entertainment. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  670. Kaivax: Relacja z BWC StarCraft II. Blizzard Entertainment, 22.11.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  671. Fanek: World Championship Series: Europe Finals – po finale!. StarCraft2.net, 15.09.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  672. Fanek: Battle.net World Championship – live!. StarCraft2.net, 16.11.2012. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  673. 发表时间: 暴雪CEO声明与GomTV合作缘由 KeSPA未表态. Yesky Gaming, 29.05.2010. [dostęp 2013-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (kor.).
  674. Tencent Games: 电视台MBC抢先倒戈 暴雪与KeSPA好戏续演. games.qq.com, 06.04.2010. [dostęp 2014-10-13]. (chiń.).
  675. Tom Senior: StarCraft 2 : Heart of the Swarm designer says lack of LAN is “just about our philosophy” = PC Gamer. 21.08.2012. [dostęp 2013-06-24]. (ang.).
  676. Ben Kuchera: Why lack of StarCraft 2 LAN play still matters. Ars Technica, 30.06.2010. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  677. a b Patrick Miller: eSports Update, 11/8/2010: MLG Dallas Recap. PC World na TechHive, 08.10.2010. [dostęp 2013-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-16)]. (ang.).
  678. Dany Argueta: Petition for StarCraft II LAN reaches 250,000 signatures. Neoseeker, 31.07.210. [dostęp 2013-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  679. Paul Younger: StarCraft II Developers Talk. IncGamers, 29.06.2009. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  680. Jinro wins MLG Dallas. MYMYM. [dostęp 2012-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)]. (ang.).
  681. Patrik Hellstrand: GOMtv GSL World Team League – Report. GosuGamers, 06.03.2012. [dostęp 2012-03-05]. (ang.).
  682. Patrick Howell O’Neill: MLG Dallas has chronic issues, MLG responds. SK Gaming, 02.04.2011. [dostęp 2012-03-05]. (ang.).
  683. Zbanowani gracze w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 01.10.10. [dostęp 2013-03-05]. (pol.).
  684. Zbanowani gracze w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 01.12.10. [dostęp 2013-03-05]. (pol.).
  685. Zbanowane konta w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 23.02.11. [dostęp 2013-03-05]. (pol.).
  686. Nowa runda banów w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 26.04.11. [dostęp 2013-03-05]. (pol.).
  687. Zbanowani gracze w StarCraft II. Forum Blizzard Entertainment, 12.07.2012. [dostęp 2013-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (pol.).
  688. Wuluxar: Zawieszeni/zbanowani gracze w StarCraft II. Forum Blizzard Entertainment, 11.07.2013. [dostęp 2013-07-13]. (pol.).
  689. Takralus: Nowa runda banów w StarCraft II. Forum Blizzard Entertainment, 19.09.2013. [dostęp 2013-09-24]. (pol.).
  690. Wuluxar: Zawieszone/zbanowane konta – 2 grudnia 2013 r.. Forum Blizzard Entertainment, 03.12.2013. [dostęp 2014-01-21]. (pol.).
  691. Zbanowane konta w StarCraft II. Blizzard Entertainment, 09.04.2015. [dostęp 2015-04-16]. (pol.).
  692. Kapeselus: Zawieszenia i blokady kont – 29/07/15. Blizzard Entertainment, 29.07.2015. [dostęp 2015-08-02]. (pol.).
  693. Zbanowane konta w StarCraft II – 16 września 2015. Blizzard Entertainment, 16.09.2015. [dostęp 2015-09-18]. (pol.).
  694. Sankcje za celowe przegrywanie i ustawianie meczów. Blizzard Entertainment, 26.05.2012. [dostęp 2013-03-05]. (pol.).
  695. Fanek: Blizzard ostrzega przed celowym przegrywaniem meczów!. StarCraft2.net, 28.05.2012. [dostęp 2013-03-05]. (pol.).
  696. W imię obrony graczy w StarCrafta II Blizzard idzie do sądu z hakerami. dobreprogramy, 23.05.2014. [dostęp 2014-05-23]. (pol.).
  697. Tomasz Kutera: Blizzard pozywa oszustów odpowiedzialnych za nielegalny mod do StarCrafta 2. polygamia.pl, 22.05.2014. [dostęp 2014-05-23]. (pol.).
  698. Ernesto: Blizzard Sues StarCraft II Hackers for Copyright Infringement. TorrentFreak, 21.05.2014. [dostęp 2014-05-23]. (ang.).
  699. Jeffrey Matulef: Blizzard is suing Starcraft 2 hackers for profiting off mods. Eurogamer, 22.05.2014. [dostęp 2014-05-23]. (ang.).
  700. Oszustwa: zgłaszanie i kary. Blizzard Entertainment, 10.07.2014. [dostęp 2014-07-13]. (pol.).
  701. Magdalena Czajka: Blizzard kręci bata na oszustów w StarCraft II. Gamezilla, 12.07.2014. [dostęp 2014-07-13]. (pol.).
  702. Tracey Lien: Thinking of cheating in StarCraft 2? Think again. Polygon, 10.07.2014. [dostęp 2014-07-13]. (ang.).
  703. Luke Karmali: Gamescom 2015: Blizzard Will 'Consider Warcraft' RTS Once StarCraft 2 is Done. IGN, 2015-08-12. [dostęp 2015-08-15]. (ang.).
