Stara Różanka
54°06′47″N 21°24′20″E/54,113056 21,405556| wieś | |
 XIX-wieczny murowany wiatrak holenderski w Starej Różance | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
166[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-400[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NKE |
| SIMC |
0477995 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kętrzyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  | |
| 54°06′47″N 21°24′20″E/54,113056 21,405556[1]
| |
Stara Różanka (niem. Alt Rosenthal[4]) – wieś w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn, położona przy drogach wojewódzkich nr 591 i nr 650.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Stara Różanka[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość była pierwotnie lokowana w 1399 r. na prawie chełmińskim. Po zniszczeniach w czasie wojny trzynastoletniej wielki mistrz krzyżacki Martin Truchsess von Wetzhausen lokował ją ponownie na 60 włókach, w tym 4 włóki na uposażenie kościoła. W opisach Starej Różanki wzmiankowany jest tam proboszcz, ale parafii takiej nie ma w wykazach wsi kościelnych ujętych w archiprezbiteriatach warmińskich. W 1540 r. kościół w Starej Różance występował już jako kościół filialny luterańskiej parafii św. Jerzego w Kętrzynie, a później w Czernikach. Kościół ten rozebrano w 1725 roku (nieużytkowany ze względu na brak wiernych – w miejscowości mieszkali bracia polscy). W 1692 r. w Starej Różance sołtysem był Antoni Miłosowicz, który był właścicielem karczmy i 3 włók ziemi. W Starej Różance w 1697 r. osiedlił się Samuel Suchodolec (Suchodolski), który otrzymał od elektora Fryderyka, późniejszego króla Prus, 16 włók ziemi. Po Samuelu w Starej Różance gospodarzył jego syn Fryderyk Samuel. Suchodolscy utrzymywali kontakty z innymi braćmi polskimi w Prusach. Potomkowie Suchodolskich ze Starej Różanki byli właścicielami Kwiedziny. W miejscowości w 1729 r. powstała szkoła publiczna (przypuszczalnie wcześniej była tam szkoła braci polskich). W XVIII w. mieszkańców miejscowości zdziesiątkowała dżuma. W 1913 r. właścicielem staroróżaneckiego majątku o powierzchni 365 hm² (ha) był Paul Feyerabend.
W 1944 r. w polu, na zachód od Starej Różanki, uruchomiona została stacja radarowa typu „Würzburg”. Podobnego typu stacja była najprawdopodobniej na Diablej Górze. W 1944 r. stacje radarowe weszły w system zabezpieczeń związanych z ewentualnym atakiem lotnictwa na pobliską kwaterę główną Hitlera w Wilczym Szańcu lub którąś z kwater pomocniczych. Po stacji radarowej w Starej Różance pozostały ruiny wysadzonego schronu dla obsługi oraz betonowe postumenty do umocowania urządzeń technicznych stacji.
W Starej Różance zachował się murowany wiatrak typu holenderskiego z XIX wieku. Wiatrak ten w latach 70. XX w. adaptowany został przez kętrzyński „Agrokomples” – Kętrzyńskie Zjednoczenie Rolniczo-Przemysłowe na zajazd o nazwie „Belje”[5]. Obecnie zajazd jest własnością prywatną.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128367
- ↑ Wieś Stara Różanka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-10-28] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Kod pocztowy Stara Różanka •• Wyszukiwarka, kody pocztowe, ulice, mapa [online], www.kodypocztowe.info [dostęp 2019-10-28].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ „Belje” to nazwa kombinatu rolno-przemysłowego w Jugosławii, z którym współpracował kętrzyński „Agrokompleks”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic; Pojezierze, Olsztyn 1978 (str. 226)