  704. Bard: To nie koniec StarCrafta, Warcrafta rozważymy – mówi Blizzard. Gry-Online, 2015-08-12. [dostęp 2015-08-15]. (pol.).
  705. Piotr Bajda: Warcraft 4? Starcraft 3? Nowa marka? Blizzard zastanowi się nad kolejną grą po premierze Starcraft 2: Legacy of the Void. polygamia.pl, 2015-08-13. [dostęp 2015-08-15]. (pol.).
  706. BlizzPro: StarCraft Legacy of the Void Interview with Matt Morris Lead Campaign Designer. YouTube, 2015-11-11. [dostęp 2019-12-29]. (ang.).
  707. Tomas Hernandez: BlizzCon 2015 The Future of StarCraft II Panel Transcript (5). Blizzplanet, 2015-12-02. [dostęp 2019-12-29]. (ang.).
  708. pepsi: StarCraft III powstanie? Dużo zależy od graczy. gram.pl, 2019-11-04. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  709. Tyler Wilde: It sure sounds like StarCraft 2's devs would like to make StarCraft 3. PC Gamer, 2015-12-02. [dostęp 2019-12-29]. (ang.).
  710. FileTrekker: Blizzard has an interest in developing StarCraft 3. GameFront, 2015-12-02. [dostęp 2019-12-29]. (ang.).
  711. Dean Takahashi: Frost Giant Studios raises $4.7 million for real-time strategy game revival. VentureBeat, 2020-10-20. [dostęp 2020-10-21]. (ang.).
  712. a b Wojciech Gruszczyk: Blizzard nie chce RTS-ów, więc kluczowi twórcy opuścili firmę i założyli nowe studio. ppe.pl, 2020-10-21. [dostęp 2020-10-21]. (pol.).
  713. Aquma: Twórcy StarCraft 2 zakładają nowe studio i pracują nad RTS-em. Gry-Online, 2020-10-21. [dostęp 2020-10-21]. (pol.).
  714. AlexB: Byłe „szychy” z Blizzarda zakładają nową firmę i studia. Gry-Online, 2020-09-23. [dostęp 2020-10-15]. (pol.).
  715. Witold: Mike Morhaime, współzałożyciel Blizzarda, otwiera dwa nowe studia. Na ich czele staną weterani z jego poprzedniej firmy. CD-Action, 2020-09-23. [dostęp 2020-10-16]. (pol.).
  716. Derek Strickland: Activision-Blizzard to focus on these six franchises above all else. tweaktown.com, 2020-11-03. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  717. Shrey Pacheco: Activision Blizzard Plans To Bring All Its Franchises To Mobile. digit.in, 2020-11-03. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  718. Mollie Taylor: Phil Spencer 'excited' at the idea of more StarCraft. PC Gamer, 2022-11-07. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  719. Andy Chalk: Phil Spencer wants to bring back the Activision Blizzard games he loved as a kid. PC Gamer, 2022-01-21. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  720. Maciej Gaffke: Prezes Blizzarda nie odpuszcza StarCrafta; to jedna z najlepszych marek na rynku. Gry-Online, 2023-06-22. [dostęp 2023-06-23]. (pol.).
  721. Nikodem Idziak: StarCraft doczeka się kontynuacji? Prezes Blizzarda jest na tak. Eurogamer, 2023-06-22. [dostęp 2023-06-23]. (pol.).
  722. Filip Galekovic: Shang Chi's Simu Liu Asks for More Starcraft and Gets Blizzard Response. gamerant.com, 2022-01-22. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  723. Mike Straw: Starcraft 3 is Reportedly in Development. insider-gaming.com, 2022-07-14. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  724. Christian Harrison: Starcraft 3 rumored to be in development. tryhardguides.com, 2022-07-14. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  725. Ricky Frech: Leaker Claims StarCraft 3 May Be In Development. comicbook.com, 2022-07-16. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).
  726. Sebastian Barysz: StarCraft 3 w produkcji? Plotka daje nadzieję fanom. polygamia.pl, 2022-07-18. [dostęp 2023-07-20]. (pol.).
  727. Idle Sloth: In an Interview at #XboxTGS Sarah Bond was asked about which IP is most requested to be revived but she answered that a lot of fans and a lot of people in interviews have asked her about StarCraft. Twitter, 2023-09-23. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  728. Krzysztof Żołyński: Fani chcą wskrzeszenia słynnej gry i Microsoft może to zrobić. gram.pl, 2023-09-25. [dostęp 2023-11-09]. (pol.).
  729. Fraser Brown: StarCraft could return, according to Blizzard president, but not necessarily as an RTS. PC Gamer, 2023-11-07. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  730. Jason Schreier: Blizzard Boss Is Optimistic About a More Independent Future Under Xbox. Bloomberg, 2023-11-06. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  731. Adrian Werner: Szef Blizzarda nie wyklucza powrotu kochanych marek; świat nie kończy się na Diablo, Warcraft i Overwatch. Gry-Online, 2023-11-07. [dostęp 2023-11-09]. (pol.).
  732. Brad Norton: Blizzard opens door for StarCraft revival though next game may not be an RTS. dexerto.com, 2023-11-07. [dostęp 2023-12-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]